ویکیپیدیا

ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢


ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢ (بە سویدی: Olympiska sommarspelen 1912، بە فەرمی Games of the V Olympiad) ھەروەھا ناسراویشە بە ئۆڵۆمپیادی ستۆکھۆڵم ١٩١٢ و ئۆڵۆمپیادی ١٩١٢، چالاکییەکی فرە وەرزشی نێودەوڵەتی بوو لە شاری ستۆکھۆڵمی سوید لە ٥ی ئایار بۆ ٢٧ی تەممووزی ١٩١٢ بەڕێوە چوو. لەم خولەی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەدا ٢٨ نەتەوە و ٢٤٠٧ وەرزشوان کە ٤٨ ژن بوون لە ١٠٢ پێشبڕکێ لە ١٤ یاری وەرزشیدا بەشداریان کرد. ویلایەتە یەکگرتووەکان زۆرترین مەدالیای زێڕی بردەوە (٢٥) بەڵام بە تێکڕا سوید زۆرترین مەدالیای بردەوە (٦٥).[١][٢]

ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢
بە لوکسەمبورگی: Spiller vun der V. Olympiad
وەرزی وەرزشەکانی خول یان پێشبڕکێیارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە
وڵاتسوێد
جێStockholm Olympic Stadium، ستۆکھۆڵم
لە پێشئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩٠٨
لە دوای1916 Summer Olympics
ژمارەی چاپ5
کاتی ڕوودان١ی کانوونی دووەمی ١٩١٢
ڕێکەوتی دەستپێکردن٥ی ئایاری ١٩١٢
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن٢٧ی تەممووزی ١٩١٢
Officially opened byGustaf V of Sweden
وێبگەhttps://olympics.com/en/olympic-games/stockholm-1912
بەستەری وەسفکراوhttps://www.sports-reference.com/olympics/summer/1912/

وڵاتی میواندار

دەستکاری

دوابەدوای ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵی ١٩٠٨ لەندەن، دەسەڵاتدارانی سوێد هەوڵیاندا دڵنیابن لەوەی یارییەکانی داهاتوو لەوێ بەڕێوەدەچن. لەو کاتەدا دوو ئەندامی سویدی لە لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتی (IOC) هەبوون بە ناوەکانی ڤیکتۆر بالک و کلارنس ڤۆن . [٣] ئەو جووتە بیرۆکەیەیان بۆ دەستەی بەڕێوەبەری وەرزشی سوید پێشنیار کرد بۆ ئەوەی دڵنیابن لەوەی کە پشتگیری لە هەر پێشنیارێکی ئەگەری دەکەن. لە ١٨ی نیسانی ١٩٠٩ لەلایەن کۆمەڵە نیشتمانییەکانەوە پشتگیری کرا بۆ هەوڵدان بۆ میوانداریکردنی ئۆڵۆمپیاد لە ستۆکهۆڵم لەسەر بنەمای ئەوەی کە ڕێکخستنی دارایی گونجاو بکرێت. [٤] شا گوستافی پێنجەم لە ٦ی ئایاری ١٩٠٩ دوای بڵاوبوونەوەی پلانە سەرەتاییەکان بۆ پێشنیاری ستۆکهۆڵم کە تێچووی چاوەڕوانکراو بۆ میوانداریکردنی یارییەکان ٤١٥ هەزار کرۆن (٢٣ هەزار و ٥٠ پاوەند یان ١١٥ هەزار و ٢٥٠ دۆلار) بێت، داواکارییەک پێشکەش کرا. حکومەت بەناوی پاشا داواکارییەکەی قبوڵ کرد و پشتگیری لە پێشنیارەکە کرد. [٤]

