سەربازیی زۆرەملێ لە ئێران
خزمەتکردنی سەربازی لە ئێران، خزمەتی سەربازی ناچاری یان کورتکراوەی خزمەتکردنی سەربازی ناچاری، جۆرێکە لە خزمەتکردنی سەربازی کە لەسەر بنەمای دەستووری کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئێران دامەزراوە. ئەم خزمەتگوزارییە لە ئێران تەنھا بۆ کوڕان و پیاوانی سەروو ١٨ ساڵ و ڕەگەزنامەی ئێرانییە، جگە لەو حاڵەتانەی کە بەدەر کراون. کەسانی شایستە دەبێت بۆ ماوەی ٢٤ مانگ بچنە سەربازگە، کچان و ژنانیش بە تەواوی لە وەرگرتنی سەربازی بەخشراون.[١] بۆیە حکوومەتی ئێران لەبری نەرمکردنی دەرفەتی خوێندن لە زانکۆکان و ناوەندەکانی خوێندنی باڵا یان ئاسانکردنی ڕێڕەوی دامەزراندن، خوێندکارانی پیاو ناچار دەکات پێش تەمەنی ١٨ ساڵی (نزیکەی ١٧٫٥ ساڵ) لە ناوەندەکانی پۆلیسدا پابەندبن بە خزمەتی سەربازییەوە.[٢] لە ئەگەری سەرپێچینەکردنی ئەم یاسایە، خوێندکارە نێرەکان لە خزمەتگوزارییە کۆمەڵایەتییەکان و مافی ھاووڵاتیبوونیان وەک دامەزراندن، درێژەدان بە خوێندن، ھەبوونی بیمەی پزیشکی، وەرگرتنی مۆڵەتی بازرگانی و چەندین شتی دیکە بێبەش دەکرێن و تەنانەت ڕەنگە دەستگیر بکرێن.[٣][٤][٥][٦] لە ئێراندا ھەمیشە سەرباز و وەرگرتنی سەربازی وەک ھێزی کارێکی ھەرزان بە کرێی کەم بەکارھێنراون. ئەم یاسایە ڕەگ و ڕیشەی مێژوویی لە قۆناغە مێژوویییەکانی قاجار و پەھلەوی و سیستەمی سیاسی ئێرانی دوای شۆڕشی ساڵی ١٩٧٨دا ھەیە. لەو حکوومەتانەی کە خزمەتی سەربازیی ناچارییان ھەیە، ھەوڵ دەدەن ڕەنگێکی پیرۆز بە سەربازی بدەن و دەستەواژەی وەک "سەردەمی پیرۆزی سەربازی"، "خزمەتگوزاری نیشتمانی" و "ئەرکی گشتی" بەکاردەھێنن بۆ ئەوەی ببنە بەھۆی لەدەستدانی گیانی سەربازەکان پیرۆزە، و لە لایەکی دیکەوە نەیاران و ئازادیخوازان باس لە وشەکانی وەک سەردەمی " کۆیلایەتی "، " بێگاری "، " دیلبوون " و "زۆر" دەکەن.[٧] بە وتەی کاربەدەستانی کۆماری ئیسلامیی ئێران، نزیک بە چوار ملیۆن ئێرانی لە ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەر بە یاسای وەرگرتنی سەربازی نەچوونەتە نێو ھێزی سەربازی و مافی ھاووڵاتیبوونیان لێ زەوت کراوە. ژمارەیەک لە پەرلەمانتاران و فەرماندە سەربازییەکانی ئێران، نەھێشتنی وەرگرتنی سەربازی یان باشترکردنی بارودۆخی سەربازان بە بابەتی سەروەری و ئەمنییەت دەزانن و یەکێک لە دەسەڵاتەکانی عەلی خامنەیی وەک فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکان، مامەڵەی لەگەڵ دەکەن بە وریایییەوە و ئەوە ڕێبەری کۆماری ئیسلامییە کە دەبێت بڕیار بدات کۆتایی بۆ چارەنووسی سەربازەکان بگرێت.[٨] لە ئێستادا خزمەتی سەربازیی ئیجباری لە ئێراندا پێشنیار و ڕەخنە قبوڵ ناکات، تەنانەت ئەگەر تێچووی خۆکوشتنی سەربازەکانیش بێت. عەلی خامنەیی سەبارەت بە خزمەتی سەربازیی ناچاری دەڵێت: سەربازەکان پێویستە سوپاسی خودا بکەن کە لە ژینگەیەکدا دانراون کە بواری بەدەستھێنانی زانست و فێربوونی فەزیلەتەکان و تەقوای تێدا بێت و بۆ سوپاسکردنی ئەو نیعمەتە پێویستە لە خزمەتی سەربازیدا بە پەرۆش بن.»[٩]
