کێڵگەی کەرکووک

کێڵگەی کەرکووک
کێڵگەی کەرکووک
دابەشکاریی کارگێڕی	کوردستان
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

کێڵگەی کەرکووک کێڵگەیەکی نەوتییە لە شاری کەرکووک، عێراق. لە ساڵی ١٩٢٧ لەلایەن کۆمپانیای نەوتی تورکیا لە بابا گورگور دۆزرایەوە. ئەم کێڵگە نەوتییە لە ساڵی ١٩٣٤ لەلایەن کۆمپانیای نەوتی عێراق (IPC)ەوە ھێنرایە بواری بەرھەمھێنانەوە کاتێک بۆرییەکانی ١٢ ئینج لە کەرکووکەوە (عێراقی ئیجباری کە لەلایەن بەریتانیاوە بەڕێوەدەبرێت) بۆ حەیفا (فەلەستینی ئیجباری) و تەرابلوس (لوبنانی گەورە کە لەلایەن فەرەنسا حوکمڕانی دەکرێت) تەواو بوو. لەو کاتەوە تا ئێستا وەک گرنگترین بەش لە بەرھەمھێنانی نەوتی باکووری عێراق ماوەتەوە بە زیاتر لە ١٠ billion barrels (١٫٦×١٠^^٩ m³) لە یەدەگی نەوتی سەلمێنراو کە لە ساڵی ١٩٩٨دا ماوەتەوە. دوای نزیکەی حەوت دەیە لە کارکردن، کەرکووک ھێشتا تا ١ million barrels per day (١٦٠٬٠٠٠ m³/d) بەرھەم دەھێنێت، کە نزیکەی نیوەی ھەموو ھەناردەکردنی نەوتی عێراقە. ئێستا نەوتی کێڵگەی نەوتی کەرکووک لە ڕێگەی بۆری نەوتی کەرکوک-جەیھانەوە ھەناردە دەکرێت کە دەچێتە بەندەری جەیھانی تورکیا لەسەر دەریای ناوەڕاست.

ھەندێک لە شرۆڤەکاران پێیان وایە کە خراپی شێوازەکانی بەڕێوەبردنی خەزنەکان لە ساڵانی سەدام حوسێندا ڕەنگە زیانێکی جددی و تەنانەت ھەمیشەیی بە کێڵگەی نەوتی کەرکووکیشی گەیاندبێت. نموونەیەک دەری خستووە کە بە مەزەندەکردن ١٫٥ billion barrels (٢٤٠×١٠^^٦ m³) ڕۆنی سووتەمەنی زیادە کە دووبارە دەرزی لێدەدرێتەوە. کێشەکانی دیکە بریتین لە پاشماوەی پاڵاوگە و نەوتی غاز لێکراو. دووبارە دەرزی لێدانی نەوتی سووتەمەنی چەسپاوی نەوتی لە کەرکووک زیاد کردووە و دەرھێنانی نەوت لە زەوی قورستر و گرانتر دەکات.^[١]

لە ١١ی تەممووزی ٢٠١٤ ھێزەکانی ھەرێمی کوردستان دەستیان بەسەر کێڵگە نەوتییەکانی کەرکووکدا گرت، لەگەڵ کێڵگەی بای حەسەن، ئەمەش بووە ھۆی ئیدانەکردنی لەلایەن بەغداوە و ھەڕەشەی «دەرئەنجامە ترسناکەکان»، ئەگەر کێڵگە نەوتییەکان نەگەڕێنرێنەوە ژێر دەسەڵاتی عێراق.^[٢]

لە دوای ڕیفراندۆمی کورد، لە چوارچێوەی ململانێی عێراق و کورد لە ساڵی ٢٠١٧دا، کۆنترۆڵکردنی کێڵگە نەوتییەکان، لەگەڵ نزیکەی ھەموو پارێزگای کەرکووک، گەڕایەوە سەر حکوومەتی عێراق.

سەرچاوەکان

^ «Kirkuk». GlobalSecurity.org. ٩ی تەممووزی ٢٠٠٥. لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠٠٦ ھێنراوە.
^ «Tensions mount between Baghdad and Kurdish region as Kurds seize oil fields». Washington Post. لە 11 July 2014 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[1] «Kirkuk». GlobalSecurity.org. ٩ی تەممووزی ٢٠٠٥. لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠٠٦ ھێنراوە.

[Kurds-2] «Tensions mount between Baghdad and Kurdish region as Kurds seize oil fields». Washington Post. لە 11 July 2014 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[١]

[٢]