لە ٢٨ی ئایاردا، لە کۆبوونەوەی کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی لە بەرلین ، نوێنەرانی سوید ڕایانگەیاند کە پشتگیری دارایی تەواویان هەیە بۆ میوانداریکردنی یارییەکانی داهاتوو لە ستۆکهۆڵم. گرێبەستێک لەگەڵ نوێنەری کۆمەڵەی نێودەوڵەتی ئەڵمانی کرا لەسەر بنەمای ئەوەی بەرلین میوانداری ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵی 1916 دەکات . پیێر دی کوبەرتین لە کۆبوونەوەکەدا باسی لە نیگەرانییەکانی کرد کە سوید دڵنیابێت لەوەی یارییەکان بەڕێوەدەچن، چونکە نەیدەویست کێشەکان دووبارە ببنەوە لەگەڵ ئیتاڵیا کە میوانداری یارییەکانی ساڵی ١٩٠٨ دەکات. هەروەها خواستی خۆی دەربڕی کە "یارییەکان دەبێ زیاتر بە شێوەیەکی پاکی وەرزشی بهێڵرێنەوە؛ دەبێت کەرامەتتر بن، بە وریاتر بن؛ زیاتر بەپێی پێداویستییە کلاسیک و هونەرییەکان بن" [٥] میوانداریکردن بەخشرایە سوید بۆ ئەوەی لە ستۆکهۆڵم میوانداری بکات وەک تاکە شاری پاڵێوراو بۆ میوانداری ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵی ١٩١٢. [٥]

ڕێکخراو

دەستکاری
 
کوبەرتین دەیویست یارییەکانی ساڵی ١٩١٢ "کەرامەتتر" بێت لە یارییەکانی ساڵی ١٩٠٨

هەواڵی ئەوەی کە ستۆکهۆڵم میوانداری ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩١٢ دەکات، بە جۆش و خرۆشەوە لەلایەن خەڵکی سویدەوە پێشوازی لێکرا. لیژنەی ڕێکخەر قسەکانی دی کوبەرتینیان بەهەندوەرگیرا، و ئامانجیان بەدەستهێنانی یارییە ئۆڵۆمپیەکان بوو کە ئەو توخمانەی لاببات کە لە یارییەکانی پێشوودا هەبوون. [٦] لیژنەکە لە پاییزی ساڵی ١٩٠٩ هەڵبژێردرا و بالک وەک سەرۆکی لیژنەکە و گوستاف ئەدۆلف شازادەی جێنشینیش وەک سەرۆکی فەخری هەڵبژێردرا. یەکەمین کۆبوونەوەی لیژنەکە لە ٧ی تشرینی یەکەمدا بەڕێوەچوو، لە ١١ی تشرینی یەکەم دا ڕێکخستنەکانی تاکە وەرزشییەکانیان سپێردرا بە دەستەی بەڕێوەبەری پەیوەندیدار لە سوید. [٧] بە گشتی ١٨٧ ئەندامی ئەم لیژنانە بوون. [٨]

بانگهێشتی فەرمی بۆ بەشداریکردن لە یارییەکان لە ١٨ی تشرینی دووەمی ١٩١٠ بۆ ٢٧ وڵات دەرچوو، ڕاستەوخۆ یان لە ڕێگەی نوێنەرەکەیانەوە لە کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی . دەبوو ١٥ وڵاتی دیکە بانگهێشت بکرێن، بەڵام بەو پێیەی نوێنەری ڕێکخراوی نێودەوڵەتییان نەبوو، دەسەڵاتدارانی سوید دڵنیا نەبوون کە چۆن بەردەوام بن. [٩] کاتێک لیژنەی ڕێکخەری یارییەکان پشتڕاستکردنەوەی کۆمەڵە وەرزشییەکانی هەریەک لە ١٥ وڵاتەکەیان وەرگرت، ئەوانیش بانگهێشتنامەیان بۆ نارد. [١٠] نزیکەی ٦١ هەزار و ٨٠٠ فۆڕمی بەشداریکردن چاپکرا بۆ بەکارهێنانی نەتەوە جیاوازەکان. [١١]

گواستنەوەی بێبەرامبەر بۆ ئامێرەکانی گەلانی بانگهێشتکراو ڕێکخرا و داشکاندنی لەسەدا ٥٠ بۆ ڕکابەران و نوێنەرانی هێڵی ئاسنی دەوڵەت كرا. [١٢] ڕۆژنامەیەکی ڕۆژانە کە تەنها ڕووماڵی ئۆڵۆمپیادی دەکرد ڕێکخرابوو کە لە کاتی یارییەکاندا بڵاوبکرێتەوە، بە هەردوو زمانی ئینگلیزی و سویدی. [١٣] ڕێکخستنی زیاتر بۆ هاتنی گشتی سەردانکەران کرا بە مەبەستی میوانداریکردنیان لەکاتێکدا لە یارییەکاندا نەبوون؛ باخچەیەک لە باکووری یاریگای ئۆڵۆمپیاد کرایەوە، زنجیرەیەک یاریگای تێنس کرایە چێشتخانە. [١٣]

