ژەندرمە

ژەندرمە یان جەندرمە (بە ئینگلیزی: Gendarmerie، /ʒɒnˈdɑːrməri, ʒɒ̃-/) ھێزێکی سەربازییە و ئەرکی جێبەجێکردنی یاسای لە نێو خەڵکی مەدەنیدا ھەیە. زاراوەی ژەندەرمە (ئینگلیزی: /ˈʒɒndɑːrm/) لە دەربڕینی سەدەی ناوەڕاستی فەڕەنسی gens d'armes، وەرگیراوە، کە وەرگێڕدراوە بۆ «پیاوان-بە-چەک» (ودق: 'خەڵکی چەکدار'). لە فەڕەنسا و ھەندێک لە وڵاتانی فەڕەنسی زمان، ژەندرمە لقێکە لە ھێزە چەکدارەکان کە بەرپرسیارە لە ئاسایشی ناوخۆ لە بەشێک لە خاکەکاندا (بە پلەی یەکەم لە ناوچە گوندنشینەکان و شارۆچکە بچووکەکان، ئەم شێوازە زیاتر لە فەڕەنسا پەیڕەو دەکرێت)، لەگەڵ ئەرکی زیادە وەک پۆلیسی سەربازی بۆ ھێزە چەکدارەکان. ئەم چەمکە لە سەردەمی داگیرکارییەکانی ناپلیۆن بە چەند وڵاتێکی دیکەی ئەورووپای ڕۆژاوا ناسێندرا. لە ناوەڕاستی سەدەی بیستەمدا ژمارەیەک لە ژێرفەرمانییەکانی پێشووی کۆلۆنیاڵیزمی فەڕەنسا (وەک لوبنان، سووریا، کۆتدیڤوار و کۆماری کۆنگۆ) دوای سەربەخۆیی، ھێزی یەکەی ژەندرمەیان دامەزراند.

ئەندامانی کارابینێری ئیتاڵیا لە ئەرکێکی گشتی لە فلۆرێنس

چەمکێکی ھاوشێوە لە ئەورووپای ڕۆژھەڵات لە شێوەی سەربازانی ناوخۆدا بوونی ھەبوو، کە لە زۆرێک لە کۆمارەکانی یەکێتیی سۆڤیەت و وڵاتانی ھاوپەیمانی پێشوویدا ھەبوو.