دینار

دینار (/dɪˈnɑːr/) ناوی یەکەی سەرەکی دراوە لە چەند وڵاتێکی نزیک دەریای ناوەڕاست، وەک دراوێکی مێژوویی باویش دادەنرێت. وشەی ئینگلیزی «دینار» وەرگێڕانی دیناری (dīnār) عەرەبییە، کە لە dīnarā سریانییەوە وەرگیراوە.^[١]^[٢]

مێژوو دەستکاری

دیناری زیوین لە سەردەمی پاشای سڕبیا (١٢٤٣–١٢٥٥).

پێشینە مێژوویییەکانی دیناری مۆدێرن بریتین لە دیناری زێڕین و درھەمی زیوین کە دراوی سەرەکی ئیمپراتۆرییەتەکانی سەدەی ناوەڕاستی ئیسلامی بوون کە بۆ یەکەمجار لە ساڵی کۆچی دا دەرچووە، (٦٩٦‒٦٩٧) لەلایەن خەلیفە عەبدولمەلیک کوڕی مەروان. وشەی "دینار" لە وشەی لاتینی "<i id="mwNA">dēnārius</i>" وەرگیراوە، کە دراوێکی زیوینی ڕۆمای کۆن بووە، و بۆ یەکەمجار لە نزیک ساڵی ٢١١ پێش زایین بەرھەم ھاتووە.

ئیمپراتۆرییەتی کوشان لە سەدەی یەکەمی زایینیدا دراوێکی زێڕینی ناساند کە بە dīnāra ناسراوە لە ھیندستان؛ ئیمپراتۆریەتیی گوپتا و جێنشینەکانی تا سەدەی شەشەم دراوەکەیان بەکار ھێنایەوە.^[٣]^[٤]

بەکارھێنانی یاسایی دەستکاری

ئەو وڵاتانەی کە ئێستا بەکاری دەھێنن دەستکاری

ئەو وڵاتانەی لە ئێستادا دراوێک بەکاردەھێنن کە پێی دەوترێت "دینار" یان ھاوشێوەی دیناریان ھەیە:

دیناری زێڕینی دەوڵەتی ئەمەوی.

وڵاتەکان	دراو	کۆدی ISO 4217
جەزائیر	دیناری جەزائیری	DZD
بەحرەین	دیناری بەحرەینی	BHD
عێراق	دیناری عێراقی	IQD
ئوردن	دیناری ئوردنی	JOD
کووەیت	دیناری کووەیت	KWD
لیبیا	دیناری لیبی	LYD
مەقدوونیای باکوور	دیناری مەقدۆنی	MKN (١٩٩٢–١٩٩٣) MKD (١٩٩٣−ئێستا)
سڕبیا	دیناری سڕبی	CSD ,RSD (٢٠٠٣–٢٠٠٦)
توونس	دیناری تونسی	TND

وەک ژێر یەکەیەک دەستکاری

^۱⁄_١٠٠ لە ڕیاڵی ئێرانی

بەکارھێنانی وڵاتە پێشووەکان دەستکاری

ئەو وڵات و ھەرێمانەی کە پێشتر لە سەدەی بیستەمدا دراوێکیان بە ناوی "دینار" بەکارھێناوە:

وڵاتەکان	دراو	کۆدی ISO 4217	بەکارھاتوو	گۆڕدراوە بۆ
Abu Dhabi (emirate)	دیناری بەحرەینی	BHD	١٩٦٦–١٩٧٣	درھەمی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان
Kingdom of Yugoslavia	دیناری بۆسنە و ھەرزەگڤینا	BAD	١٩٩٢–١٩٩٨	دراوەکانی تری بۆسنە و ھەرزەگڤینا
کرواتیا	دیناری کرواتی	HRD	١٩٩١–١٩٩٤	کونای کرواتی
ئێران	ڕیاڵی ئێرانی سەرەتا بەسەر ١٢٥٠ و دواتر بەسەر ١٠٠ دینار دابەشکرا
People's Democratic Republic of Yemen	دیناری باشووری یەمەن	YDD	١٩٦٥–١٩٩٠	ڕیالی یەمەنی
سوودان	دیناری سودانی	SDD	١٩٩٢–٢٠٠٧	پاوەندی سودانی
Kingdom of Yugoslavia	دیناری یوگۆسلاڤیا	YUF (١٩٤٥–١٩٦٥) YUD (١٩٦٥–١٩٨٩) YUN (١٩٩٠–١٩٩٣) YUR (١٩٩٢–١٩٩٣) YUO (١٩٩٣) YUG (١٩٩٤) YUM (١٩٩٤–٢٠٠٣)	١٩١٨–٢٠٠٣	دیناری سڕبی

ئەمانەش ببینە دەستکاری

سەرچاوەکان دەستکاری

^ Oxford English Dictionary, Second edition, 1989, s.v. "dinar"; online version November 2010
^ Versteegh, C. H. M.; Versteegh, Kees (2001). The Arabic Language. Edinburgh University Press. p. 60. ISBN 978-0-7486-1436-3.
^ Friedberg, Arthur L.; Friedberg, Ira S. (2009). &pg=PA457 Gold Coins of the World: From Ancient Times to the Present. Coin & Currency Institute. p. 457. ISBN 978-0-87184-308-1. {{cite book}}: Check |url= value (help)
^ Mookerji, Radhakumud (2007). The Gupta Empire. Motilal Banarsidass. pp. 30–31. ISBN 978-81-208-0440-1.

[1] Oxford English Dictionary, Second edition, 1989, s.v. "dinar"; online version November 2010

[2] Versteegh, C. H. M.; Versteegh, Kees (2001). The Arabic Language. Edinburgh University Press. p. 60. ISBN 978-0-7486-1436-3.

[3] Friedberg, Arthur L.; Friedberg, Ira S. (2009). &pg=PA457 Gold Coins of the World: From Ancient Times to the Present. Coin & Currency Institute. p. 457. ISBN 978-0-87184-308-1. {{cite book}}: Check |url= value (help)

[4] Mookerji, Radhakumud (2007). The Gupta Empire. Motilal Banarsidass. pp. 30–31. ISBN 978-81-208-0440-1.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]