میمی ئینتەرنێت

میمی ئینتەرنێت
میمی ئینتەرنێت
لقی	میم، content، derivative work، creative work
چەشنی بڵاوکردنەوە	digital image، digital video، دەق
نموونە	ڵۆڵکات
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

میمی ئینتەرنێت یان ھەر بەسادەیی میم (بە ئینگلیزی: Internet meme) بریتییە لە پارچە ناوەڕۆکێک، زۆرجار لە شێوەی وێنە، ڤیدیۆ، یان دەقێکدا، کە بە خێرایی لە سەرانسەری ئینتەرنێتدا بڵاودەبێتەوە. دەتوانێت چەندین فۆڕمی جیاوازی ھەبێت، لە نوکتە و دەستەواژەی گاڵتەجاڕییەوە تا دەگاتە دژایەتی ڤایرۆسی و ڕەوتی. بە شێوەیەکی گشتی میمەکان لەلایەن بەکارھێنەرانەوە لە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا، مەکۆکان و کۆمەڵگە سەرھێڵەکانی تردا ھاوبەش دەکرێن و دووبارە بەکاردەھێنرێنەوە، زۆرجار بە گۆڕانکارییەکی کەم یان گونجاندن.^[١] یەکێک لە تایبەتمەندییە دیاریکەرەکانی میمەکانی ئینتەرنێت توانای پەرەسەندن و گونجاندنیانە بە تێپەڕبوونی کات.^[٢] لەگەڵ ھاوبەشکردن و بڵاوەپێکردنیان، دەتوانرێت دەستکاری بکرێت و دووبارە تێکەڵ بکرێتەوە بۆ ئەوەی لەگەڵ چوارچێوە جیاوازەکاندا بگونجێت یان مانای نوێ بگەیەنێت. ئەم پرۆسەی پەرەسەندنە زۆرجار دەبێتە ھۆی دروستکردنی «فۆرماتەکانی میم»، کە قاڵب یان پێکھاتەی تایبەتن کە دەتوانرێت بەکاربھێنرێن بۆ دروستکردنی گۆڕانکاری نوێی میمێک. ھەروەھا میمەکانی ئینتەرنێت دەتوانن وەک جۆرێک لە شرۆڤەی چاند خزمەت بکەن، ڕەنگدانەوەی ڕووداوەکان و ڕەوتەکان و تەنز بەکاربێنن.^[٣] دەتوانرێت بۆ گەیاندنی پەیامی سیاسی، ڕەخنەگرتن لە چاندی باو، یان بە سادەیی فۆرمێکی سووک لە کات بەسەربردن بەکاربھێنرێت.^[٤]

یەکێک لە نموونە بەناوبانگەکانی میمی ئینتەرنێت میمی "Distracted Boyfriend"ە، کە وێنەی ستۆکێکی تێدایە کە پیاوێک سەری دەسوڕێتەوە بۆ ئەوەی ژنێکی دیکە بپشکنێت لەکاتێکدا خۆشەویستەکەی بە شێوەیەکی ناڕەزامەندانە سەیری دەکات. ئەم وێنەیە بە شێوەیەکی بەرفراوان ھاوبەش کراوە و گونجاوە بۆ وێناکردنی سیناریۆی جۆراوجۆر، زۆرجار بە نووسینی گاڵتەجاڕانە یان پەیوەندیدار.^[٥] فۆرماتێکی تری ناسراوی میم میمی "ژنێک ھاوار دەکاتە شەر پشیلەیەک"، کە دوو وێنەی جیاواز جووت دەکات (یەکێکیان ژنێک ھاوار دەکات و یەکێکی تریان پشیلەیەکی سەرلێشێواو) بۆ دروستکردنی یەکتر جێگیرکردنی گاڵتەجاڕانە و دۆخی پەیوەندیدار.^[٦]

میمەکانی ئینتەرنێت بوونەتە بەشێکی بەربڵاو لە چاندی سەرھێڵ، میمی نوێ بەردەوام سەرھەڵدەدەن و لە سەرانسەری ئینتەرنێتدا بڵاودەبنەوە.^[٧] ھەروەھا بوونەتە فۆرمێکی بەناوبانگی بازاڕکردن و ڕیکلام، کۆمپانیا و براندەکان فۆرماتەکانی میم بەکاردەھێنن بۆ دروستکردنی ناوەڕۆکی ڤایرۆسی و پەیوەندیکردن لەگەڵ بینەرانی گەنجتر؛ بۆیە میمەکانی ئینتەرنێت ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە داڕشتنی گوتاری سەرھێڵ و دابینکردنی فۆرمێک لە نوکتە و دەربڕینی بەکۆمەڵ بۆ بەکارھێنەرانی ئینتەرنێت لە سەرانسەری جیھاندا. توانای بڵاوبوونەوەی خێرا و پەرەسەندنیان بە تێپەڕبوونی کات، وایان لێدەکات کە فۆرمێکی ناوازە و داینامیکی پەیوەندی دیجیتاڵی بن.^[٨]