شوێنەکان

دەستکاری

دوانزە شوێنی وەرزشی لە ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵی ١٩١٢ بەکارهێنران. ئەمەش یەکەمجار بوو کە زیاتر لە شوێنێک بۆ پاڵەوانێتی تۆپی پێ بەکاربهێنرێت، کە لەو کاتەوە وا بووە. وەک یەکێک لە شوێنەکانی سوارکاری بۆ ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵی ١٩٥٦ کاری کرد. یاریگای ڕاسوندا وەک شوێنی جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٨ و مۆندیالی ئافرەتانی ١٩٩٥ کاری کردووە. لە بەڵگەنامەی سەرەتایی پێشنیاری وەرگرتنی مافی میوانداریکردن دەستنیشانکرابوو کە یاریگایەکی نوێ پێویستە، کە سەرەتا پێشبینی ئەوە دەکرا کە دەکەوێتە گۆڕەپانی وەرزشی ئۆستەرماڵم . بۆ ئەوەی پارە پاشەکەوت بکرێت، پێشبینی دەکرا تەنها یەکێک لە ستاندەکانی یاریگاکە هەمیشەیی بێت، سێ ستاندەکەی تر لە دار دروستکراون و دوای یارییەکان هەڵبوەشێنرێنەوە. تێچووی ئەو یاریگایە بە ٢٣٥ هەزار کرۆن مەزەندە کرا. [١٤] ڕێکخستن لەگەڵ لیژنە نیشتمانییەکان کرا بۆ دابینکردنی بەکارهێنانی گۆڕەپانی وەرزشی ئۆستەرماڵم و ترانبێرگ . [١٥]

پێشبڕکێی پاسکیلسواری ڕێگاوبان لە دەوروبەری مالارێن بەڕێوەچوو . [١٦] پێشبڕکێی ڕووداوەکانی ئاو، لەوانەش مەلەکردن و کەشتی، لە جیوگرادسبران بەڕێوەچوو. کاکناس پێشتر وەک مەیدانی تەقەکردن بەکاردەهێنرا، بەڵام گۆڕانکاری پێویست بوو بۆ ئەوەی ڕووداوەکانی تەقەکردن لەخۆبگرێت. هەرچەندە وەک ئەوەی لە سەرەتادا مەبەست بوو وەک یاریگای ئۆڵۆمپیاد بەکارنەهێنرا، ئۆستەرماڵم میوانداری پێشبڕکێکانی تێنس و شمشێربازی کرد [١٧]

جگە لە گۆڕەپانی وەرزشی ئۆستەرماڵم، پێنج شوێنی دیکەش لەبەرچاو گیرا.بۆ بەڕێوەچوونی یارییەکانی دیکە. بە دانانی لە باکووری شارەکە، یاریگای ئۆڵۆمپی لە نزیک شوێنە وەرزشییەکانی دیکە بودجەی سەرەتایی بڕی 400,000 کرۆن درا بۆ یاریگایەکی دار بەڵام تۆربێن گروت, [١٨] تەلارساز، پلانی بەدیل بۆ یاریگایەکی بەرد داڕشت. دوابەدوای گفتوگۆکان لەگەڵ کۆمەڵەی ناوەندی سوید، بڕیاردرا کە وەشانی بەرد دروست بکرێت، هەروەها پارەی زیاتر لە ڕێگەی تیروپشکێکی نیشتمانییەوە بەردەست کرا کاتێک گەرەنتی کرا کە نابێت داوای پارەی زیاتر بکرێت بۆ ئەوەی یاریگاکە دروست بکەن. [١٩] هەرچەندە دەرکەوت کە خەمڵاندنی سەرەتایی بۆ یاریگای بەردەکە هێشتا زۆر گران دەبێت، و پلانەکان جارێکی تر دەستکاری کران بە مەبەستی ئاسانکردنی دیزاینەکە و کەمکردنەوەی تێچوونەکان. لە ٢ی تشرینی دووەمی ١٩١٠ لەگەڵ بەڵێندەرێک ڕێککەوتنێک کرا کە تا ٢٥ی ئایاری ١٩١٢ بە تەواوی [٢٠]

