ئەحمەد زوەیل

ئەحمەد حەسەن زیوەیل بە ئینگلیزی: Ahmed Hassan Zewail (لە دایکبووی ٢٦ی شوباتی ١٩٤٦ - ٢ی ئابی ٢٠١٦) زانایاکی موسوڵمانی میسرییە و خاوەنی ڕەگەزنامەی ئەمریکیە کە ناسراوە بە باوکی فێمتۆ کیمیا (Femtochemistry) لە ساڵی ١٩٩٩ خەڵاتی نۆبێلی لە کیمیا وەرگرتووە بۆ کارکردنی لەسەر بواری (Femtochemistry) و و ھەروەھا یەکەم زانای میسرییە کە خەڵاتی نۆبێلی وەرگرتووە.

ئەحمەد زوەیل Ahmed Zewail
وەرگرتنی خەڵاتی پریستلی لە ساڵی ٢٠١١
لەدایکبوون	٢٦ی شوباتی ١٩٤٦ دامانهور، میسر
مردن	٢ی ئابی ٢٠١٦ (۷۰ ساڵ ژیاوە)
نەتەوە	میسری، ئەمریکی
بواری زانستی	کیمیا، فیزیک
شوێنی بڕوانامە	زانکۆی ئەسکەندرییە، University of Pennsylvania
ناسراو بە ھۆی	FemtochemistryFemtochemistry
خەڵاتەکانی	خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا (1999) The Franklin Medal (ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا) (1998) Wolf Prize (ئیسرائیل) (1993) Priestley Medal (ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا) (2011) Davy Medal (2011)

لە ٢٦ ی فبرایەری ساڵی ١٩٤٦ لەشاری دەمنھوری میسر لەدایک بووە، بەشی کۆلێژی زانستی لەزانکۆی ئیسکەندەریە تەواو کردووە، لەساڵی ١٩٦٧ بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە زانستی کیمیا بە پلەی شەرف بەدەستھێناوە دواتر بڕوانامەی ماجستێری وەرگرتووە.

ئەحمەد زوەیل ڕۆشووە بە ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا و لەزانکۆی بنسلڤانیا بڕوانامەی دکتۆرای لە زانستی لیزەر بەدەستھێناوە، لەساڵی ١٩٧٤ بۆ ساڵی ١٩٧٦ وەکو تۆێژەر لە زانکۆی کالیفۆرنیا کاری کردووە، لەساڵی ١٩٧٦ لە پەیمانگای کالیفۆرنیای تەکنەلۆجیا کاری کردووە کە لەگەورەترین زانکۆکانی زانستی ئەمریکایە، لەساڵی ١٩٨٢ ڕەگەزنامەی ئەمریکی وەرگرتووە، بۆتە مامۆستایەکی سەرەکی بۆ زانستی کیکیا لەزانکۆی کالتک کە گەورەترین پۆستی زانستیە لەزانکۆکانی ئەمریکا.

ئەحمەد زوەیل ڕژێمی وێنەگرتنی بەپەلەی داھێناوە کە بەلیزەر کاردەکات و توانای دیاریکردنی جموجۆڵەکانی بەشەکانی ھەیە لەکاتی دوروستبون و پێکەوە لکاندنیان، زیاتر لە ٣٥٠ توێژینەوەی زانستی ھەیە لە گۆڤارە زانستیە جیھانیەکاندا، ناوی لە لیستی شەرەفی ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا بڵاوکراوەتەوە کە گرنگترین ئەو کەسایەتیانە لەخۆ دەگرێت بەشداریان لە بنیاتنانی ئەمریکادا کردووە بەو پێیەی کە گرنگترین زاناکانی لیزەر بووە لە ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا.

ئەحمەد زوەیل ٣١ خەڵاتی نێو دەوڵەتی وەرگرتووە و لەساڵی ١٩٩٩ خەڵاتی نۆبڵی لەبواری کیمیادا بەدەستھێناوە و بەیەکەم زانای میسری و عەرەبی دەژمێردرێت کە لەبواری کیمیادا خەڵاتی نوبڵی وەرگرتووە ھەروەھا وەکو نوێنەری زانستی ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا بۆ وڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕست دامەزراوە.

بڵاوکراوەکانی

• Advances in Laser Spectroscopy I, ed. A. H. Zewail, SPIE, Bellingham, 1977
• Advances in Laser Chemistry, ed. A. H. Zewail, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg, 1978
• Photochemistry and Photobiology, Vols. 1 and 2, ed. A. H. Zewail, Harwood Academic, London, 1983
• Ultrafast Phenomena VII, eds. C. B. Harris, E. P. Ippen, G. A. Mourou and A. H. Zewail, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg, 1990
• The Chemical Bond: Structure and Dynamics, ed. A. H. Zewail, Academic Press, Boston, 1992
• Ultrafast Phenomena VIII, eds. J. -L. Martin, A. Migus, G. A. Mourou, and A. H. Zewail, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg, 1993
• Ultrafast Phenomena IX, eds.
• Age of Science (autobiography)
• Physical Biology: From Atoms to Medicine, ed. A. H. Zewail, Imperial College Press, London, 2008
• 4D Electron Microscopy, ed. A. H. Zewail, Imperial College Press, London, 2009
• Encyclopedia of Analytical Chemistry (editor)
• Voyage Through Time, ed. Ahmed Zewail, 2002

ئەمانەش ببینە

• پێرستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا
• خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا

سەرچاوەکان

• ویکی ئینگلیزی
• ویکی عەرەبی