ڕۆزا مۆنتیرۆ

ڕۆزا مۆنتیرۆ (بە ئیسپانی: Rosa Montero) ڕۆژنامەنووس و نووسەری ئیسپانییە، لە ٣ی کانوونی دووەمی ١٩٥١ لە شاری مەدرید لەدایکبووە.

ڕۆزا مۆنتیرۆ لە خۆپیشاندانێکدا دژی پاڵەوانێتی (تۆرۆ دی لا ڤێگا) ٢٠١٤

ژیاننامە

ڕۆزا مۆنتێرۆ لە ٣ی کانوونی دووەمی ١٩٥١ لەدایکبووە. کچی دایکێکە کە لە ماڵەوە دەمێنێتەوە و باوکێکە کە وەک یاریدەدەری گاوانێک کاردەکات. ڕۆژنامەگەری و دەروونناسی خوێندووە، بەڵام لە ساڵی چوارەمدا خوێندنی دەروونناسی بەجێھێشتووە. ھاوبەشی لەگەڵ گرووپە شانۆیییە ئازادە جیاوازەکانی وەک تیم کانۆن یان تابانۆ کرد، و بەم شێوەیە دەستی کرد بە بڵاوکردنەوە لە میدیاکانی وەک فۆتۆگراماس، پویبلۆ و گۆڤاری پۆسیبڵ . . . ھتد. لە کۆتایی ساڵی ١٩٧٦دا، لە ماوەی ساڵانی ١٩٨٠ و ١٩٨١دا، بە تایبەتی لە ڕۆژنامەی ئێل پایس وەک سەرنووسەری تەواوکەری یەکشەممە کاری کردووە. لە ساڵی ١٩٧٩ یەکەم کتێبی خەیاڵی بە ناوی مێژووی دڵشکێنەکان بڵاوکرایەوە. لە ساڵانی دواتردا زۆر ڕۆمان چاپ کران، ھەروەھا چیرۆک و شانۆنامە بۆ منداڵان. ئەنتۆنیۆ سێرانۆ دەرھێنەری مەکسیکی ڕۆمانی کچی مرۆڤخۆر لە ھەمان ساڵی بڵاوبوونەوەیدا (واتە لە ساڵی ١٩٩٧) کردە بەرھەمێکی سینەمایی. کارەکانی ڕۆزا مۆنتێرۆ وەک نووسەر و ڕۆژنامەنووس شایستەی وەرگرتنی خەڵاتی گرنگ بوو، چ ناوخۆیی و چ دەرەکی. جگە لەوەش بەرھەمەکانی بۆ بیست زمان وەرگێڕدراون. ڕۆزا مۆنتیرۆ ھاوسەرگیری لەگەڵ ڕۆژنامەنووس پابلۆ لێزکانۆ کرد کە لە ٣ی ئایاری ٢٠٠٩ لە تەمەنی ٥٨ ساڵیدا دوای نەخۆشییەکی درێژخایەن کۆچی دوایی کرد.

خەڵاتەکان

• ١٩٨١ خەڵاتی ڕۆژنامەگەری نیشتمانی بۆ ڕاپۆرت و بابەتی ئەدەبی.
• ساڵی ١٩٩٧ خەڵاتی پریمابیرا بۆ چیرۆکی خەیاڵی بۆ کچە مرۆڤخۆرەکە.
• ١٩٩٨ خەڵاتی بازنەی ڕەخنەگرانی شیلی بۆ کچە مرۆڤخۆرەکە وەک باشترین ڕۆمان.
• ٢٠٠٣ خەڵاتی کی لیر بۆ ماڵی شێت وەک باشترین ڕۆمانی ئیسپانی.
• ٢٠٠٤ خەڵاتی گریتانی کاڤۆر بۆ ماڵی شێت، باشترین کتێبی بیانی کە لە ئیتاڵیا بڵاوکرایەوە.
• ٢٠٠٥ خەڵاتی ک. لیر بۆ مێژووی ئاشکرای پاشا وەک باشترین ڕۆمانی ئیسپانی.
• خەڵاتی مانداراچی ساڵی ٢٠٠٧ بۆ مێژووی ئاشکرای پاشا.
• دکتۆرای فەخری لە زانکۆی پورتوگال لە ئارێسیبۆ لە ١٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠.

کارەکان

ڕۆمانەکان

• مێژووی دڵشکان ١٩٧٩.
• پێگەی دێڵتا ساڵی ١٩٨١.
• وەک شاژنێک مامەڵەت لەگەڵ دەکەم ساڵی ١٩٨٣.
• کاک حەبیب ١٩٨٨.
• فلیکەر ١٩٩٠.
• جوان و تاریک ساڵی ١٩٩٣.
• کچە مرۆڤخۆرەکە ١٩٩٧.
• لە دڵی نیشتوودا ٢٠٠١.
• ماڵێکی شێت ٢٠٠٣.
• مێژووی ئاشکرای کینگ ٢٠٠٥.
• ئامۆژگاری بۆ ڕزگارکردنی جیھان ٢٠٠٨.
• فرمێسک لە باران ٢٠١١.
• جارێکی تر نەتبینینەوە بیرۆکەیەکی گەمژانەیە ٢٠١٣.
• کێشی دڵ ٢٠١٥.