مەراسیمی کردنەوە

دەستکاری
ئۆڵۆمپیادی ساڵی ١٩١٢

یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی پێنجەم لە ٦ی تەمموزی ١٩١٢ کرایەوە. خێزانی شاهانەی سوید کاتژمێر 10:40 خولەکی بەیانی کۆشکی ستۆکهۆڵمیان بەجێهێشت، و لە یاریگای ئۆڵۆمپیاد لەلایەن ئەندامانی کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی نێودەوڵەتییەوە پێشوازییان لێکرا. [٢١] سێ هەزار وەرزشکاری پێشبڕکێکار پێشتر لە گۆڕەپانی وەرزشی ئۆستەرماڵم کە نزیک بووەوە کۆبوونەوە، و بەپێی ڕێنووسی سویدی بە ڕیزبەندی ئەلفوبێ بە پێی نەتەوە دەستیان کرد بە چوونە ناو یاریگاکە. تیمی سویدی دواجار هاتە ناوەوە، [٢٢] بەڵام بە پێچەوانەی نەریتی دواتر [٢٣] تیمی یۆنانی یەکەم نەچووە ژوورەوە. [٢٢]

سروودێک وترایەوە، سروودێکی نەریتی سویدی بەڕێوەچوو و سەرەتا بە زمانی سویدی و پاشان بە ئینگلیزی نوێژەکان دەخوێندرانەوە. [٢٤] شازادەی جێنشین گوستاف ئەدۆلف بەناوی کۆمەڵەی ئۆڵۆمپی سویدەوە قسەی بۆ پاشا کرد. [٢٥] شا گوستاڤی پێنجەم وتارێکی پێشکەشکرد کە ئاماژەی بەوەکرد" ئەوە خۆشی و شانازییەکی ڕەوایە کە ئێمەی سویدی وەرزشوانانی هەموو بەشەکانی جیهان دەبینین کە لێرە لەگەڵمان کۆدەبنەوە."هەروەها وتی " شانازییەکی گەورەیە بۆ سوێد کە ستۆکهۆڵم وەک گۆڕەپانی ئۆڵۆمپیادی پێنجەم هەڵبژێردرا و منیش بەخێرهاتنێکی زۆر دڵسۆزانەی هەمووتان دەکەم و ئەم پێشبڕکێیانە ببنە ئامرازێکی بەهێز بۆ بەرەوپێشبردنی تەندروستی جەستەیی و گەشەسەندنی هەموو گەلێک" دواتر بە فەرمی یارییەکانی ئۆلۆمپیادی کردەوە.[٢٦]دواتر شمشاڵێک لێدرا و وەرزشوانان بە گروپە نیشتمانییەکانیان کە بە ڕێکوپێکی لە یاریگاکە دەرچوون، کۆتاییان بە مەراسیمەکە هێنا. [٢٧][٢٨]

