کەیوومەرس عەباسی

کەیوومەرس عەباسی قەسری (بە فارسی: کیومرث عباسی قصری) ناسراو بە قەسری (٢٢ی تشرینی دووەمی ١٩٤١ لە قەسری شیرین - ٢٨ی ئابی ٢٠٢٢ لە تاران) شاعیرێکی کوردی خەڵکی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بووە و بە ھەردوو زمانی کوردی و فارسی شیعری نووسیوە. ناوبراو وەک یەکێک لە کەسایەتییە دیارەکانی شێوازی ھیندی لە ئەدەبی ھاوچەرخی فارسیدا ئاماژەی پێکراوە.

کەیوومەرس عەباسیی قەسری
ناوی خۆماڵی	قەسری
لەدایکبوون	٢٢ی تشرینی دووەمی ١٩٤١ قەسری شیرین
مردن	٢٨ی ئابی ٢٠٢٢ تاران
نەتەوە	کورد

ژیان

کەیوومەرس عەباسی قەسری لە ٢٢ی تشرینی دووەمی ساڵی ١٣٢٠ لە شاری قەسر شیرین لە پارێزگای کرماشان لەدایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و گشتی لە قەسر شیرین تەواو کردووە. لە ھەمان کاتدا کە خوێندکار بووە، حەزی لە ئەدەب دەبێت. لەگەڵ چوونە ناو پۆلی حەوتەم و خولی ئامادەیی و ھەڵبژاردنی بواری ئەدەبی، دیوان حافزێکی وەک دیاری لە باوکی وەرگرت، کە وای لێکرد ئاشنا بێت بە شیعر و زیاتر و زیاتر ئارەزووی ئەدەب و بەتایبەت شیعرەکانی حافز دەکات و لەو کاتەوە لەسەر، ھەوڵیدا شیعر بنووسێت. دوای ئەوە لە تەمەنی 19 ساڵیدا دەبێتە ئەندامی کۆمەڵگای ئەدەبی شاری کرماشان و پەیوەندی لەگەڵ شاعیران و نووسەرانی ئەو شارە دروست دەبێت و دەست دەکات بە شیعر نوسی.

کەیوومەرس عەباسی لە کۆتایی خوێندنی ئامادەیی یەکەم خوێندکاری بواری ئەدەبی بوو و دەیتوانی لە زانکۆکانی ئەو سەردەمەدا لە بوارە جیاجیاکانی پەیوەست بە ئەدەب و زانستە مرۆییەکان درێژە بە خوێندن بدات، بەڵام لەو کاتەدا ئاسانکارییەکانی ناوەندەکانی مەشقی سەربازی لە تاران وەک دامەزراوەی نیشتەجێبوون، خزمەتگوزارییەکانی خۆشگوزەرانی و ھەروەھا، پێگەی کۆمەڵایەتی کارمەندانی سەربازی وایکرد زۆرێک لە خوێندکارانی شارەکان خوێندن لە زانکۆکان و ناوەندەکانی مەشقی سەربازی لە پێشینە دابنێن.. عەباسی دوای تەواوکردنی خوێندنی گشتی لە زانکۆ لە بواری زانستی دادوەریدا خوێندوویەتی و دواتر وەک پسپۆڕی پزیشکی دادوەری کاری کردووە. بە ھۆی کاری کارمەندی پۆلیسی ھاتووچۆ لە شارە جیاجیاکانی وەک شیراز، ھەمەدان، تویسەرکان و کرماشان دەژیا و ماوەیەک بەرپرسی ئیدارەی پۆلیسی ھاتووچۆی کرماشان بووە. قەسری دواجار لە ساڵی ١٣٦١ بە پلەی عەقید لەم بەشە خانەنشین بوو.

قەسری دوای خانەنشین بوونی لە ساڵی ١٣٦٣ ھاتە تاران و لەوێ نیشتەجێ دەبێت. لە ھەمان کاتدا کوڕەکەی کە بەشداری شەڕی ئێران و عێراقی کردبوو، لەلایەن ھێزە عێراقییەکانەوە دیل گیرا و چەند ساڵێک لە دیلێتیدا مایەوە. لەم ساڵانەدا قەسری لە کاتی ئەندامبوونی لە کۆمەڵەی شاعیرانی ئێران، زۆرجار سەردانی کۆمەڵەی ئەدەبی خاجۆ لە تاران دەکرد و لەگەڵ بواری ھونەری سازمانی تەبلیغی ئیسلامیدا ھاوکاری دەکرد.

