ئەندرۆید
ئەندرۆید سیستەمێکی کارپێکەری مۆبایلە کە لەسەر ناوکی لینوکس ٢٫٦ بنچینە کراوە و لەلایەن ھەریەک لە ئاندی ڕۆبن، ڕیچ ماینەر، نیک سێرس و کریس وایتەوە لەژێر ناوی کۆمپانیای ئەندرۆید (.Android Inc) لە ساڵی ٢٠٠٣ لە کالیفۆرنیا لە ناوچەی Palo Alto دامەزرا، کاریان پەرەپێدان و بەرھەمھێنانی نەرمەکاڵا software بوو بۆ ئامێری مۆبایل، پلانیشیان ھەبوو کە سیستەمێکی کارگێڕی برەو پێبدەن، لە ساڵی ٢٠٠٥ کۆمپانیای گۆگڵ کۆمپانیاکەی کڕییەوە، بەو ئامانجەی کە دەسەڵاتی خۆی لە بواری تەکنۆلۆژیای مۆبایلدا فراوان بکات. سیستەمی کارپێکەری ئەندرۆید بۆ یەکەمجار لەسەر مۆبایلی کۆمپانیای ئێچ تی سی HTC تایوانی بەناوی HTC Dream یەکەم وەشانی لە ساڵی ٢٠٠٨ بڵاوکرایەوە، لەو کاتەوە زۆر بەخێرایی گەشەی کردووە و بەرفراوانترین کۆمەڵەی پەرەپێدەری لە پشتەوەیە کە نزیکەی ٣.٥٠٠٠٠٠٠ سێ ملیار و نیو پڕۆگرامی بۆ دروست کراوە.
 | |
| پەرەپێدەر(ان) | کۆمپانیای گۆگڵ |
|---|---|
| یەکەم وەشان | ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ |
| وەشانی جێگیر | ئەندرۆید ١٣ / ١٥ی ئابی ٢٠٢٢ |
| وەشانی پێشبینین | ئەندرۆید ١٤ / ٨ی شوباتی ٢٠٢٣[١] |
| نووسراوە بە | جاڤا، C++ ، C |
| زمانەکان | زیاتر لە ١٠٠ زمان |
| مۆڵەتنامە | GNU GPLv3+ ، Apache |
| وێبگە | www |
تایبەتمەندی دەستکاری
- پرۆگرام و یاری زۆری ھەیە کە بەکارھێنەر دەتوانێت دایابمەزرێنێتە سەر ئامێرەکەی.
- نرخی ھەندێک لە ئامێرەکان زۆر ھەرزانن ئەگەر بەراورد بکرێن لەگەڵ ئامێری دیکە کە ھەمان شێواز کار جێبەجێ بکەن.
- زۆر بە باشی و ئاسانی تێکەڵاوی ڕاژەکانی گووگڵـە و کار زۆر ئاسان دەکاتەوە بۆ ئەو بەکارھێنەرانەی کە لە کار و ژیانی ڕۆژانەیاندا ڕاژەکانی گووگڵ بەکار دەھێنن.
- سیستمەکە بە شێوەیەکی زۆر دەکرێت ڕێکبخرێت بە پێی ویستی بەکارھێنەر.
ماناکەی دەستکاری
مانای ووشەی ئەندرۆید Android، بە زمانی ئینگلیزی واتە رۆبۆتێکی زیرەک کە لەسەر شێوەی مرۆڤ دروست کرابێت.
کۆگای گۆگڵ پلەی دەستکاری
سیستەمی ناوبراو کۆگایەکی گەورە و پڕ لە پرۆگرامی ھەیە کە ھەتا شوباتی ساڵی ٢٠١٧ زیاتر لە ٢.٣ ملیۆن پرۆگرام و یاری جیاوازی تێدا بەردەست خراوە کە ھەردوو جۆری خۆڕایی و بە پارە لە خۆ دەگرن، ساڵی ٢٠٠٨ ماڵپەڕی Google Play و بەرنامەی Play Store بەردەست خست بۆ ئامێرەکانی سیستەمی ئەندرۆید بۆ دابەزاندانی بەرنامە و یارییەکان.
