عەلی تەنتاوی

محمد کوڕی عەلی کوڕی مستەفا تەنتاوی ناسراو بە “ عەلی تەنتاوی ” (١٣٢٧–١٤٢٠ کۆچی / ١٩٠٩ - ١٩٩٩ زایینی) شەرعزان ئەدیب و دادوەری سورییە بە یەکێک لە کەسایەتییە سەرەکییەکانی ئیسلامی دادەنرێت بانگەواز و ئەدەبیاتی عەرەبی لە سەدەی بیستەمدا. لە ساڵانی ١٩٣٠ بۆ ماوەی سێ ساڵ سەرۆکایەتی لیژنەی باڵای خوێندکارانی سووریای کردووە. ئەم لیژنەیە خوێندکارییە وەک دەستەی بەڕێوەبەری بلۆکی نیشتمانی بوو کە شەڕی دژی کۆلۆنیالیزمی فەرەنسی لە سووریا دەکرد. نووسەرێکی نازسراو بووە کە ساڵانێکی زۆر لە زۆرێک لە ڕۆژنامە عەرەبییەکاندا نووسیویەتی، گرنگترینیان ئەوەیە کە لە گۆڤاری ڕیسالەی میسری نووسیویەتی کە خاوەنەکەی ئەحمەد حەسەن زەیات بووە و بیست ساڵ بەردەوام بووە لە نووسینەکەی لە ساڵی ١٩٣٣ی زایینی تا ساڵی ١٩٥٣ نەما. لە گەنجییەوە تا ساڵی ١٩٤٠ لە بواری خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی لە سووریا و عێراق و لوبنان کاری کردووە. خوێندنی بەجێھێشت و چووە ناو دەسەڵاتی دادوەرییەوە، لەوێ بیست و پێنج ساڵ بوو وەک دادوەر لە ئەلنەبەک، پاشان لە دوما، پاشان ڕووی لە دیمەشق، کرد، لەوێ بوو بە دادوەرێکی نایاب (١٩٤٣–١٩٥٣ ز گواستراوەتەوە وەک ڕاوێژکارێک بۆ دادگای نەقز لە شام، پاشان ڕاوێژکاری دادگای نەقز لە قاھیرە لە ڕۆژانی یەکێتی لەگەڵ میسر. لە ساڵی ١٩٤٧ی زایینیدا ڕاسپێردرا بۆ داڕشتنی یاسای باری کەسی، و بۆ ماوەی ساڵێک ڕەوانەی میسر کرا، ئەو یاسایە بوو بە بنەمای یاسای ئێستا.

عەلی تەنتاوی
محمد علي الطنطاوي
Personal
لەدایکبوون	محمد علي مصطفى الطنطاوي 12 June 1909 دیمەشق
مردن	١٨ی حوزەیرانی ١٩٩٩(١٩٩٩-٠٦-١٨) (٩٠ ساڵ ژیاوە) جەدە, عەرەبستانی سعوودی
ئایین	ئیسلام
نەتەوە	سووری
بزووتنەوە	Salafiyya

پیری و مردنی

عەلی تەنتاوی کاتێک تەمەنی گەیشتە ھەشتا ساڵ، وازھێنانی لە ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆن ھەڵبژارد. پێش ئەوە نزیکەی پێنج ساڵ بەسەر بردبوو بۆ بڵاوکردنەوەی یادگارییەکانی لە ڕۆژنامەکاندا، ھەموو پێنجشەممەیەک ئەڵقەیەک کە ئەوە ڕوویدا، وازی لە بڵاوکردنەوە ھێنا (نزیکەی دوو سەد و پەنجا ئەڵقەی ھەبوو).

پاشان دەرگای ماڵەکەی داخرا و خۆی گۆشەگیر کرد، جگە لە چەند کەسێکی نزیک کە زۆربەی شەوان وەک سەردانکەر دەھاتن ئەمە بۆی بوو بە شوێنێک کە لێیەوە ئاگای لە دونیا بێت و بوو بە مەکۆیەکی ئەدەبی و زانستی کە تێیدا پرسەکانی زانست و فیقھو زمان و ئەدەب و مێژوو باس دەکران.