کۆچی دوایی

کەیوومەرس عەباسی قەسری لە ڕێکەوتی ٢٨ی پووشپەڕی ١٤٠١ لە تاران کۆچی دوایی کرد. .ئاژانسی ھەواڵی کتێبی ئێران (IBNA)، وەزیر و جێگری وەزیری کاروباری فەرھەنگی، وەزیری فەرھەنگ و ئیرشادی ئیسلامیی کۆماری ئیسلامیی ئێران، بەرپرسی مەیدانی ھونەری شۆڕشی ئیسلامی، پارێزگاری قەسر شیرین بە وەکالەت، بەڕێوەبەری شیعر، مۆسیقا و نووسینگەی سروودی ڕێکخراوی پەخشان، بەرپرسی ئیدارەی گشتیی ناوەندی پەروەردەی فەخری منداڵان و ھەرزەکارانی پارێزگای کرماشان، سکرتێری گشتی ڕێکخراوی کتێبخانە گشتییە نیشتمانییەکان، پارێزگاری کرماشان و بەرپرسی ئەکادیمیای زمان و ئەدەبی فارسی دەربڕینیان کرد پرسە و سەرەخۆشییان بۆ کۆچی دوایی کرد. لە نێو کەسایەتییە فەرھەنگی و ھونەریەکان، سەید حەسەن ئەمین و شەهرام نازری پەیامی سەرەخۆشییان ناردووە. مەرگی ناوبراو بێباکی کەسایەتی و گرووپە ڕەخنەگر و دژبەرەکانی کۆماری ئیسلامی لەگەڵ بوو

ڕێوڕەسمی ماتەمینی کەیوومەرس عەباسی قەسری بەرەبەیانی ڕۆژی ٣٠ی پووشپەڕی ١٤٠١ لە ژێر بەڕێوەبردن و پلاندانانی مەیدانی ھونەری و لە بینای ناوەندیی ئەم دەزگایە لە تاران بەڕێوەچوو و دواتر تەرمەکەی لە پارچەی ھونەرمەندانی بەھەشت زەھرا بەخاک سپێردرا.

تەوەری شیعرەکان

تەوەری زۆربەی شیعرە کوردییەکانی کەیوومەرس عەباسی قەسری لیریکی، ڕۆمانتیکە و گوزارشت لە ھەست و سۆزەکانی وەک حەسرەت، ئازار، خۆشی و خەمەکانی مرۆڤ دەکات، کە بە ئاماژەدان بە بابەتگەلێکی وەک گەنجی، خۆشەویستی، پیری، سەرخۆشی، ھاوڕێیەتی و نۆستالژیا دەردەبڕن ; سەرەڕای ئەوەش شیعری ئایینی شیعەی بە تایبەت بە فارسی نووسیوە، ھەروەھا لە بەرھەمەکانیدا چەندین ئاماژەی سەبارەت بە شەڕی ئێران و عێراق بەکارھێناوە. کەیوومەرس عەباسی ھەروەھا بەشداری لە دانیشتنەکانی شیعر خوێندنەوەدا کرد کە لە ماڵی ڕێبەر بە ئامادەبوونی سەید عەلی خامنەیی ڕێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران بەڕێوە چوو، جگە لەوەش لەگەڵ ڕێکخراوە حکومییە ئایدیۆلۆژی و فەرھەنگییەکانی وەک بواری ھونەر، ھاوکاریی نزیکی ھەبوو. و ھەر لەبەر ئەم ھۆکارەش ​​لەلایەن ئەم دامەزراوانەوە ڕێزی لێگیرا. ڕێکەوتی ٢ی خەرمانانی ١٣٩٦ی ھەتاوی، ڕێکخراوی ھونەری میدیایی ئۆج سەر بە سپای پاسداران لە میانی ٣٦ھەمین کۆبوونەوەی زنجیرە کۆبوونەوەکاندا کە لە ژێر ناونیشانی شەوی شاعیری شۆڕشی ئیسلامیدا بەڕێوە چوو، ڕێزی لە کەیوومەرس عەباسی قەسری گرت. ھەروەھا لە مانگی بەفرانباری ٢٠١٩ لە ڕێوڕەسمێکدا کە لە لایەن کتێبخانە گشتییەکانی ئەو وڵاتە بە بۆنەی ٤٢ھەمین ساڵوەگەڕی ھاتنە سەرکاری کۆماری ئیسلامی بەڕێوە چوو، بە ئامادەبوونی کەسایەتییە چالاکەکانی شیعری کۆماری ئیسلامی لە ژێر دەستی… ناونیشانی "Ravian Balendagi".

شێوازی شیعری

ڕەزا ئیسماعیلی شێوازی کەیوومەرس عەباسی لە شیعردا بە تێکەڵەیەک لە ستایلی عێراقی و ھیندی دەزانێت، کە بۆتە دەربڕینێکی ستایلدار لە شێوازی ھیندی کە بۆ خەڵکی ھاوچەرخ و خەڵکی گشتی لێی تێدەگات. لە غەزەلی ھاوچەرخدا عەباسی وەک ئاڵاھەڵگری ستایلی ھیندی باس دەکات و پێی وایە زیاتر لە بیدل دێھلەوی مەیلی بۆ سائیب تەبریزی ھەبووە و بە بۆچوونی ئەو عەباسی بە غەزەلەکانی بە مامەڵەکردن لەگەڵ ستایلی سائیب رێگەی بۆ تێگەیشتن لە بیدل خۆش کردووە..

