ئیمپراتۆریەتیی شانگ
شانشینی شانگ (بە چینی: 商朝 خوێندنەوە: شانگچاۆ) لە مێژوودا بە شانشینی ین ناسراوە، (殷代 ین دای) شانشینێکی مێژوویی چینە کە لە ناوەند و خوارووی رووباری زەردا بوە. کە لە دوایی شانشینی سیا دامەزرا دواتریش شانشینی ژۆو دامەزرا تۆماری شانشینی شانگ لە کتێبە مێژوویییەکانی (تۆمارەکانی بامبۆ، تۆماری مێژوویی شیجی) بەگوێرەی ڕوونکردنەوەکانی لیو سی شانشینی شانگ لە ١٧٧٦ی پێش زاین تا ١١٢٢ی پێش زاین شانشینەکە لەژیاندا بووە، بەڵام بەگوێرەی تێکستەکانی تۆماری ئێستای بامبۆ شانشینەکە لە نێوان ١٥٥٦ی پێش زاین تا ١٠٤٦ی پێش زاین ژیاوە، ھەرچۆنێک بێت پڕۆژەی ڕوونکردنەوە لەسەر شانشینەکانی سیا-شانگ-ژۆو بەگوێرەی کاربۆن ١٤، ڕوونی کردووەتەوە شانشینەکە لە ١٦٠٠ تا ١٠٤٦ بوونی ھەبووە.
| ئیمپراتۆریەتیی شانگ | |
|---|---|
| بەشێکە لە | Three Dynasties |
| دامەزران | ١٦٠٠ BCE |
| نەژاد | Huaxia |
| ئایین | Chinese folk religion |
| زمانی فەرمی | Old Chinese |
| کیشوەر | ئاسیا |
| وڵات | چین |
| پایتەخت | ینسو |
| پۆتانی شوێن | ٣٦°٧′١٥″N ١١٤°١٩′٣٠″E |
| شێوەی بنەڕەتیی حکوومەت | پاشایەتی |
| دانیشتووان | ١٥٠٬٠٠٠، ١٣٬٥٠٠٬٠٠٠ |
| گۆڕدراوە لەلایەن | ڕۆژاوای ژۆو |
| جێگەی دەگرێتەوە | ئیمپراتۆریەتیی سیا |
| زمانەکان | Old Chinese |
| سیستەمی نووسین | oracle bone script |
| کۆتاییھاتن | ١٠٤٦ BCE |
| ئایینی فەرمی | Chinese folk religion |
 | |
شانشینی شانگ سەرەتاترین شانشینە کە بەبەڵگەی شوێنەوارناسی پشتگیر لێکرابێت دۆزینەوەکان لە وێرانبووەکانی ینسو (لە جیھانی مۆدێرنی ئەمڕۆ ئانیانگ) کە بە دواین پایتەخەتی شانگ ناسراوە لە دۆزینەوەکان گۆڕی شاھانە و کەلوپەلی جەنگی و دەیەھا ھەزار لە بڕۆنز و بەرد و ئێسک و سێرامیک دۆزراوەتەوە، لە ئانیانگ سەرەتاترین نوسراوی چینی لەناویدا دۆزراوەتەوە لەنێوان ساڵانی ١٩٢٠کان و ١٩٣٠کان. جگە لەوەش لە دۆزینەوەکاندا چەندین شتی مێژوویی دێرین دۆزاراوەتەوە کە لەو ساتە بەکارھاتوون وەک پزیشکی-دەرمان، ھونەر، سیاسەت، ئیکۆنۆمی، کە ھی سەرەتای شارستانییەتی شانگن.[١]
تۆمارە دێرینەکان
دەستکاریلە زۆربەی بەڵگەنامە دێرینەکان دەربارەی شانشینی شانگ تۆمارکراوە وەکوو کتێبی بەڵگەنامەکان
سەرچاوەکان
دەستکاری
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئیمپراتۆریەتیی شانگ تێدایە. |