پەرەسەندن و بڵاوبوونەوە

نموونەیەک لە میمی ئینتەرنێت

پەرەسەندن و بڵاوبوونەوەی میمەکانی ئینتەرنێت دەتوانرێت بگەڕێتەوە بۆ ڕۆژانی سەرەتای ڕۆشنبیری ئینتەرنێت، لەگەڵ سەرھەڵدانی میمە بەناوبانگەکانی وەک "ھەموو بنکەکانت ھی ئێمەن" و "سەماکردنی منداڵ" لە کۆتایییەکانی نەوەدەکان و سەرەتای ٢٠٠٠ەکاندا. ئەم میمە سەرەتاییانە لە ڕێگەی مەکۆی سەرھێڵ و زنجیرە ئیمەیڵەکان و پلاتفۆرمە سەرەتایییەکانی سۆشیال میدیاوە بڵاوبوونەوە و زەمینەسازی بۆ سروشتی ڤایرۆسی میمەکانی ئینتەرنێت دانا.^[٩] لەگەڵ بەدەستھێنانی ناوبانگ و ناوداریی پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیای وەک فەیسبووک و توویتەر و ئینستاگرام، میمەکان بە خێرایی زیاتر دەستیان بە بڵاوبوونەوە کرد و گەیشتە ئامادەبووانێکی فراوانتر و بوونە بەشێکی دانەبڕاو لە پەیوەندییە سەرھێڵییەکان. سەرھەڵدانی ماڵپەڕە میمییەکانی وەک (9GAG و Reddit) زیاتر بەشدارییان کرد لە بڵاوبوونەوەی میمەکانی ئینتەرنێت، کە پلاتفۆرمی بەکارھێنەرانیان بۆ دروستکردن و ھاوبەشکردن و ڕیمیکسکردنی میمەکان دابینکرد.^[١٠]

ھەروەھا گونجاوی میمەکان ڕۆڵێکی بەرچاوی لە پەرەسەندنیاندا ھەبووە. دەتوانرێت میمەکان بە ئاسانی دەستکاری بکرێت و دووبارە تێکەڵ بکرێتەوە بۆ ئەوەی لەگەڵ چوارچێوە جیاوازەکاندا بگونجێت یان مانای نوێ بگەیەنێت، ئەمەش ڕێگەی پێدەدات پەیوەندیدار بمێنێتەوە و دەنگدانەوەی لەگەڵ گۆڕانی ڕەوتە کولتوورییەکان ھەبێت.^[١١] ئەم گونجاندنە بووەتە ھۆی دروستکردنی فۆرماتەکانی میم، کە چوارچێوەیەک بۆ دروستکردنی گۆڕانکاری نوێی میمێک دابین دەکات، کە زیاتر بەشداری دەکات لە بڵاوبوونەوەیان. سەرەڕای ئەوەش، میمەکان بوونەتە بەشێکی بەربڵاو لە کولتوری ئۆنلاین، بەردەوام سەرھەڵدەدەن و لە سەرانسەری ئینتەرنێتدا بڵاودەبنەوە.^[١٢] زۆرجار ڕەنگدانەوەی ڕووداو و ڕەوت و نۆرمەکانی ئێستای کۆمەڵگان و تەنزیان لێدەکەن و فۆرمێک لە شرۆڤە و ڕەخنەی کولتووری دابین دەکەن. ئەمەش بووەتە ھۆی ئەوەی کە میمەکان لەلایەن کۆمپانیا و براندەکانەوە بۆ مەبەستی بازاڕکردن و ڕیکلام بەکاربھێنرێن، چونکە ھەوڵدەدەن ناوەڕۆکی ڤایرۆسی دروست بکەن و لەگەڵ بینەرانی گەنجتردا پەیوەندی بکەن.^[١٣]