یارییەکان

دەستکاری

شاندی سوید لە کۆبوونەوەی کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی ئۆڵۆمپیاد لە بەرلین لە ٢٨ی ئایاری ١٩٠٩ پێشنیاری خشتەی سادەی ئۆڵۆمپیادی کردبوو کە تەنیا وەرزشی "پاک"، مەلەکردن، لەشجوانی و زۆرانبازی لەخۆ بگرێت. هەرچەندە وڵاتانی دیکە داوای ئەوەیان کرد کە خشتەکە گشتگیرتر بێت، [٢٩] و بەو بیرۆکەیە بەرنامەیەکی زیاتریان لە کۆبوونەوەی IOC لە ساڵی ١٩١١دا خستەڕوو کە پەسەندکرا. ئەو وەرزشانەی کە زیادکرابوون بریتی بوون لە جەنگی ڕاکێشان ، پاسکیلسواری، شمشێربازی، تۆپی پێ، ئەسپسواری، تێنسی چەم، ڕۆشتن، تەقەکردن، خلیسکان و پێشبڕکێی یەخت. [٣٠] [٣١] پرسی زیادکردنی خلیسکانی سەر شەقام بۆ بەرنامەکە جارێکی دیکە لە ٧ی شوباتی ١٩١٠ باسکرا، بڕیاری لابردنی لە خشتەی یارییەکە درا. هەست دەکرا کە نەگونجاو بوو چونکە وەرزشێکی زستانە بوو، بڕیار بوو ساڵی دواتر بەشێک بێت لە یارییەکانی باکوور . [٣١] بۆکسێن لە بەرنامەکەدا لابرا چونکە بۆ سویدییەکان سەرنجڕاکێش نەبوو. [٣٢] پێشبڕکێی هونەری لە کۆبوونەوەیەکی دیکەدا لە ١٤ی شوباتی ١٩١٠، [٣١] لەبەرچاو گیرا و دواتر زیادکرا بۆ بەرنامەکە، [٣٣] بەڵام ئێستا پێشبڕکێ هونەریەکان چیتر وەک ڕووداوی فەرمی ئۆڵۆمپی لەلایەن لیژنەی ئۆڵۆمپیادی نێودەوڵەتییەوە سەیر ناکرێت، ئێستا بەرنامەی ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ساڵی ١٩١٢ بە پێکهاتوو لە ١٤ وەرزش دادەنرێت کە ١٨ دیسیپلین و ١٠٢ ڕووداو لەخۆدەگرێت.وەرزشەکانی بیسبۆڵ و گلیما و گۆتلاند وەرزشی نمایشی نافەرمی بوون. [٣٤] هەروەها ئەمە یەکەم ساڵ بوو کە پێشبڕکێی هونەری لە ئۆڵۆمپیاددا بەڕێوەچوو.

گۆڕەپان و مەیدان

دەستکاری

لە ڕووداوە وەرزشییەکاندا سیستەمێکی کاتی تەواو ئۆتۆماتیکی هاتە ئاراوە [٣٥] پپێشبینی دەکرا مەدالیای زێری یاریی کۆتایی ١٠٠مەتری پیاوان بۆ ئەمریکییەکان بێت بەهۆی ئەوەی لە یاریی کۆتایی لە شەش یاریزان تەنها یەک یاریزان ئەمریکی نەبوو. ڕالف کرەیگ مەدالیای زێڕی بەدەستهێنا لە پێش پلەی دووەم ئەلڤا مێیەر . دۆناڵد لیپینکۆت پلەی برۆنزی بەدەستهێنا لە پشت پیاوی دووەمەوەیە. [٣٦] [٣٧]

کاناکووری شیزۆ, ڕاکەرێکی ماراسۆنی ژاپۆنی ، لە کاتی پێشبڕکێکەدا بێسەروشوێن بوو. بەهۆی گەرما هۆشی خۆی لەدەستدا و خێزانێکی جووتیار یارمەتیان دا لە ئاهەنگێکدا بوەستێت کە لە ڤێلایەکدا لەسەر ڕێگای ماراسۆن بەڕێوەدەچوو بەمەبەستی پشوودان و شکاندنی توونیەتی، دواتر شەمەندەفەرێکیان گرت بۆ ستۆکهۆڵم و ڕۆژی دواتر وڵاتەکەیان بەجێهێشت. بەبێ ئاگادارکردنەوەی بەرپرسانی پێشبڕکێ گەڕایەوە ژاپۆن. دوای ٥٠ ساڵ لەلایەن دەسەڵاتدارانی سویدەوە بانگهێشت کرایەوە، بە کاتێکی (نافەرمی) ٥٤ ساڵ و ٨ مانگ و ٦ ڕۆژ و ٨ کاتژمێر و ٣٢ خولەک و ٢٠.٣ چرکە پێشبڕکێکەی تەواو کرد. [٣٨] فرانسیسکۆ لازارۆی پورتوگالی لە کاتی ڕاکردنی ماراسۆنەکەدا بەهۆی ماندوێتی گەرماوە گیانی لەدەستدا، کە تاکە وەرزشوان بوو لە کاتی ڕاکردنی ماراسۆنێکی ئۆڵۆمپیادا گیانی لەدەستدا. [٣٩]

