پارێزەر

پارێزەر
پارێزەر
لقی	دادوەر
کورتەناو	Atty
بواری پیشە	یاسا، practice of law، legal engineering
Patron saint	Catherine of Alexandria، Ivo of Kermartin، Genesius of Rome، Raymond of Penyafort، Alphonsus Maria de Liguori
پۆلی پیشەیی (ISCO-08)	2611
پۆلی پیشەیی (ISCO-88)	2421
پۆل بۆ پۆلە هاوناوەکان	Q59521970
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

پارێزەر (بە ئینگلیزی: Lawyer) بریتییە لە کەسێکی پیشەیی کە ئامۆژگاری یاسایی و نوێنەرایەتی پێشکەش بە تاک و بازرگانی و ڕێکخراوەکان دەکات. ڕۆڵی سەرەکی ئەوان بەرگریکردنە لەو کەس و لایەنانەی کە بەھۆی شکاندنی یاسا تۆمەتبار کراون یان سکاڵایان لەسەر تۆمار دەکرێت؛ بەڵام بەرپرسیارێتییەکانیان دەتوانێت بریتی بێت لە داڕشتن و پێداچوونەوە بە بەڵگەنامە یاسایییەکان، دانوستاندن لەسەر گرێبەستەکان و پێشکەشکردنی ڕێنمایی یاسایی گشتی بۆ موکلەکان.

پیشە و کۆمەڵگا دەستکاری

ئەو خوێندنەی پێویستە بۆ بوون بە پارێزەر بەرفراوانە. بە شێوەیەکی گشتی پێویستە بڕوانامەی بەکالۆریۆس ھەبێت بۆ ئەوەی لە قوتابخانەی یاسا وەربگیرێت، کە سێ ساڵی خوێندنی زیادەیە. دوای تەواوکردنی خوێندنی یاسا، دەرچووان دەبێت لە تاقیکردنەوەی پارێزەرایەتی دەربچن لەو شوێنەی کە پلانیان ھەیە بۆ کارکردنی یاسایی. ھاوکات لەگەڵ پەروەردە، پارێزەران دەبێت خاوەنی توانای شیکاری و بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە بەھێز بن، ھەروەھا توانای پەیوەندیکردنی نایابیان ھەبێت. کاتێک پارێزەر لە بواری پارێزەردا وەرگیرا، دەتوانێت لە بوارە جیاوازەکانی یاسادا کار بکات لەوانە بەرگری لە تاوان، یاسای خێزان، یاسای کۆمپانیا، یاسای کۆچبەری، و یاسای خاوەندارێتی فیکری، لەنێو ئەوانی تردا. ھەندێک لە پارێزەران ھەڵدەبژێرن کە تایبەتمەند بن لە بوارێکی دیاریکراودا لەکاتێکدا ھەندێکی تر لەوانەیە لە چەندین بواردا کار بکەن.^[١]

لە ڕووی بەرپرسیارێتییەوە دەتوانرێت ڕۆڵی پارێزەر بەسەر چەند بوارێکدا دابەش بکرێت. بەرپرسیارێتی یەکەم بریتییە لە پێشکەشکردنی ئامۆژگاری یاسایی بۆ «موکلەکان». ئەمەش لەوانەیە بریتی بێت لە پێداچوونەوە بە گرێبەستەکان، شیکردنەوەی پرسە یاسایییەکان و پێشکەشکردنی ڕێنمایی سەبارەت بە پابەندبوون بە ڕێساکان.^[٢] پارێزەران دەبێت ئاگاداری گۆڕانکارییەکانی یاسا و ڕێساکان بن لە بواری کارکردنیان. بەرپرسیارێتی دووەم بریتییە لە نوێنەرایەتیکردنی موکلەکان لە دادگا. ئەمەش بریتییە لە ئامادەکردنی کەیسەکان بۆ دادگاییکردن، خستنەڕووی بەڵگە و مشتومڕەکان، لێکۆڵینەوە لە شایەتحاڵەکان و دانوستان لەگەڵ پارێزەرانی دژبەر. ھەروەھا پارێزەران دەبێت شارەزا بن لە دانوستاندن لەسەر یەکلاکردنەوە بۆ ئەوەی نەچنە دادگا.

