میرنشینی شەدادی
بنەماڵەیەکی کوردە کە فەرمانڕەوایی بەشێک لە ئەرمینیا و ناوچەی ئارانیان دەکرد
شەدادیدەکان خانەدانێکی کوردی موسڵمانی سوننە بوون.[ئ][٣][٤] کە لە ناوچە جیاوازەکانی ئەرمەنستان و ئاران (کەوکاس) فەرمانڕەوایی کردووە لە ساڵی ٩٥١ تا ١١٩٩ی زایینی. سەرەتا لە دوین دامەزران. لە ڕێگەی ماوەی درێژخایەنیان لە ئەرمینیا، زۆرجار لەگەڵ خێزانی شاھانەی باگراتونی ئەرمینیا ھاوسەرگیریان دەکرد.[ا][ب]
میرنشینی شەدادی | ||||
| ||||
نەخشەی ناوچەی فەرمانڕەوای شەدادییەکان ( , )، لەنێوان سەدەی ١١–١٢ز | ||||
پایتەخت | دوین، گەنجا، ئانی | |||
زمان(ەکان) | فارسی (شیعر، دادگا)[١] | |||
ئایین | ئیسلام | |||
حکوومەت | شانشینی | |||
ئەمیر | ||||
- ٩٥١–٩٥٤ | محەممەد کوڕی شەداد(دامەزرێنەر) | |||
- ١١٧٤–١١٩٩ | سوڵتانی مەحموودی (کۆتا) | |||
مێژوو | ||||
- دامەزراندن | ٩٥١ | |||
- دەستبەسەرداگرتنی ئیمپڕاتۆرییەتی گورجستان | ١١٩٩ | |||
دراو | دینار |
لە شاری دوین دەستیان بە فەرمانڕەوای کرد، لە کۆتاییدا فەرمانڕەوای شارە مەزنەکانی تریان کرد، وەک بەردە و گەنجە. تیرەیەکی خانەدانی شەدادییەکان شارەکانی ئەنی و تفلیسی[٦] وەک پاداشتێک بۆ خزمەتکردنیان بە سەلجووکەکان پێدرا، کە بەیعەتیان بە سەلجووکەکان دابوو.[٧][٨] لە ساڵی ١٠٤٧ تا ١٠٥٧، شەدادییەکان خەریکی چەندین کار بوون لە جەنگ دژی سوپای بیزەنتین. ناوچەی نێوان ڕووبارەکانی کورا و ئاراس لەلایەن بنەماڵەیەکی شەدادیدەوە فەرمانڕەوایی دەکرا.
تێبینییەکان
دەستکاری- ^ قەتران بانگەشەی ئەوە دەکات کە شەدادییەکان بە ڕەچەڵەک ساسانی بوون. [٢]
- ^ "بەڵام شانبەشانی نەریتی ئێرانی، کاریگەریی دراوسێ و کەسوکاری ئەرمەنی شەدادییەکان بەھێز بوو، لێرەوە دەرکەوتنی ناوە تایبەتەکانی ئەرمەنی وەک ئاشۆت لە نێو ئەندامانی خانەدانەکەدا لە ڕاستیدا، قەتران تەنانەت ھێما بۆ ڕەچەڵەکی ئەرمەنی شانشینەکە دەکات، فەزلۆن بە "شکۆمەندی بنەماڵەی بەگراتی" ناودەبات (کەسرەوی، ل261)."[٢]
- ^ "دوای گرتنی ئانی ساڵی دواتر، ئەم پایتەختە کۆنەی بەگراتەکان لەلایەن بنەماڵەیەکی موسڵمانەوە کە شادادیدەکان بەڕێوەدەبرا، ھەرچەندە بەڕەچەڵەک کورد بوون، بەڵام لەگەڵ ئەرمەنییەکان ھاوسەرگیریان کرد بۆ نموونە میری یەکەمی ئانی، مەنوچار یان مەنوچەھر، کوڕی شازادەیەکی ئەرمەنی بووە و خۆشی ھاوسەرگیری لەگەڵ ئەرمەنییەک کردووە."[٥]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Lornejad & Doostzadeh 2012, pp. 152–153.
- ^ ئ ا Peacock 2011.
- ^ Kennedy 2016, p. 215.
- ^ Peacock ٢٠١١.
- ^ Thomson 1996, p. xxxvi.
- ^ Minorsky 1949, p. ٢٩.
- ^ Bosworth 1997, p. 169.
- ^ Peacock 2005, p. ٢١٦.
پەڕتووکەکان
دەستکاری- Blair، Sheila S. (1991). «Surveyor versus Epigrapher». Muqarnas. 8. Brill.
- Bosworth، C.E. (1968). «The Political and Dynastic History of the Iranic World». لە Boyle، J.A. (ed.). The Cambridge History of Iran:The Saljuq and Mongol Period. Vol. 5. Cambridge University Press.
- «Shabankara». The Encyclopedia of Islam. Vol. IX. Brill. 1997.
- Bosworth، C.E. (1997). «Shaddadids». The Encyclopedia of Islam. Vol. IX. Brill.
- Kennedy، Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates. Routledge. ISBN 978-1-317-37639-2.
- On the modern politicization of the Persian poet Nezami Ganjavi (PDF). Caucasian Centre for Iranian Studies. 2012. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- Minorsky، V. (1949). «Caucasica in the History of Mayyāfāriqīn». Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 13 (1). Cambridge University Press: 27–35. doi:10.1017/S0041977X00081830. S2CID 162745151.
- Minorsky، Vladimir (1953). Studies in Caucasian History. New York: Taylor’s Foreign Press. ISBN 0-521-05735-3.
- The Turks, Iran and the Caucasus in the Middle Ages. Variorum Reprints. 1978.
- Minorsky، V. (1993). «Tiflis». E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936. Brill. ISBN 90-04-08265-4.
- Peacock، Andrew C. S. (2005). «Nomadic Society and the Seljūq Campaigns in Caucasia». Iran & the Caucasus. 9 (2): 205–230. doi:10.1163/157338405774829331.٢١٠
- داڕێژە:Encyclopædia Iranica Online
- Thomson، Robert W. (1996). Rewriting Caucasian History :The Medieval Armenian Adaptation of the Georgian Chronicles: The Original Georgian Texts and the Armenian Adaptation. Clarendon Press.
- Vacca، Alison (2017). Non-Muslim Provinces under Early Islam: Islamic Rule and Iranian Legitimacy in Armenia and Caucasian Albania. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-18851-8.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاریکۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە میرنشینی شەدادی تێدایە. |