چارڵز شایلێ لۆنگ
چارڵز شایلی لۆنگ (١٨٤٢-١٩١٧) سەرباز و پارێزەر و گەڕۆک، دیپلۆمات و نووسەری ئەمریکی بوو لە شاری شازادە ئان لە ویلایەتی میریلاند . لەلایەن سوپای ئەمریکا و سوپای میسرەوە ئەرکدارکرابوو، ئەو بە ئەفریقای ناوەڕاست و کۆریادا گەڕا، دووەم کەسی ڕۆژئاوایی بوو کە سەردانی دەریاچەی ڤیکتۆریای کرد و شانازیی پێکرا کە ڕەنگە یەکەم ئەمریکی بووبێت کە سەردانی دەریاچەی کیۆگا بکات (بە ناوی دەریاچەی ئیبراهیم).
چارڵز شایلێ لۆنگ | |
|---|---|
 | |
| لەدایکبوون | 02ی تەممووزی 1842 Princess Anne, Maryland |
| مردن | ٢٤ی ئازاری ١٩١٧ (٧٤ ساڵ ژیاوە) Virginia Beach, Virginia |
| نێژرا لە | |
خزمەتی سەربازی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
دەستکاریلە کاتی شەڕی ناوخۆی ئەمریکادا لە سوپای یەکێتیدا بەشداری کردووە و بەشداری لە شەڕی گێتیسبێرگدا کردووە، وەک کەسێکی تایبەت خۆی تۆمار کرد و شەڕەکەی بە پلەی کاپتن تەواو کرد. [١]
خزمەتگوزاری لە ئەفریقا
دەستکاری.jpg)
دوای شەڕی ناوخۆ، نزیکەی ٥٠ سەربازی دێرین لە هەردوو لایەنی شەڕەکە داوایان لێکرا کە لە میسر خزمەت بکەن، [١] لە ساڵی ١٨٦٩ وەک لیوای عەقید لە سوپای میسردا کۆمیسیۆنێکی وەرگرتووە و لە ساڵی ١٨٧٠ گەیشتە میسر. لە ساڵی ١٨٧٤ لە ژێر دەستی چارڵز گۆردۆن لە باشووری سودان ، گەشتێکی باشووری کرد بۆ ئۆگاندای ئێستا، پەیماننامەیەکی لەگەڵ موتیسا یەکەمی بوگاندا واژۆ کرد، لە ساڵی ١٨٧٤ دووەم گەڕانی ڕۆژئاوای دەریاچەی ڤیکتۆریا بوو، [٢] و لەوانەیە یەکەم ئەمریکی بووبێت کە سەردانی دەریاچەی کیۆگای کردبێت. [٣] لەکاتی گەڕانەوەیدا لەلایەن هێزەکانی بونیۆرۆوە هێرشی کرایە سەر. [٤] ئەرکەکانی دیکەی گەڕان لە ساڵی ١٨٧٥دا بۆ ئازاندە و لە ساڵی ١٨٧٦دا بۆ ڕووباری جوبا لە سۆماڵ . لە ساڵی ١٨٧٥ فەرماندەیی هێزەکانی میسری کرد لە گەشتی مەکیلۆپ، بۆ کەنارەکانی زەریای هیندی. [٣]
کتێبێکی لەسەر سەرگەرمیەکانی نووسی بە ناوی ئەفریقای ناوەڕاست: ڕاستییە ڕووتەکانی خەڵکی ڕووت . [١] [٥]
خزمەتی دوای سەربازی
دەستکاریلە ساڵی ١٨٧٧ دەستی لە کۆمیسیۆنەکەی کێشایەوە و گەڕایەوە بۆ ئەمریکا و لە قوتابخانەی یاسای کۆڵۆمبیا خوێندوویەتی. لە ساڵی ١٨٨٠ دەرچووی زانکۆی کۆڵۆمبیا بووە. [١] [٦] بووە پارێزەری یاسای نێودەوڵەتی و لە پاریس وانەی دەگووتەوە، لە ساڵی ١٨٨١ لە سەرەتای جەنگی مەهدیدا ، کرایە بەرپرسی کونسوڵخانەی ئەمریکا لە ئەسکەندەریەی میسر، کونسوڵخانەکەی بەڕووی پەنابەرانی گەلانی دیکەدا کردەوە و لە ئەنجامدا ژیانی چەندین کەسی ڕزگارکرد. [٧]
هەروەها شایلێ-لۆنگ نووسەر بووە. کتێبەکەی لە ساڵی ١٨٨٤ بە ناوی سێ پێغەمبەرەکە هێڵێکی زۆر نەرێنی لەسەر چارڵز گۆردۆن گرتەبەر. [٨] دواتر سەرنجەکانی لەلایەن نووسەرانی پێداچوونەوەخوازەوە وەرگیران، بەتایبەتی لیتۆن ستراچی لە کتێبی ڤیکتۆریا دیارەکان ڕەخنەگران هێرشیان کردووەتە سەر شایلی لۆنگ بەهۆی نەبوونی وردبینی وەک نووسەرێک. [٩] هەروەها لەنێو بەرهەمەکانی دیکەدا، ژیانی من لە چوار کیشوەردا نووسیویەتی.