پایسکلسواری

دەستکاری

ڕووداوەکانی پاسکیلسواری لە یارییەکانی ساڵی ١٩١٢دا سنووردار بوو بە پێشبڕکێیەکی ڕێگاوبان لە دەوروبەری دەریاچەی مالارێن کە پێشتر ڕێگایەکی سەرکەوتوو بوو بۆ پێشبڕکێیەکی ساڵانەی پاسکیلسواری. [٤٠] هەرچەندە لە سەرەتادا لە خشتەکەدا نەبوو، بەڵام چەند وڵاتێک داوای زیادکردنی پاسکیلسواری ڕێڕەویان کرد؛ [٤٠] لیژنەی ڕێکخەر تووشی ئاستەنگبوون لە لە پلانەکانیان بۆ دروستکردنی یاریگای نوێی پاسکیلسواری ڕێڕەو چونکە تاکە یاریگا لە ستۆکهۆڵم وێرانكرا بۆ ئەوەی یاریگای ئۆڵۆمپیاد دروست بکرێت. [٤١] جگە لەوەش ئەڵمانیا بە تایبەتی داوای کردبوو کە سایکل-پۆلۆ و فیگەر-سایکلینگ زیاد بکرێت بۆ بەرنامەکە، هەردوو داواکارییەکە لەلایەن لیژنەکەوە ڕەتکرانەوە. [٤٢] [٤٣]

نۆزدە وڵات ١٥١ وەرزشوانیان خستە نێو پێشبڕکێکە، کە ژمارەیەکی زیاتر بوو لەوەی لیژنەکە چاوەڕێی دەکرد. [٤٤] گەورەترین گروپ لە بەریتانیا بوو، کە دوانزە ڕکابەریان لە ئینگلتەرا و دوانزە ڕکابەرێکی دیکە لە سکۆتلەندا و نۆ ڕکابەری دیکە لە ئێرلەندا هاتبوو. [٤٥] پێشبڕکێکە لە ٧ی تەمموز دەستیپێکرد و وەرزشوانان بە کۆمەڵ ڕۆیشتن. گروپی یەکەم کاتژمێر ٢ی بەیانی بەڕێکەوتن و گروپەکانی دیکەش بە جیاوازی دوو خولەک بەڕێکەوتن. [٤٦] مەودای پێشبڕکێکە ٣١٨ kiloمەتر (١٩٨ mi) بوو، لەگەڵ ڕودۆڵف لویس ئەفریقای باشوور کە میدالیای زێڕی لە پێشبڕکێی تاکەکەسیدا بەدەستهێنا. فرێدریک گروب لە بەریتانیا میدالیای زیو و کارل شوت ئەمریکیش میدالیای برۆنزی بەدەستهێنا. [٤٧] بەڵام تێکڕای پێگەی هەڵبژاردەی سویدی لە پێگەی ڕکابەرەکانیان باشتر بوو، هەر بۆیە هەڵبژاردەی سویدی میدالیای زێڕی بۆ پێشبڕکێی تیمەکان بەدەستهێنا. میدالیای زیو و برۆنزی بۆ بەریتانیا و ئەمریکا بوو [٤٨]

نەتەوەکان لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢

دەستکاری
 
بەشداربووان؛ شین: یەکەمجار. زەرد: ستۆکهۆڵم
 
ژمارەی وەرزشوانان

بیست و هەشت وڵات لە یارییەکانی ساڵی ١٩١٢دا بەشدارییان کرد. میسر بۆ یەکەمجار بەشداری کرد، [٤٩] هەروەها بەهەمان شێوە ئایسلەندا ، [٥٠] پورتوگال ، [٥١] و سربیا یەکەمجاربوو بەشداری کرد. [٥٢] هەروەها ژاپۆن یەکەم یاری خۆیان لە ئۆڵۆمپیاد ئەنجامدا و یەکەم دەرکەوتنی وڵاتێکی ئاسیایی بوو لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادا. [٥٣] چیلی یەکەم دەرکەوتنی وەک هەڵبژاردەیەکی نیشتمانی ئەنجامدا،و چواردە وەرزشوانی بەشدارییان لە یارییەکاندا کرد، هەرچەندە پێشتر لە یارییەکانی ساڵی ١٨٩٦ دا بەشداربوویەکیان هاتبووە ناو یارییەکەوە. [٥٤] هەروەها ئەمە یەکەمجار بوو کە وەرزشوانانی ئەرمەنستان بەشداری ئۆڵۆمپیادیان کردبوو، وەک بەشێک لە تیمەکەی تورکیا (ناوی فەرمی ناسراوی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی ). [٥٥] دەرکەوتنی سربیا تاکە جار بوو کە وەک وڵاتێکی سەربەخۆ بەشداری یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی کرد تا ئۆڵۆمپیادی هاوینەی ٢٠٠٨ ، نزیکەی سەد ساڵ دواتر. [٥٢]