مافی بڵاوکردنەوە

مافی کۆپیکردنی میمەکانی ئینتەرنێت دەتوانێت پرسێکی ئاڵۆز و زۆرجار مشتومڕی لەسەر بێت.^[١٤] لە زۆربەی حاڵەتەکاندا، میمەکانی ئینتەرنێت بە بەکارھێنانی وێنە، ڤیدیۆ، یان دەقی ھەبوو دروست دەکرێن کە زۆرجار لە ماددەی مافی چاپکردن وەرگیراون. لە ئەنجامدا، ڕەنگە دروستکەرانی ڕەسەنی ئەو ناوەڕۆکە کە لە میمەکاندا بەکاردەھێنرێن، مافی یاسایییان ھەبێت بۆ کۆنترۆڵکردنی چۆنییەتی بەکارھێنان و دابەشکردنی کارەکانیان؛ بەڵام لە زۆر حاڵەتدا بەکارھێنانی ماددە مافی کۆپیکراو لە میمەکاندا دەکەوێتە ژێر پۆلی «بەکارھێنانی دادپەروەرانە»، کە ڕێگە بە بەکارھێنانی سنووردارکردنی ماددەی مافی کۆپیکراو دەدات بۆ مەبەستی وەک شرۆڤە، ڕەخنە، لاسایی، یان پەروەردە.^[١٥] ئەمەش بەو مانایەیە کە لە ھەندێک حاڵەتدا، بەکارھێنانی ماددەی مافی کۆپیکردن لە میمەکاندا ڕەنگە بەپێی یاساکانی بەکارھێنانی دادپەروەرانە بە یاسایی ھەژمار بکرێت.^[١٦]

سەرەڕای ئەوەش، سروشتی گۆڕینی میمەکان، کە زۆرجار ناوەڕۆکی ڕەسەن دەگۆڕدرێت یان بە شێوەیەک مەبەست دەکرێتەوە کە مانا یان چوارچێوەی نوێ دروست بکات، دەتوانێت کاریگەری لەسەر دۆخی مافی کۆپیکردنی میمەکانیش ھەبێت. ھەندێک دەڵێن ئەم گۆڕانکارییە میمەکان دەکاتە جۆرێک لە دەربڕینی داھێنەرانە کە دەکەوێتە دەرەوەی یاسا لاسایییەکانی مافی چاپکردن؛ بۆیە ھێشتا دۆخی مافی کۆپیکردنی میمەکانی ئینتەرنێت بابەتی گفتوگۆ و مشتومڕی بەردەوامە لەناو کۆمەڵگە یاسایی و داھێنەرەکاندا.^[١٧] لەگەڵ بەردەوامبوونی پەرەسەندنی میمەکانی ئینتەرنێت و ڕۆڵێکی بەرچاو لە کولتوری ئۆنلایندا، ئەگەری ئەوە ھەیە کە ڕەچاوکردنی یاسایی و ڕەوشتی دەوروبەری بەکارھێنانیان بەردەوام بێت لە لێکۆڵینەوە و ڕوونکردنەوە.^[١٨]

میمی نوێ

میمە مۆدێرنەکان (نوێیییەکان) بوونەتە بەشێکی دانەبڕاو لە چاندی ئینتەرنێت، میمی نوێ بەردەوام دروست دەکرێن و لە سەرانسەری پلاتفۆرمی سۆشیال میدیادا ھاوبەش دەکرێن. ئەم میمانە زۆرجار لە شێوەی وێنە، جی ئای ئێف، ڤیدیۆ، یان نوکتەی دەقدا دەبن و دەتوانن بە خێرایی لە ڕێگەی کۆمەڵگە ئۆنلاینەوە بڵاوببنەوە. یەکێک لە تایبەتمەندییە دیاریکەرەکانی میمە مۆدێرنەکان توانای ڕەنگدانەوەیە و سەرنجدان لەسەر ڕووداوەکانی ئێستا و ڕەوتەکان و چاندی پۆپ.^[١٩]^[٢٠] ئەمەش وایان لێدەکات کە ئامرازێکی بەھێز بن بۆ شرۆڤە و تەنزێکی کۆمەڵایەتی، ڕێگە بە تاکەکان دەدات بۆچوون و نوکتەی خۆیان بە شێوەیەکی پەیوەندیدار و ھاوبەش دەرببڕن.^[٢١]

ھەروەھا زۆرجار میمە مۆدێرنەکان پشت بە تێگەیشتنێکی ھاوبەش لە ئینتەرنێت و ئاماژەکانی چاندی پۆپ دەبەستن، ئەمەش ھەستێکی کۆمەڵایەتی و سەربەخۆیی لەنێو ئەو کەسانەدا دروست دەکات کە ئاشنان بەو ئاماژانەی کە بەکاردەھێنرێن. ئەمەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ پەروەردەکردنی ھەستی پەیوەندی و کامێرا لەنێو بەکارھێنەرانی ئینتەرنێتدا. بەھەمان شێوە میمە مۆدێرنەکانیش بوونەتە فۆرمێکی بەناوبانگی مارکێتینگ و ڕیکلام، براند و بزنسەکان میم بەکاردەھێنن بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ بینەرانی گەنجتر و سەرمایەگوزاریکردن لە ڕەوتە ڤایرۆسییەکان.^[٢٢]

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Internet meme»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣.