لە ساڵی ١٨٨٧ سەرۆک گرۆڤەر کلیڤلاند ئەو کاتی ئەمریکا شایلێ لۆنگی وەک کونسوڵی گشتی و سکرتێری شاندەکەی بۆ کۆریا دەستنیشان کرد. [٧]
لە ساڵی ١٨٩٠ دەستی پێکرد، نزیکەی هەشت ساڵ لە میسر مایەوە و لەو کاتەشدا بەردەوام نووسین و گەڕانی دەکرد. [٧]
دوای گەڕانەوەی بۆ ئەمریکا، پێش ئەوەی ببێتە سکرتێری کۆمیسیۆنی ئەمریکا لە پێشانگای پاریس لە ساڵی ١٩٠٠ وەک سکرتێری کۆنگرەی پۆستی گشتگیر کاری کردووە [٧]
شایلێ-لۆنگ لە ٢٤ی ئازاری ١٩١٧ لە شاری ڤێرجینیا بیچ لە ویلایەتی ڤێرجینیا کۆچی دوایی کردووە و لە گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن بە خاک سپێردرا، [١٠] [١١] هاوسەرەکەی، ماری ئەمێلیا (لەدایکبووی هامۆند) شایل لۆنگ، کچی ئەندامی کۆنگرێسی ویلایەتی نیویۆرک جۆن هامۆند بوو. [١٢]
پێزانین
دەستکاری.jpg)
لە ساڵی ١٩٠٩ [١٣] لەلایەن کۆمەڵەی جوگرافیای ئەمریکییەوە مەدالیای چارڵز پی دالی پێبەخشرا، بە نووسراوی "لە MCMIX بەخشرایە چارڵز شایلێ-لۆنگ وەک ڕێزلێنانێک بۆ زیادکردنی بەنرخ بۆ زانیاری جوگرافی کە لەلایەن ئەوەوە لە ئەفریقا کردوویەتی. لە ساڵی ١٨٧٤دا لێکۆڵینەوەی لە نیلی نەناسراو لە باکووری ئورۆندۆگانی دەریاچەی ئیبراهیمی دۆزیەوە و بەڵگەی کۆتایی پێویستی بۆ سەلماندنی ئەوەی کە ئەو ڕووبارەی لە ڤیکتۆریایە لە نیلەوە دەردەچێت، (دابین کرد)."
هەروەها خەڵاتی خاچی مەدجیدیە و خاچی عوسمانیەی لە خزمەتەکەی لە میسر، خاچی شیڤالیێری The Légion) d’honneur) (فەرەنسا)، مەدالیای زێڕی لەلایەن ئەنجومەنی گشتی میریلاند و دوو مەدالیای هێشتا نەناسراو لە میسر و کۆریا پێبەخشرا.
کار کردن
دەستکاری- ئەفریقای ناوەڕاست: ڕاستییە ڕووتەکانی خەڵکی ڕووت (١٨٧٦)
- ل ئەفریکی سێنتڕاڵ؛ ڤیکتۆریا-نیانزا و مەکراکانیام (١٨٧٧)
- سێ پێغەمبەر (١٨٨٤)
- لێس سۆرس دو نیل (١٨٩١)
- پارێزگاکانی L'Égypte et ses perdues (١٨٩٢)
- لا کۆری ئۆ تشۆسن لا تێرێ دو کالمێ ماتیناڵ (١٨٩٤)
- لێس کۆمباتانتس فرانکا دی لا گێرێ
- ژیانم لە چوار کیشوەردا (١٩١٢)
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ ئ ا ب پ «Central Africa: Naked Truths of Naked People». World Digital Library. 1877. لە ٢ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ Saudi Aramco World : The Expeditions of Chaille-Long ٧ی ئایاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ ئ ا Peter Duignan, Lewis H. Gann, The United States and Africa: A History (1984), p. 147.
- ^ Andrew James McGregor, A Military History of Modern Egypt: From the Ottoman Conquest to the Ramadan War (2006), p. 142.
- ^ «Saudi Aramco World : The Khedive's Cartographers». لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی نیسانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
- ^ Forristall، Kate. «Columbians in the Military». The Columbia Law School Report. Columbia Law School. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئازاری ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئازاری ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ ئ ا ب پ «American Adventurer is Great Discoverer». The St. Charles Herald. Hahnville, Louisiana. July 14, 1917. p. 2.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی) - ^ Lysle E. Meyer, The Farther Frontier: Six Case Studies of Americans and Africa, 1848–1936 (1992), pp. 98, 100.
- ^ George Kitson Clark, The Critical Historian (1964), p. 123.
- ^ Burial Detail: Chaille-Long, Charles (Section 2, Grave 3791-WS) – ANC Explorer
- ^ «Colonel Chaille-Long to be buried tomorrow». Evening Star. Washington, DC. March 27, 1917. p. 5. لە 27 March 2017 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ «Mrs. M. A. Chaille-Long Dies». Evening Star. Washington, D.C. March 31, 1919. p. 13. لە 27 March 2017 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ «American Geographical Society Honorary Fellowships» (PDF). amergeog.org. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٦ی ئازاری ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
بەستەری دەرەکی
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە چارڵز شایلێ لۆنگ تێدایە. |