ئەمە دوا ئۆڵۆمپیاد بوو کە ڕێگەی بە "هاتنە ژوورەوەی تایبەت" دا، واتە ئەو وەرزشوانانەی کە بەشێک نەبوون لە تیپی هەڵبژاردەی فەرمی وڵاتێک. ئارنۆڵد جاکسۆن یەکێک بوو لەو کەسانەی کە تایبەت بوون؛ [٥٦] توانی پێشبڕکێی ١٥٠٠ مەتر بباتەوە بە جیاوازی 0.1 چرکەیەک لە پێش سێ ئەمریکییەوە بوو، لە پێشبڕکێیەکدا کە لەو کاتەدا ستایشی دەکرا کە "گەورەترین پێشبڕکێی تا ئێستا بەڕێوەچووە". بەڵام تا ئێستاش مەدالیای ئەو وەک بەشێک لە شانشینی یەکگرتووە. [٥٧]

نەتەوەکان لە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ١٩١٢

ژمارەی وەرزشوانان بەپێی لیژنەکانی ئۆڵۆمپیاد

دەستکاری

پێرستی مەدالیاکان

دەستکاری
 
فانی دوراک و مینا ویلی، مەدالیای زێڕ و زیو لە یەکەمین پێشبڕکێی مەلەوانی سەر ئاستی خانمان

ئەمانە ١٠ وڵاتی سەرەکین کە لە یارییەکانی ساڵی ١٩١٢دا مەدالیایان بەدەستهێناوە. [٥٨] [٥٩] [٦٠] خودی مەدالیاکان زێڕی تۆکمەیان لەخۆگرتبوو، دواجار بوو کە ئەمانە بەخشران. [٦١] ڕیزبەندییەکە بەپێی مەدالیاکانی زێر دانراون، لە کاتی یەکسان بوون لە زیرەکان مەدالیای زیو لە بەرچاو دەگیرێت، ھەروەھا لە یەکسان بوون لە مەدالیای زیو، مەدالیای بڕۆنز لە بەرچاو دەگێریت، لە ئەگەر یەکسان بوون لە سەرجەم زێر و زیو و بڕۆنز یەکسان بێت ئەوە ڕیزبەندییەکە بەپێی ئەلف و بێ دەبێت، ئەمەش سیستەمێکە IOC پەیرەوی دەکات.

پلەنەتەوەزێڕزیوبڕۆنزسەرجەم
١   ویلایەتە یەکگرتووەکان٢٥١٩١٩٦٣
٢  سوێد*٢٤٢٤١٧٦٥
٣  بەریتانیای مەزن١٠١٥١٦٤١
٤  فینلاند٩٨٩٢٦
٥  فەڕەنسا٧٤٣١٤
٦  ئەڵمانیا٥١٣٧٢٥
٧  ئەفریقای باشوور٤٢٠٦
٨  نەرویژ٤١٥١٠
٩  کەنەدا٣٢٣٨
  ھەنگاریا٣٢٣٨
١١  ئیتاڵیا٣١٢٦
١٢  ئاستڕۆلێژیا٢٢٣٧
١٣  بەلجیکا٢١٣٦
١٤  دانمارک١٦٥١٢
١٥  یۆنان١٠١٢
١٦  ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی٠٢٣٥
١٧  نەمسا٠٢٢٤
١٨  ھۆڵەندا٠٠٣٣
سەرجەم(١٨ نەتەوە)١٠٣١٠٤١٠٤٣١١