^ Benveniste، Alexis (2022-01-26). «The Meaning and History of Memes». The New York Times. لە January 28, 2023 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2023-01-28 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)
^ «Memes in a Digital World: Reconciling with a Conceptual Troublemaker». Journal of Computer-Mediated Communication. 18 (3): 364. April 2013. doi:10.1111/jcc4.12013. S2CID 28196215.
^ Memes in Digital Culture. MIT Press. 2013. pp. 2–4, 20–22. ISBN 978-0-262-31770-2.
^ Brown، Helen (٢٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٢). «The surprising power of internet memes». BBC (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ «Online memes, affinities, and cultural production.». A New Literacies Sampler. Peter Lang Publishing. 2018 [2007]. pp. 201–202. ISBN 9780820495231. لە April 5, 2023 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە March 19, 2023 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
^ «Defining and characterizing the concept of Internet Meme». CES Psicología. 6 (2): 97–98. 25 September 2013. داڕێژە:ProQuest. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ «'There's no place for lulz on LOLCats': The role of genre, gender, and group identity in the interpretation and enjoyment of an Internet meme». First Monday. 1 August 2014. doi:10.5210/fm.v19i8.5391. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: unflagged free DOI (بەستەر)
^ «Insights into Internet Memes». Proceedings of the International AAAI Conference on Web and Social Media. 5 (1): 42–49. 3 August 2021. doi:10.1609/icwsm.v5i1.14097. S2CID 16629837. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Zetter، K. (February 29, 2008). «Humans Are Just Machines for Propagating Memes». Wired. لە February 2, 2014 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە March 7, 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
^ «An epidemiological approach to model the viral propagation of memes». Applied Mathematical Modelling. 35 (11): 5447. November 2011. doi:10.1016/j.apm.2011.04.035.
^ Coscia، Michele (April 5, 2013). «Competition and Success in the Meme Pool: a Case Study on Quickmeme.com». arXiv:1304.1712 [physics.soc-ph]. {{cite arXiv}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) Paper explained for laymen by Mims، Christopher (٢٨ی حوزەیرانی ٢٠١٣). «Why you'll share this story: The new science of memes». Quartz. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2023-09-28 suggested (یارمەتی)
^ Basulto، Dominic (July 5, 2013). «Have Internet memes lost their meaning?». The Washington Post. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Dawkins، Richard (1989). The Selfish Gene (2 ed.). Oxford University Press. p. 192. ISBN 978-0-19-286092-7. لە March 16, 2015 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە June 16, 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
^ «Internet Meme and Political Discourse: A Study on the Impact of Internet Meme as a Tool in Communicating Political Satire» (PDF). Journal of Content, Community & Communication Amity School of Communication. 6: 13. 3 June 2017. SSRN 3501366. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Solon، Olivia (June 20, 2013). «Richard Dawkins on The Internet's hijacking of the word 'meme'». Wired UK. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite magazine}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Godwin، Mike (1994-10-01). «Meme, Counter-meme». Wired. لە 2023-01-31 ھێنراوە.
^ «Memes in a Digital World: Reconciling with a Conceptual Troublemaker». Journal of Computer-Mediated Communication. 18 (3): 367. April 2013. doi:10.1111/jcc4.12013.
^ Keep، Lennlee (٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠). «From Kilroy to Pepe: A Brief History of Memes». Public Broadcasting Service (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٦ی ئازاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ Boutin، Paul (May 9, 2012). «Put Your Rage Into a Cartoon and Exit Laughing». The New York Times. لە March 14, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2020-11-07 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= و |archive-date= (یارمەتی)
^ Denisova، Anastasia (2020). Internet Memes and Society: Social, Cultural, and Political Contexts. New York, NY: Routledge. pp. 9–11. ISBN 978-0-429-46940-4. OCLC 1090540034.
^ It Came from Something Awful: How a Toxic Troll Army Accidentally Memed Donald Trump into Office. St. Martin's Publishing Group. 2019. p. xi. ISBN 978-1-250-18974-5.
^ Michaels، Sean (١٩ی ئازاری ٢٠٠٨). «Taking the Rick». The Guardian (بە ئینگلیزی). لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[1] Benveniste، Alexis (2022-01-26). «The Meaning and History of Memes». The New York Times. لە January 28, 2023 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2023-01-28 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)

[2] «Memes in a Digital World: Reconciling with a Conceptual Troublemaker». Journal of Computer-Mediated Communication. 18 (3): 364. April 2013. doi:10.1111/jcc4.12013. S2CID 28196215.

