فرانکلین پیرس
فرانکلین پیرس (بە ئینگلیزی: Franklin Pierce؛ لەدایکبووی ٢٣ی تشرینی دووەمی ١٨٠٤ – مردووی ٨ی تشرینی یەکەمی ١٨٦٩) چواردەیەمین سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا(١٨٥٣–١٨٥٧)ە. پیرس دیموکراتێکی باکوور بوو کە بزووتنەوەی ھەڵوەشاندنەوی وەک ھەڕەشەیەکی گەورە بۆ سەر یەکپارچەیی گەل بینی، یاسای کانساس - نیبراسکای واژووکرد و بە توندی داکۆکی لێکرد، یاسای کۆیلەی ھەڵگەڕاوەی جێبەجێ کرد، فرانکلین لە نیوھەمپشیر لە دایک بووە، لەو ویلایەتەی تیدا ژیا پارێزەر بووە و لەم کارەدا سەرکەوتوو بووە و لە ساڵی ١٨٤٥ دا بە بریکاری وەزارەتی دادی دەرەوە دەستنیشان کراوە. پێرس بە پلەی لیوا ڕوکن لە سوپادا بەشداری لە شەڕی مەکسیک - ئەمریکادا کرد. ئەندامانی حیزبی دێموکرات وەک کاندیدێکی سەنترالیزم ی یێکخستنی بەرژەوەندییەکانی باکوور و باشوور سەیری دەکەن و پارتەکە لە ٤٩ ھەمین دەنگدان لە کۆنگرەی نەتەوەیی دێموکراتی لە ساڵی ١٨٥٢ دا ئەویان بۆ سەرۆکایەتی کاندید کرد، لە ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی، بە ئاسانی لە ڕکابەرەکەی بردەوە بووە سەرۆکی ئەمریکا، لە ژیانی خێزانی زۆر ناخۆشی بینیوە، ھاوسەرەکەی تووشی نەخۆشی خەمۆکی بوو. ھەموو منداڵەکانی لە تەمەنی گەنجیدا گیانیان لەدەستدا، دوایین کوڕیشی لە ڕووداوێکی شەمەندەفەردا گیانی لەدەستدا لەکاتێکدا خێزانەکەی کەمێک پێش دەست بەکاربوونی پیرس لە سەفەردا بوون. پیرس سیاسەتی فراوانبوونی ھەبوو، واژووی لەسەر مامەڵەی گاددن کرد بۆ کڕینی زەوییەک لەمەکسیک و بووە ھۆی ھەوڵێکی شکستخواردو بۆ بەدەستھێنانی کوبا لەئیسپانیا. ناوبانگ و پشتگیری لە ویلایەتەکانی باکوور دا بە شێوەیەکی بەرچاو کەمبوویەوە پاش ئەوەی پشتگیری لە یاسای کانساس- نیبراسکا کرد، کە ئەمەش جێگیربوونی میسۆری ھەڵوەشایەوە، ھاوکات لە باشوور سپیپێستەکان بەردەوام بوون لە پشتگیریکردنی، دەرکردنی ئەم یاسایە بووە ھۆی خەباتێکی توندوتیژ لەسەر فراوانبوونی کۆیلایەتی لە ڕۆژاوای ئەمریکادا. ئیدارەی پیرس لە ماوەی سەرۆکایەتییەکەیدا ڕووبەرووی ڕەخنە و دژایەتییەکی زۆر بوو وەوە. ھەرچەندە زۆرێک پێشبینیان دەکرد کە پارتی دێموکرات لە ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ساڵی ١٨٥٦ دا دووبارە بەربژێر بکەنەوە، بەڵام ھەلیان نەبژاردەوە. فرانکلین پیرس زۆربەی ژیانی بە مەیخواردنەوە بەسەر برد و لە ساڵی ١٨٦٩ بەھۆی نەخۆشییەک لە جگەریدا مرد. لە نێو ڕای گشتی مێژووناس و لێکۆڵەرانی تردا بە یەکێک لە خراپترین سەرۆکەکانی ئەمریکا دادەنرێت
| فرانکلین پیرس | |
|---|---|
 | |
Franklin Pierce  | |
| لەدایکبوون | ٢٣ی تشرینی دووەمی ١٨٠٤ Hillsborough |
| مەرگ | ٨ی تشرینی یەکەمی ١٨٦٩ (٦٤ ساڵ ژیاوە) کۆنکۆرد، نیوھەمپشیر |
| گۆڕ | Old North Cemetery |
| زانکۆ |
|
| پیشە | سیاسەتوان، پارێزەر، کەسایەتی دەوڵەت |
| حیزب | پارتی دیموکرات |
| ھاوسەر | Jane Pierce |
| مناڵ | Benjamin Pierce، Franklin Pierce، Frank Robert Pierce |
| باوان |
|
| خێزان | Benjamin Kendrick Pierce |
| واژوو | |
 | |
| پلە | سەرۆک کۆماری ویلایەتە یەکگرتووەکان (١٨٥٣–١٨٥٧)، member of the United States House of Representatives (١٨٣٣–١٨٣٧)، United States senator (١٨٣٧–١٨٣٩)، United States senator (١٨٣٩–١٨٤١)، United States senator (١٨٤١–١٨٤٢)، President-elect of the United States (١٨٥٢–١٨٥٣)، member of the New Hampshire House of Representatives |
| Rank | ژەنەڕاڵ |
سەرچاوەکان
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە فرانکلین پیرس تێدایە. |
- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Franklin Pierce»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٠.