ڕۆمانی لاوان

• خەونە ڕاستەوخۆکان ٢٠٠٤.

چیرۆکی منداڵان

• ساڤاج باربارا ١٩٩٦.
• گەشتی خەیاڵی باربارا ١٩٩٧.
• باربارا دژی دکتۆر کۆلمیۆس ١٩٩٨.

کورتە چیرۆکەکان

• دوازدە چیرۆکی ژنێک (بە ھاوکاری یازدە نووسەر) ١٩٨٢
• خەنجەری قوڕگ ١٩٩٤.
• دایکان لە دیزنیلەند ناگرین ١٩٩٩.
• چیرۆکەکانی دەریا (بە ھاوکاری ھەشت نووسەر) ٢٠٠١.

چیرۆک لە ئەدەبیاتی بەکۆمەڵدا

• سبەی ھێشتا نەھاتووە. دوازدە دەربڕینی واقیعی تاڵی سەدەی بیست و یەکەم. سەرنوسەر: ڕیکاردۆ ڕوویز گارزۆن، نووسەران: خوان میگێل ئەگویلێرا - ئیلیا بارسێلۆ - ئیمیلیۆ بویسۆ - لۆرا گالیگۆ - ڕۆدۆلفۆ مارتینێز - خۆسێ ماریا مێرینۆ - ڕۆزا مۆنتێرۆ - خوان جاسینتۆ مونۆز ڕینگیل - خاڤیێر نێگریتێ - فێلیکس پاڵما - مارک پاستور - سوزانا بایگۆ ٢٠٠٤.

ڕۆژنامەکان

• ئیسپانیا ھەمیشە ھی تۆیە ١٩٧٦.
• پێنج ساڵ لە وڵاتی ساڵی ١٩٨٢.
• ژیانی ڕووت ١٩٩٤.
• چیرۆکی ژنان ١٩٩٥.
• ١٩٩٦ ڕووبەڕووبوونەوەکان.
• ئاواتیف ١٩٩٩.
• بۆستن و گەشتەکانی تر ٢٠٠٢.
• باشترینەکانی ڕۆزا مۆنتیرۆ ٢٠٠٥.
• خۆشەویستی ژیانم (بابەتەکان لە نێوان ساڵانی ١٩٩٨ بۆ ٢٠١٠ لە ڕۆژنامەی ئێل پایس بڵاوکراونەتەوە).
• دیسپووەتەکان: ژنەکانی دڕندەترین پیاوەکانی مێژوو ٢٠١٣.

سەرچاوەکان

• ئاھومادا پێنا، ھایدی. پۆدەر ی جێنێرۆ ئین لا ناراتیڤا دی ڕۆزا مۆنتێرۆ. مەدرید: سەرنوسەر پلیگۆس، ١٩٩٩.
• داڤۆس، کاترین. چیرۆکی خەیاڵی فێمینیستی ھاوچەرخ لە ئیسپانیا. بەرھەمەکانی مۆنتسێرات ڕۆیگ و ڕۆزا مۆنتێرۆ. ئۆکسفۆرد/پرۆڤیدێنس: بێرگ، ١٩٩٤.
• ئێسکرۆدێرۆ ڕۆدریگێز، خاڤیێر. گێڕەرەوەی ڕۆزا مۆنتیرۆ. ھاسیا ئونا ئیتیکا دی لا ئێسپێرانزا. مەدرید: سەرنوسەری بیبلیۆتێکا نویڤا، ٢٠٠٥.
• ھارگێس، ماری سی. سیمێرگی و چەوساندنەوە لە قۆناغی دووەمدا. ڕۆمانەکانی ڕۆزا مۆنتیرۆ. نیویۆرک: چاپخانەی پیتەر لانگ، ٢٠٠٠.
• نایتس، ڤانێسا. گەڕان بەدوای ناسنامە لە گێڕانەوەی ڕۆزا مۆنتێرۆدا. لیستۆن: چاپخانەی ئێدوین مێلن، ١٩٩٩.
• میگێل مارتینێز، ئیمیلیۆ دی. لا پریمێرا ناراتیڤا دی ڕۆزا مۆنتێرۆ. سالامانکا: زانکۆی سالامانکا، ١٩٨٣.
• Sexo y genero en Historia del rey transparente دی ڕۆزا مۆنتیرۆ
• تۆرێس ڕیڤاس، ئینماکولادا. ڕۆزا مۆنتیرۆ. ستۆدیۆی دێل کارانۆس ئین لا نۆڤێلا. مالاگا: سێرڤیسیو دی بڵاوکراوەکانی ئینتەرکامبیۆ سینتفیکۆ دی زانکۆی مالاگا، ٢٠٠٤.