[:032-3] Memes in Digital Culture. MIT Press. 2013. pp. 2–4, 20–22. ISBN 978-0-262-31770-2.

[:3-4] Brown، Helen (٢٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٢). «The surprising power of internet memes». BBC (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[5] «Online memes, affinities, and cultural production.». A New Literacies Sampler. Peter Lang Publishing. 2018 [2007]. pp. 201–202. ISBN 9780820495231. لە April 5, 2023 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە March 19, 2023 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)

[6] «Defining and characterizing the concept of Internet Meme». CES Psicología. 6 (2): 97–98. 25 September 2013. داڕێژە:ProQuest. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[:25-7] «'There's no place for lulz on LOLCats': The role of genre, gender, and group identity in the interpretation and enjoyment of an Internet meme». First Monday. 1 August 2014. doi:10.5210/fm.v19i8.5391. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: unflagged free DOI (بەستەر)

[8] «Insights into Internet Memes». Proceedings of the International AAAI Conference on Web and Social Media. 5 (1): 42–49. 3 August 2021. doi:10.1609/icwsm.v5i1.14097. S2CID 16629837. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Wired_temes-9] Zetter، K. (February 29, 2008). «Humans Are Just Machines for Propagating Memes». Wired. لە February 2, 2014 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە March 7, 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[10] «An epidemiological approach to model the viral propagation of memes». Applied Mathematical Modelling. 35 (11): 5447. November 2011. doi:10.1016/j.apm.2011.04.035.

[CosciaHarvardCID2013-11] Coscia، Michele (April 5, 2013). «Competition and Success in the Meme Pool: a Case Study on Quickmeme.com». arXiv:1304.1712 [physics.soc-ph]. {{cite arXiv}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) Paper explained for laymen by Mims، Christopher (٢٨ی حوزەیرانی ٢٠١٣). «Why you'll share this story: The new science of memes». Quartz. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2023-09-28 suggested (یارمەتی)

[WashingtonPost20130705-12] Basulto، Dominic (July 5, 2013). «Have Internet memes lost their meaning?». The Washington Post. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[cream-13] Dawkins، Richard (1989). The Selfish Gene (2 ed.). Oxford University Press. p. 192. ISBN 978-0-19-286092-7. لە March 16, 2015 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە June 16, 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)

[:17-14] «Internet Meme and Political Discourse: A Study on the Impact of Internet Meme as a Tool in Communicating Political Satire» (PDF). Journal of Content, Community & Communication Amity School of Communication. 6: 13. 3 June 2017. SSRN 3501366. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Wired20130620-15] Solon، Olivia (June 20, 2013). «Richard Dawkins on The Internet's hijacking of the word 'meme'». Wired UK. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite magazine}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[godwin-16] Godwin، Mike (1994-10-01). «Meme, Counter-meme». Wired. لە 2023-01-31 ھێنراوە.

[17] «Memes in a Digital World: Reconciling with a Conceptual Troublemaker». Journal of Computer-Mediated Communication. 18 (3): 367. April 2013. doi:10.1111/jcc4.12013.

[18] Keep، Lennlee (٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠). «From Kilroy to Pepe: A Brief History of Memes». Public Broadcasting Service (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٦ی ئازاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[19] Boutin، Paul (May 9, 2012). «Put Your Rage Into a Cartoon and Exit Laughing». The New York Times. لە March 14, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2020-11-07 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= و |archive-date= (یارمەتی)

[:0222-20] Denisova، Anastasia (2020). Internet Memes and Society: Social, Cultural, and Political Contexts. New York, NY: Routledge. pp. 9–11. ISBN 978-0-429-46940-4. OCLC 1090540034.

[21] It Came from Something Awful: How a Toxic Troll Army Accidentally Memed Donald Trump into Office. St. Martin's Publishing Group. 2019. p. xi. ISBN 978-1-250-18974-5.

[22] Michaels، Sean (١٩ی ئازاری ٢٠٠٨). «Taking the Rick». The Guardian (بە ئینگلیزی). لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

[١٧]

[١٨]

[١٩]

[٢٠]

[٢١]

[٢٢]