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ «Stockholm 1912». {{cite web}}: line feed character لە |سەردێڕ= لە 10 (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر)
  2. ^ «Stockholm 1912 Olympic Games | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٥ی نیسانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
  3. ^ Official Report (1913): p. 7.
  4. ^ ئ ا Official Report (1913): p. 8.
  5. ^ ئ ا Official Report (1913): p. 9.
  6. ^ Official Report (1913): p. 10.
  7. ^ Official Report (1913): p. 11.
  8. ^ Official Report (1913): p. 13.
  9. ^ Official Report (1913): p. 23.
  10. ^ Official Report (1913): p. 25.
  11. ^ Official Report (1913): p. 26.
  12. ^ Official Report (1913): p. 26.
  13. ^ ئ ا Official Report (1913): p. 27.
  14. ^ Official Report (1913): p. 8.
  15. ^ Official Report (1913): p. 41.
  16. ^ Official Report (1913): p. 63.
  17. ^ Official Report (1913): p. 167.
  18. ^ Official Report (1913): p. 168.
  19. ^ Official Report (1913): p. 169.
  20. ^ Official Report (1913): p. 171.
  21. ^ Official Report (1913): p. 307.
  22. ^ ئ ا Official Report (1913): p. 308.
  23. ^ «Olympic Opening Ceremonies». Bloomberg. 28 June 2012. لە 6 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  24. ^ Official Report (1913): p. 308.
  25. ^ Official Report (1913): p. 309.
  26. ^ «Stockholm 1912 Olympic Games | Olympic Records, Sweden, Athletics, & Summer Olympics | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٣ی ئابی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  27. ^ Official Report (1913): p. 311.
  28. ^ Official Report (1913): p. 310.
  29. ^ Official Report (1913): p. 20.
  30. ^ Official Report (1913): p. 22.
  31. ^ ئ ا ب Official Report (1913): p. 53.
  32. ^ «A journey of 116 years». Sportstar Weekly. لە 6 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  33. ^ Official Report (1913): p. 806.
  34. ^ Yttergren، Leif (2018-11-16). «Baseball, glima and Gotlandic sport : An analysis of the demonstration sports in the 1912 Stockholm Olympics». Diagoras: International Academic Journal on Olympic Studies. 2: 103–122. لە 2024-01-27 ھێنراوە.
  35. ^ Official Report (1913): p. 348.
  36. ^ Official Report (1913): p. 353.
  37. ^ Official Report (1913): p. 354.
  38. ^ Corkill، Edan (15 July 2012). «Better late than never for Japan's first, "slowest" Olympian». The Japan Times. لە ڕەسەنەکە لە ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە 5 June 2016 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  39. ^ «Marathon History». Association of International Marathons and Distance Races. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی شوباتی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە 7 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  40. ^ ئ ا Official Report (1913): p. 428.
  41. ^ Official Report (1913): p. 427.
  42. ^ Official Report (1913): p. 429.
  43. ^ Official Report (1913): p. 429.
  44. ^ Official Report (1913): p. 431.
  45. ^ Official Report (1913): p. 432.
  46. ^ Official Report (1913): p. 438.
  47. ^ Official Report (1913): p. 443.
  48. ^ Official Report (1913): p. 450.
  49. ^ «Egypt». BBC Sport. لە 6 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  50. ^ «Iceland». BBC Sport. لە 7 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  51. ^ «Portugal». BBC Sport. لە 7 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  52. ^ ئ ا «Serbia». Sports Reference. لە ڕەسەنەکە لە ١ی تەممووزی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2017-07-01 suggested (یارمەتی)
  53. ^ «The Olympic Movement and Kano Jigoro». Japanese Olympic Committee. لە ٦ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  54. ^ «Chile and Olympism». LA84 Foundation. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  55. ^ «Armenian Sport Life in the Pre-WW1 Ottoman Empire». The Armenian Genocide Museum-Institute. لە ٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  56. ^ Keating، Frank (1 May 2012). «Stockholm 1912 set the gold standard for the modern Olympics». The Guardian. لە 7 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  57. ^ Blandford، Brian (19 June 2012). «A great Olympic athlete and war hero». The Daily Telegraph. لە ڕەسەنەکە لە 2022-01-12 ئەرشیڤ کراوە. لە 7 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  58. ^ Byron, Lee (4 August 2008). «A Map of Olympic Medals». The New York Times. لە 7 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  59. ^ «1912 Summer Olympics Overview». Olympedia.
  60. ^ «Stockholm 1912 Medal Table». International Olympic Committee.
  61. ^ «1912 - Stockholm». Sporting Life. 20 June 2012. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە 8 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ئۆڵۆمپیادی_ھاوینەی_١٩١٢&oldid=1347156»