وەشانەکانی ئەندرۆید دەستکاری
ھەتا ڕێکەوتی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١[نوێکردنەوە] و پێش بڵاوکردنەوەی ئەندرۆید ١٢، وەشانی ئەندرۆیدی ١١ پڕ بەکارھێنەرترین و بەناوبانگترین وەشانی سیستەمی ئەندرۆید بوو لەسەر مۆبایلە زیرەکەکان و تابلێتەکان.
| وەشان | ناوی کۆد | ئاستی API | ژمارەی ناوک | بەرواری بڵاوکردنەوە |
|---|---|---|---|---|
| ١٫٠ | ناوی نییە | ١ | ٢.٦.٢٥ | ٢٠٠٨/٩/٢٣ |
| ١٫١ | Petit Four | ٢ | ٢.٦.٢٦ | ٢٠٠٩/٢/٩ |
| ١٫٥ | Cupcake | ٣ | ٢.٦.٢٧ | ٢٠٠٩/٤/٢٧ |
| ١٫٦ | Donut | ٤ | ٢.٦.٢٩ | ٢٠٠٩/٩/١٥ |
| ٢٫٠-٢٫١ | Eclair | ٥ - ٦ - ٧ | ٢.٦.٢٩ | ٢٠٠٩/١٠/٢٧ |
| ٢٫٢-٢٫٢. ٣ | Froyo | ٨ | ٢.٦.٣٢ | ٢٠١٠/٥/٢٠ |
| ٢٫٣-٢٫٣. ٧ | Gingerbread | ٩ - ١٠ | ٢.٦.٣٥ | ٢٠١٠/١٢/٦ |
| ٣٫٠-٣٫٢. ٦ | Honeycomb | ١١ - ١٢ - ١٣ | ٢٠١١/٢/٢٢ | |
| ٤٫٠-٤٫٠. ٤ | Ice Cream Sandwich | ١٤ - ١٥ | ٣.x | ٢٠١١/١٠/١٨ |
| ٤٫١-٤٫٣. ١ | Jelly Bean | ١٦ - ١٧ - ١٨ | ٣.x | ٢٠١٢/٧/٩ |
| ٤٫٤-٤٫٤. ٤ | KitKat | ١٩ | ٣.x | ٢٠١٣/١٠/٣١ |
| ٥٫٠-٥٫١. ١ | Lollipop | ٢١ - ٢٢ | ٣.x | ٢٠١٤/١١/٤ |
| ٦٫٠-٦٫٠. ١ | Marshmallow | ٢٣ | ٤.x | ٢٠١٥/١٠/٥ |
| ٧٫٠-٧٫١. ٢ | Nougat | ٢٤ - ٢٥ | ٤.x | ٢٠١٦/٨/٢٢ |
| ٨٫٠-٨٫١ | Oreo | ٢٦ - ٢٧ | ٤.x | ٢٠١٧/٨/٢١ |
| ٩٫٠ | Pie | ٢٨ | ٤.x | ٢٠١٨/٨/٦ |
| ١٠ | Quince Tart | ٢٩ | ٥.x | ٢٠١٩/٩/٣ |
| ١١ | Red Velvet Cake | ٣٠ | ٥.x | ٢٠٢٠/٩/٨ |
| ١٢ | Snow Cone | ٣١ | ٥.x | ٢٠٢١/١٠/٤ |
| ١٢L | Snow Cone V2 | ٣٢ | ٥.x | ٢٠٢٢/٣/٧ |
| ١٣ | Tiramisu | ٣٣ | ٥.x | ٢٠٢٢/٨/١٥ |
| ١٤ | Upside Down Cake | ٣٤ | نەزانراوە | نەزانراوە |
داوانامەکان لە ئەندرۆید دەستکاری
داوانامەکان کە ئەوانەی دەبینرێن لە مارکێتی ئەندرۆید بڵاو دەکرێنەوە، بە چەند شێوەیەک دروست دەکرێن بەڵام سەرەکی تریان بریتیە لە بەکارھێنانی زمانی پرۆگرامکردنی Java بەکاردێنن بە یارمەتی Android SDK، یان بەھۆی بەکارھێنانی ئامرازی NDK، وە لە کۆتایدا یان بە بەکارھێنانی App Inventor کە ئەمەش لە لایەن گووگڵەوە بۆ ئەو کەسانە بۆیە ئاسان کاری کە زمانەکانی پرۆگرام کردن نازانن بەڵکو بە ئاسانی دەتوانن داوانامە دروست بکەن و پێکی ببستنەوە لەگەڵ ھاندی ئەندرۆیدەکەیان.
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ "Release notes". Android Developers (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-02-08.
