تانجێنت (ماتماتیک)

سایە یان تانجێنت (بە ئینگلیزی: tangent، ھێما دەکرێت بە tan) لە سێگۆشەی گۆشەوەستاودا تانجێنت تێکڕای درێژیی لای بەرامبەر بۆ درێژی لای تەنیشتت دەداتێت. لە سێگۆشەی بەرامبەر تانجێنتی گۆشەی تیتا یەکسانە بە ${\frac {BC}{AC}}$.

مێژوو

ظل (لە عەرەبی بە واتای سێبەر) وشەیەک کە لە ڕابردوو لە دەقەکانی ئیسلامی و ئێرانی بۆ تانجێنت لە زانستی بیرکاری و ئەستێرەناسی بەکار دەهات. ئەستێرەناسێک بە نێوی حەبەش کوڕی حاسیب یەکەمین جار لە سەدەی سێهەمی کۆچی هەتاوی (سەدەی نۆهەمی زایینی) ئەو وشەی لە سێگۆشەزانیدا بەکار هێنا.

تانجێنت لە بازنەی سێگۆشەزانی

.

فانکشنی تانجێنت

نەخشە $F(x)=tan(x)$

بڕەکانی ئەرێنی و نەرێنی نەخشەی تانجێنت

ڕوونکردنەوەی فانکشنی تانجێنت بە شێوەی بەرامبەرە، بواری فانکشنەکە بریتییە لە کۆمەڵەی ژمارە ڕاستێکانی پاسادانی $x\neq {\frac {\pi }{2}}+k\pi ,k=0,\pm 1,\pm 2,\ldots$ دەکات. بەڵام مەوداکەی بریتییە لە کۆمەڵەی هەموو ژمارە ڕاستەقینەکان.

• فانکشنی تانجێنت بەردەوام نییە.
• بێکۆتایی لێنەکەوتی ستوونی هەیە.

لێژیی هێڵ

لە دیاگرامی نەخشەکان، لێژی دیاگرام (یا هێڵی لێکەوتی دیاگرام) لە هەر خاڵێک یەکسانە بە تانجێنتی گۆشەیەک کە هێڵی لێکەوت لە خاڵی لێکەوتی چەماوە لەگەڵ ئاڕاستەی ئەرێنی تەوەرەی Xەکان، پێک دێنێت.

ئەمانەش ببینە

• ساین
• کۆساین
• کۆتانجێنت
• فانکشنە سێگۆشەیییەکان

سەرچاوەکان

• جلیل‌الله قراگزلو. مثلثات پایه. تهران:موسسه فرهنگی فاطمی، ۱۳۸۰. ISBN ۹۶۴-۳۱۸-۰۵۴-۹