جگە لەم بەرپرسیارێتییە سەرەتاییانە، پارێزەران لە چەندین ئەرکی دیکەدا بەشدارن لەوانە داڕشتنی بەڵگەنامەی یاسایی، ئەنجامدانی لێکۆڵینەوە، و بەڕێوەبردنی کەیسەکان. ھەروەھا لەوانەیە بەشداربن لە پەرەپێدانی بازرگانی، بازاڕکردن و بەڕێوەبردنی پەیوەندییەکانی کڕیار، کە زۆر گرنگن لە ڕاکێشانی کڕیاری نوێ و پاراستنی ئەوانەی کە ھەن. پارێزەران جگە لە ڕۆڵی سەرەتایی خۆیان، ڕۆڵێکی گرنگ لە کۆمەڵگاشدا دەگێڕن. ئەوان یارمەتی تاک و ڕێکخراوەکان دەدەن لە بەڕێوەبردنی پرسە یاسایییە ئاڵۆزەکان و بەدەستھێنانی دادپەروەری. ھەروەھا ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕن لە داڕشتنی ئەو یاسا و سیاسەتانەی کە کۆمەڵگاکەمان بەڕێوەدەبەن لە ڕێگەی ھەوڵەکانی داکۆکیکردن و لۆبیکردن.^[٣]^[٤]

یەکێک لە ڕەخنەکان لە پیشەی یاسایی، تێچووی زۆری خزمەتگوزارییە یاسایییەکانە، کە نوێنەرایەتیکردن بۆ زۆرێک لە تاکەکان دەستنەکەوتووە. ئەمەش بووەتە ھۆی پەرەسەندنی بزووتنەوەیەک بۆ باشترکردنی دەستڕاگەیشتن بە دادپەروەری، وەک بەکارھێنانی تەکنەلۆژیا بۆ کەمکردنەوەی تێچووی یاسایی و دابینکردنی یارمەتی یاسایی بۆ کەسانی کەم داھات. لە کۆتاییدا، پارێزەر بوون پیشەیەکی چالاکە بەڵام پاداشت بەخشە. پارێزەرێکی سەرکەوتوو دەبێت خاوەنی کۆمەڵێک کارامەیی بەرفراوان بێت، لەوانە شارەزایی یاسایی، بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە، پەیوەندیکردن و کارامەیی دانوستاندن. پارێزەران توانای ئەوەیان ھەیە کە گۆڕانکارییەکی ڕاستەقینە لە ژیانی موکلەکانیان و لە کۆمەڵگادا بە گشتی دروست بکەن، بە دڵنیابوون لەوەی کە دادپەروەری پێشکەش دەکرێت لەکاتێکدا سەروەری یاسا دەپارێزن.^[٥]

سەرچاوەکان دەستکاری

^ Henry Campbell Black, Black's Law Dictionary, 5th ed. (St. Paul: West Publishing Co., 1979), 799.
^ "THE ADVOCATES ACT, 1961" (PDF). Bar Council of India. 1961. Archived from the original (PDF) on 19 Aug 2008. Retrieved 1 May 2023. ١٩ی ئابی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ David G. Cooper and Michael J. Gibson, Introduction to Paralegal Studies, 2nd ed.(Clifton Park: Thomson Delmar Learning, 1998), 4.
^ "Rule 5.5: Unauthorized Practice of Law; Multijurisdictional Practice of Law". American Bar Association. Archived from the original on 2015-06-02. Retrieved 2015-04-18.
^ Vittorio Olgiati and Valerio Pocar, "The Italian Legal Profession: An Institutional Dilemma," in Lawyers in Society: The Civil Law World, vol. 2, eds. Richard L. Abel and Philip S.C. Lewis, 336–368 (Berkeley: University of California Press, 1988), 338.

[1] Henry Campbell Black, Black's Law Dictionary, 5th ed. (St. Paul: West Publishing Co., 1979), 799.

[2] "THE ADVOCATES ACT, 1961" (PDF). Bar Council of India. 1961. Archived from the original (PDF) on 19 Aug 2008. Retrieved 1 May 2023. ١٩ی ئابی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[3] David G. Cooper and Michael J. Gibson, Introduction to Paralegal Studies, 2nd ed.(Clifton Park: Thomson Delmar Learning, 1998), 4.

[:0-4] "Rule 5.5: Unauthorized Practice of Law; Multijurisdictional Practice of Law". American Bar Association. Archived from the original on 2015-06-02. Retrieved 2015-04-18.

[5] Vittorio Olgiati and Valerio Pocar, "The Italian Legal Profession: An Institutional Dilemma," in Lawyers in Society: The Civil Law World, vol. 2, eds. Richard L. Abel and Philip S.C. Lewis, 336–368 (Berkeley: University of California Press, 1988), 338.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]