ڕاپەڕینی ئاگری

ڕاپەڕینی ئاگری
	بەشێک لە سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا
	; لە چەپەوە بۆ ڕاست: خالس بەگی سپکی، ئیحسان نووری پاشا، فەرزەندە
ڕێکەوت	تشرینی یەکەمی ۱۹۲۷ – ١٧ ئەیلوول ١٩٣٠
شوێن	پارێزگاری کاراکۆسە (ئێستا ئاگری)، تورکیا
ئەنجام	سەرکەوتنی تورکیا ڕاپەڕین سەرکوت کرا; ھەڵوەشاندنەوەی کۆماری ئارارات;
شەڕکەرەکان
تورکیا	کۆماری ئارارات; پشتیوانان: فێدراسیۆنی شۆڕشگێڕی ئەرمەنی;
فەرماندە و سەرکردەکان
مستەفا کەمال ئاتاتورک; عیسمەت ئینۆنو; فەوزی پاشا; ئبراھیم تالی ئۆنگۆرەن; عیززەتین پاشا; ساڵح پاشا	ئیحسان نووری پاشا; ئیبراھیم حەسکی; فەرزەندە; خالس بەگی سپکی
یەکە تێوەگڵاوەکان
سوپای سێیەم IX Corps; VII Corps;	پارتی *خۆیبوون
ھێز
; ١٠٬٠٠٠–١٥٬٠٠٠ ھێز	٥٬٠٠٠–٨٬٠٠٠
زەرەر و زیانە گیانییەکان
	٤٬٥٠٠–٤٧٬٠٠٠

ڕاپەڕینی ئاگری، ھەروەھا ناسراو بە ڕاپەڕینی ئارارات، یەکێک لە ڕاپەرینییەکە کوردەکانی پارێزگای ئاگری، لە ڕۆژھەڵات تورکیا، دژی حکوومەتی تورک لە ١٩٣٠ بوو. سەرکردەی ھێزە چەکدارەکان لەکاتی ڕاپەڕین ئیحسان نووری پاشا لە ھۆزی جیبران بوو.^[١١]

پشت ڕووداوەکان

لە ساڵی ١٩٢٦، پێش ڕاپەڕینی ئارارات، ئیبراھیم حەسکی سەرکردایەتی ھۆزەکانی حەسەنان، جەلالی و حەیدەرانی کرد لە یاخیبوونێکدا (١٦ی ئایار-١٧ی حوزەیرانی ١٩٢٦). لە ١٦ی ئایار، ھێزە کوردییەکان لە ناوچەی دەمیرکاپی لە دژی تیپەکانی ٢٨ی بەشی ٩ی پیادەی سوپای تورکیا و تیپێکی ژەندرمە شەڕیان کرد. ھێزەکانی تورکیا شکستیان ھێنا و تیپی ٢٨ پەرشوبڵاو بوون، ناچار بوون بەرەو بازید پاشەکشە بکەن. لە ١٦/١٧ی حوزەیران، حەسکی و ھێزەکانی لەلایەن تیپەکانی ٢٨ و ٣٤ی سوپای تورکیاوە گەمارۆدران و ناچاربوون بەسەر یوکاری دەمیرکاپدا پاشەکشە بکەن بەرەو ئێران.