پاشان دڵی لە کۆتایی تەمەنیدا لاواز بوو، چەند جارێکیش لە نەخۆشخانە خەوێندرا، نەخۆشکەوتنەکان سەرەتا لەیەکترەوە دوور بوون، دواتر کۆدەبوونەوە، تا ساڵی کۆتایی ھات، زیادیان کرد تا زۆرجار لە نێوان ماڵ و نەخۆشخانەدا ھاتوچۆی دەکرد. پاشان دوای نانخواردنی ئێوارە لە ڕۆژی ھەینی ١٨ی حوزەیرانی ١٩٩٩ی زایینی کۆچی دوایی کرد، کە ھاوتایە لەگەڵ ٤ی ڕەیعلئەووەل ١٤٢٠ی کۆچی، لە بەشی چاودێری چڕ لە نەخۆشخانەی شا فەھد لە جەدە لە تەمەنی ٩٠ ساڵیدا لە مەککە بە خاک سپێردرا دوای نوێژکردن لەسەری لە مزگەوتی حەرام.

نووسینەکان

عەلی تەنتاوی ژمارەیەکی زۆر کتێبی بەجێھێشتووە، کە زۆربەیان ئەو بابەتانە لەخۆدەگرن کە پێشتر لە ڕۆژنامە و گۆڤارەکاندا بڵاوکراونەتەوە ئەمانە گرنگترین بەرھەمەکانین (بە ڕیزبەندی ڕێکەوتی یەکەم چاپەکانیان):

1. أبوو بکر الصدیق (١٩٣٥)
2. قصص من التاریخ (١٩٥٧)
3. ڕجال من التاریخ (١٩٥٨)
4. صور وخواطر (١٩٥٨)
5. قصص من الحیاة (١٩٥٩)
6. فی سبیل الإصلاح (١٩٥٩)
7. دمشق (١٩٥٩)
8. أخبار عمر (١٩٥٩)
9. مقالات فی کلمات (١٩٥٩)
10. من نفحات الحرم (١٩٦٠)
11. حکایات من التاریخ (١ ٧) (١٩٦٠)
12. ھتاف المجد (١٩٦٠)
13. من حدیث النفس (١٩٦٠)
14. الجامع الأموی (١٩٦٠)
15. فی إندونیسیا (١٩٦٠)
16. فصول إسلامیة (١٩٦٠)
17. صید الخاطر لابن الجوزی (تحقیق وتعلیق) (١٩٦٠)
18. [فِکَر ومباحث (١٩٦٠)
19. مع الناس (١٩٦٠)
20. بغداد مشاھدات وذکریات (١٩٦٠)
21. تعریف عام بدین الإسلام (١٩٧٠)
22. فتاوی علی الطنطاوی (١٩٨٥)
23. ذکریات علی الطنطاوی (١ ٨) (١٩٨٥-١٩٨٩)
24. فتاوی علی الطنطاوی (الجزء الثانی) (٢٠٠١)
25. فصول اجتماعیة (٢٠٠٢)
26. سیِّد ڕجال التاریخ (٢٠٠٢)
27. نور وھدایة (٢٠٠٦)
28. فصول فی الثقافة والأدب (٢٠٠٧)
29. فصول فی الدعوة والإصلاح (٢٠٠٨)
30. البواکیر (٢٠٠٩)
31. الذکریات: الفھارس والصُّوَر (٢٠١١)
32. کلمات صغیرة (٢٠١٦)
33. أعلام من التاریخ (٢٠١٩)

سەرچاوە

• علی الطنطاوی (١٣٢٧-١٤٢٠ھ/١٩٠٩-١٩٩٩م) أدیب الفقھاء وفقیە الأدباء، مجاھد مأمون دیرانیة، دار القلم، دمشق، الطبعة الأولی، ١٤٢١ھ/٢٠٠١م.