نووسینی شیعر بە زمانی کوردی

ھەرچەند کەیوومەرس عەباسی قەسری بە نووسینی شیعر بە زمانی فارسی دەستی بە کاری ھونەری کردووە و بەرھەمی بەم زمانە نووسیوە، بەڵام زیاتر بە شیعرە کوردییەکانی ناسراوە. یەکەمین کۆمەڵە شیعری قەسری بە زمانی کوردی لە ساڵی ٢٠٠٦ چاپ و بڵاو کرایەوە. دوای ئەوە دوو کۆمەڵە شیعری دیکەی بە شێوەزاری کوردی و کوردیی باشووری (کەڵھوڕی) لە ساڵانی ١٣٩٥ و ١٣٩٩ چاپ کردووە. عەباسی نیگەرانی دۆخی زمانی کوردی بوو؛ڕەخنەی لە بڵاوبوونەوەی زمانی فارسی لە نێو نەوەی نوێ و لە ناوچوونی وردە وردەی زمانی کوردی گرت و پێی وابوو بۆ ئەوەی زمانی کوردی بە زیندوویی بمێنێتەوە، پێویستە مرۆڤ خەریکی ئەدەبی بێت چالاکی بکەن و ئەم زمانە بکەنە خزمەت بە ئەدەب. ناوبراو پێشوازی لە بزووتنەوەی ئەدەبی لە ناوچەی باشووری کوردستانی ئێران و بڵاوبوونەوەی بەرھەمی ئەدەبی بە زمانی کوردیی باشوور کرد، کە لە کاتی گەڕانەوەی شاعیرانی کرماشان و ناوچەی ئیلام بۆ زمانی زگماکی و شیعریان بە زمانی کوردیی باشوور، پێشوازی لێکرد و ئەویش لەگەڵیدا ڕۆیشت ئەم بزووتنەوەیە و پێی وابوو کە کوردی باشوور زمانێکی زیندووە، لەبەر ئەوەی لە نێو ئەو زمانانەدایە کە لە ئەدەبدا دەردەکەوێت. بیژەن ئەرژەن شیعرە کوردییەکانی کەیوومەرس عەباسی بە "یەکێک لە بەردەوامترین ڕووداوەکانی زمانی کوردی" زانی و لەبارەی ئەوەوە وتی کە "تا زمانی کوردی بوونی ھەبێت، شیعری قەسریش زیندوو دەبێت"، کوردی باشوور و زاراوەی قەسری بوون نووسراوە، "بەردەوامی مێژوویەک" و شیعرەکانی بە "مۆنۆمێنتی مێژوو و دەنگێکی چەند ھەزار ساڵی ڕابردووی قەسر شیرین" دادەنرێت. محەممەد عەلی سوڵتانی ھەروەھا قەسری بە "فەرھەنگی وشە و زاراوەی فەرامۆشکراوی کوردی" ناودەبات و "یەکێک لە میحوەر و پایە سەرەکییەکانی شیعری کوردی لە کرماشان و لەودیوەوە بۆ مێندالی، زەرباتیە و خانەقین" کە "بە شێوەیەکی ناوازە لە تەلارسازی ھۆرامان دەچێت" لەگەڵ خۆیدا شیعر. ، "زمانی کوردی لە وشە ناکۆکەکاندا ژیانێکی نوێی پێبەخشراوە".

کاریگەرییەکان

کوردی

• عەباسی، کەیوومەرس، حەسەن خاتەم: کۆمەڵە شیعری کوردی کرماشان، کرماشان: سۆب ڕۆشان، ٢٠٠٦.
• عەباسی، کەیوومەرس، زەمزەمە نار و نەی: کۆمەڵە شیعری کوردی کرماشان، کرماشان: دیباچە، ٢٠١٥.
• عەباسی، کەیوومەرس، شیرین شەرێگەیی قەسار، کرماشان: دیباچە، ٢٠١٩..

فارسی

• وەفا کرماشانی، جەلیل، باغ ئەبریشم: غەزەلی کرماشان لە بواری شیعری ئەمڕۆدا، نووسینی وەفا کرماشانی، بێھمەت کەیومرەت، ١٣، ٧٠ (نووسەر: ئەبساسی).
• عەباسی، کەیوومەرس، ئایەھەی زەمینی ئاواز: ھەڵبژاردەیەک لە گۆرانییەکانی ساڵانی ١٣٧٢-١٣٥٧، تاران: ڕێکخراوی پڕوپاگەندەی ئیسلامی، ھۆزە ھونەری، ١٣٧٤.
• عەباسی، کەیوومەرس، ھەڵبژاردنی ئەدەبی ھاوچەرخ: کۆکردنەوەی شیعر، تاران: کیتاب نیستان، ١٣٧٨.
• عەباسی، کەیوومەرس، کەناری لە قەفەسێکدا، ناوەندی دروستکردنی ئەدەبی، تاران: کۆمپانیای بڵاوکردنەوەی سۆرە مێھر، ١٣٩٦.