سەرچاوەکان

^ The A to Z of the Kurds. Scarecrow Press. 2009. p. 9. ISBN 978-0-8108-6334-7.
^ Rohat Alakom, Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması, Avesta, 1998, ISBN 975-7112-45-3, p. 180. (بە تورکی)
^ Robert W. Olson: Imperial meanderings and republican by-ways: essays on eighteenth century Ottoman and twentieth century history of Turkey, Isis Press, 1996, ISBN 9754280975, page 142.
^ ^ئ ^ا Robin Leonard Bidwell, Kenneth Bourne, Donald Cameron Watt, Great Britain. Foreign Office: British documents on foreign affairs--reports and papers from the Foreign Office confidential print: From the First to the Second World War. Series B, Turkey, Iran, and the Middle East, 1918-1939, Volume 32, University Publications of America, 1997, page 82.
^ Soner Çağaptay: Islam, secularism, and nationalism in modern Turkey: who is a Turk?, Routledge, ISBN 1134174489, page 38
^ Yusuf Mazhar, Cumhuriyet, 16 Temmuz 1930, ... Zilan harekatında imha edilenlerin sayısı 15,000 kadardır. Zilan Deresi ağzına kadar ceset dolmuştur...
^ Ahmet Kahraman, ibid, p. 211, Karaköse, 14 (Özel muhabirimiz bildiriyor) ...
^ Ayşe Hür, "Osmanlı'dan bugüne Kürtler ve Devlet-4" 2011-02-25 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., Taraf, October 23, 2008, Retrieved August 16, 2010.
^ M. Kalman, Belge, tanık ve yaşayanlarıyla Ağrı Direnişi 1926–1930, Pêrî Yayınları, İstanbul, 1997, ISBN 975-8245-01-5, p. 105.
^ "Der Krieg am Ararat" (Telegramm unseres Korrespondenten) Berliner Tageblatt, October 3, 1930, "... die Türken in der Gegend von Zilan 220 Dörfer zerstört und 4500 Frauen und Greise massakriert."
^ Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması (بە تورکی) (1. baskı ed.). İstanbul: Avesta. p. 80. ISBN 975-7112-45-3. {{cite book}}: |ڕێکەوتی سەردان= پێویستی بە |ناونیشان= ھەیە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[1] The A to Z of the Kurds. Scarecrow Press. 2009. p. 9. ISBN 978-0-8108-6334-7.

[2] Rohat Alakom, Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması, Avesta, 1998, ISBN 975-7112-45-3, p. 180. (بە تورکی)

[olson1996-3] Robert W. Olson: Imperial meanderings and republican by-ways: essays on eighteenth century Ottoman and twentieth century history of Turkey, Isis Press, 1996, ISBN 9754280975, page 142.

[bidwell1997-4] ئ ^ا Robin Leonard Bidwell, Kenneth Bourne, Donald Cameron Watt, Great Britain. Foreign Office: British documents on foreign affairs--reports and papers from the Foreign Office confidential print: From the First to the Second World War. Series B, Turkey, Iran, and the Middle East, 1918-1939, Volume 32, University Publications of America, 1997, page 82.

[soner-5] Soner Çağaptay: Islam, secularism, and nationalism in modern Turkey: who is a Turk?, Routledge, ISBN 1134174489, page 38

[Cumhurıyetı16-6] Yusuf Mazhar, Cumhuriyet, 16 Temmuz 1930, ... Zilan harekatında imha edilenlerin sayısı 15,000 kadardır. Zilan Deresi ağzına kadar ceset dolmuştur...

[Kahraman211-7] Ahmet Kahraman, ibid, p. 211, Karaköse, 14 (Özel muhabirimiz bildiriyor) ...

[Ayse-8] Ayşe Hür, "Osmanlı'dan bugüne Kürtler ve Devlet-4" 2011-02-25 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., Taraf, October 23, 2008, Retrieved August 16, 2010.

[9] M. Kalman, Belge, tanık ve yaşayanlarıyla Ağrı Direnişi 1926–1930, Pêrî Yayınları, İstanbul, 1997, ISBN 975-8245-01-5, p. 105.

[10] "Der Krieg am Ararat" (Telegramm unseres Korrespondenten) Berliner Tageblatt, October 3, 1930, "... die Türken in der Gegend von Zilan 220 Dörfer zerstört und 4500 Frauen und Greise massakriert."

[11] Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması (بە تورکی) (1. baskı ed.). İstanbul: Avesta. p. 80. ISBN 975-7112-45-3. {{cite book}}: |ڕێکەوتی سەردان= پێویستی بە |ناونیشان= ھەیە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[١١]

[٢]

[١]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]