ناحوم
ناحوم (بە عیبری:נַחוּם Naḥūm) پێغەمبەرێکی بچووک بوو کە پێشبینییەکەی لە تەناخدا تۆمارکراوە، ھەروەھا پێی دەوترێت کتێبی پیرۆزی عیبری و پەیمانی کۆن. کتێبەکەی بە رێکوپێکی لە نێوان (میکا و حەبەکوق) لە کتێبی پیرۆزدا ھاتووە.[١] دەربارەی کۆتایی ھاتنی ئیمپراتۆریەتی ئاشوور، و پایتەختەکەی، نەینەوا، بە شێوازێکی شیعری زیندوو نووسیویەتی.[٢]
ژیان
دەستکاریزانیارییەکی کەم لەبارەی مێژووی کەسی ناحومەوە ھەیە. ناوی ئەو بە واتای "ئاسوودەدەر" دێت، وە خەڵکی شارۆچکەی ئەلقۆش بووە(کتێبی ناحوم ١: ١)، کە زانایان ھەوڵیان داوە لەگەڵ چەند شارێکدا خۆیان بناسێنن، لەوانە ئەلقۆشی مۆدێرن لە باشوری کوردستان و کەفەرناحومی باکووری جەلیل.[٣] بەڵام ئەو عیبرییەکی زۆر ناسیۆنالیست بوو و لە نێوان ئەلکۆشییەکان بە ئاشتی دەژیا. ناحوم کە پێی دەوترێت "ئەلکۆشییەکان"، لە حەوتەمین پێغەمبەرە بچووکەکانە.
کارەکان
دەستکاریدەکرا نووسینەکانی ناحوم وەک پێشبینی یان وەک مێژوو وەربگیرێت. یەکێک لە گێڕانەوەکان ئەوە پیشان دەدات کە نووسراوەکانی پێشبینییەکە کە لە نزیکەی ساڵی ٦١٥ پێش زایین نووسراوە، تەنھا پێش ڕووخانی ئاشوور، لە کاتێکدا باسێکی دیکە پێشنیاری ئەوە دەکات کە ئەم بڕگەیەی وەک کردەوەی ئایینی نووسیوە تەنھا دوای ڕووخانی لە ساڵی ٦١٢ پێش زایین.[٤]
گۆڕ
دەستکاری
گوایە گۆڕی ناحوم لەناو کەنیسەکەدایە لە ئەلقۆش، ھەرچەندە شوێنی دیکەش لە دەرەوەی عێراق ھەن کە ھەروەھا ئیدیعای ئەوە دەکەن کە "ئێلکۆش"ی ڕەسەن بێت کە ناحوم لێیەوە سەرچاوەی گرتووە. ئەلقۆش لە ساڵی ١٩٤٨ لە دانیشتوانی جوو بەتاڵکرایەوە کاتێک دەرکران دوای ئەوەی ئیسرائیل وەک نەتەوەیەکی جوولەکە ناسێندرا، و ئەو کەنیسەی کە گۆڕەکەی تێدایە ئێستا لە دۆخێکی پێکھاتەیی خراپدایە، تا ئەو ڕادەیەی کە خودی گۆڕەکە لە مەترسی لەناوچووندایە. گۆڕەکە لە ساڵی ١٧٩٦ چاکسازی سەرەتایی بۆ کرا. کاتێک ھەموو جووەکان لە ساڵی ١٩٤٨دا ناچار بوون لە ئەلقۆش ھەڵبێن، کلیلی ئاسنی گۆڕەکە ڕادەستی پیاوێکی ئاشوری بە ناوی سامی جەجوحەنا کرا.[٥] کەم جولەکە سەردانی شوێنە مێژووییەکە دەکات، لەگەڵ ئەوەشدا جاجوحانا بەردەوامە لە جێبەجێکردنی ئەو بەڵێنەی کە لەگەڵ ھاوڕێ جولەکانیدا داویەتی، و چاودێری گۆڕەکە دەکات.[٦]
تا سەرەتای ساڵی ٢٠١٧ گۆڕەکە لە دۆخێکی بەرچاودا بووە و بەھۆی سەرھەڵدانی داعش لە عێراق ھەڕەشەی لەسەر بووە. تیمێکی ئەندازیاران ڕووپێوێکیان لەسەر گۆڕەکە ئەنجامدا و دیارییان کرد کە گۆڕەکە لە مەترسی داڕمانی نزیکدایە و لەوانەیە لە زستانێکی دیکەدا نەمێنێتەوە.[٧] تیمێک بە سەرۆکایەتی ڕێکخراوی قازانج نەویست 501(c)(٣) کە بنکەکەی لە ئەمریکایە، ھاوپەیمانی بۆ نۆژەنکردنەوەی میراتی کولتووری ("ARCH") پارەی پێویستیان کۆکردەوە بۆ سەقامگیرکردنی شوێنەکە. دوای کۆکردنەوەی پارەی پێویست، ARCH ھاوبەشی لەگەڵ کۆمپانیای GEMA ART International s.r.o کە بنکەکەی لە پراگ بوو، شارەزایان لە پاراستن و ئاوەدانکردنەوەی مێژوویی بۆ ئەنجامدانی کاری سەقامگیرکردنی دەستبەجێ. دوای ھەماھەنگی لەگەڵ ھاوبەشە ناوخۆییەکان، کاری سەرەتایی سەقامگیرکردن لە مانگی یەکەمی ٢٠١٨ تەواو بوو. پێشبینی دەکرێت کاری سەقامگیرکردنەکە بۆ ماوەی نێوان دوو بۆ سێ ساڵ ڕێگری لە تێکچوونی زیاتری پێکھاتەکە بکات. بە جێگیربوونی گۆڕەکە و پێکھاتەی دەوروبەری، ئارچ پلانی ھەیە بۆ کۆکردنەوەی ئەو بودجەیەی کە پێویستە بۆ نۆژەنکردنەوەی تەواوەتی شوێنەکە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٩، حکومەتی ئەمریکا رایگەیاند کە ٥٠٠ ھەزار دۆلار بۆ نۆژەنکردنەوەی گۆڕەکە دەبەخشێت.[٨]
دوو شوێنی دیکەی ئەگەری ناشتن کە لە باسە مێژووییەکاندا باسکراون بریتین لە ئێلکێسی، نزیک ڕامە لە جەلیل و ئێلچەسێی لە کەناری ڕۆژئاوا.[٩]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Adapted from Hauer, C.E. & Young, W. A., An Introduction to the Bible: A Journey into Three Worlds, p.123, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1994
- ^ https://www.biblica.com/
- ^ https://www.newadvent.org/cathen/
- ^ statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Heaton, E. W., A Short Introduction To The Old Testament Prophets, p. 35, Oneworld Publications, P.O. Box 830, 21 Broadway, Rockport, NA 01966,
- ^ https://web.archive.org/web/20180327212408/https://philosproject.org/isis-tomb-nahum-assyria-assyrians/
- ^ http://chaldean.org/Home/tabid/36/articleType/ArticleView/articleId/491/An-AlQosh-Man-Struggles-to-Keep-a-Promise-to-an-Old-Friend.aspx ١٣ی ئابی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ https://www.jpost.com/Middle-East/Progress-made-on-saving-Prophet-Nahums-tomb-in-Iraq-543500
- ^ https://www.timesofisrael.com/us-to-donate-500k-to-restore-tomb-of-biblical-prophet-nahum-in-iraq/
- ^ http://tombofnahum.com/index.htm ١١ی شوباتی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ناحوم تێدایە. |