لە یاساکانی ئێراندا کۆمەڵێک کەس بە تەواوی لە خزمەتی سەربازیی ناچاری بەخشراون بەھۆی ھەبوونی ھەندێک لێخۆشبوونی تایبەت، وەک توانای دارایی باش بۆ کڕینی خزمەتگوزاری سەربازی[١٠] یان ھەبوونی کۆتای پێویستی پێشمەرگە دێرینەکان.[١١][١٢][١٢] پەسەندکردن و جێبەجێکردنی ئەم یاسایانە و لێخۆشبوونی ھەندێک کەس ھەمیشە باسکراوە. کۆتایی ھاتنی پێشمەرگە دێرینەکان دەتوانن لە باوک یان دایکەوە بچێتە سەر منداڵەکانیان و ماوەی خزمەتکردنی سەربازی ناچاری بۆ منداڵەکانیان کەم بکەنەوە یان ئەگەر کۆتا پێشمەرگە دێرینەکان بەس بوون، لێخۆشبوونی تەواو لە خزمەتکردنی سەربازی ناچاری بۆ منداڵەکانیان وەربگرن.[١٣] دەیان ساڵە و لە سەرەتای شۆڕشی ئیسلامیی ئێران تا ئێستا دەسەڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی ھیچ گۆڕانکارییەکی بنەڕەتییان لە پرەنسیپی خزمەتی سەربازیی ناچاری لە ئێراندا نەکردووە و بێباکانە لە بەرامبەر ڕەخنە و پێشنیارەکان، بە جۆرێک کە خزمەتی سەربازی بۆ ھێشتا ناچارییە کوڕانی ئەم وڵاتە.[١] لە زۆرێک لە وڵاتان ڕەخنە و ناڕەزایەتی دژ بە سەربازبوون ھەبووە و لە ئێستادا زیاتر لە ١٢٠ وڵات سەربازبوونیان نییە.[١٤] ئەمڕۆ زۆربەی وڵاتانی جیھان ڕوویان لە ھێزی مرۆیی پیشەیی بۆ سوپا و پۆلیس کردووە، بەڵام ئێران لەگەڵ ١٦ وڵاتی دیکە لە ڕیزی ئەو مشتێک وڵاتانەی جیھانە کە خزمەتی سەربازیی ناچارییان ھەیە، لە نێو ئەو ١٦ وڵاتەشدایە کە خزمەتی سەربازی ناچارییان ھەیە خزمەتی سەربازی، ئێران یەکێکە لەو وڵاتە دەگمەنانەی لەنێویاندا، کە کچان و ژنان بە تەواوی لە خزمەتکردنی سەربازی بەخشراون و مەرجەکانی لێخۆشبوون لێی بۆ کوڕانیش زۆر قورسە. سەربازبوون کە تەنیا بۆ کوڕانی کۆماری ئیسلامییە، ڕەخنەگرێکی زۆری ھەیە، کە ھەرگیز لە میدیا فەرمییەکانی کۆماری ئیسلامیدا دەنگی ئەوان نابیسترێت. دەسەڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی بێ باکن لە کێشەکانی سەربازی کە تەنھا بۆ کوڕانە و پلانی " سەربازی پیشەیی " جێبەجێ ناکرێ. لایەنگرانی نەھێشتنی خزمەتی سەربازی ناچاری دەڵێن، بە جێبەجێکردنی پلانی " خزمەتی سەربازیی ئیختیاری "، ئەو کەسانەی ئارەزووی خزمەتی سەربازییان ھەیە یان ئەو کەسانەی بێکارن و بەدوای سەرچاوەی داھاتدا دەگەڕێن، دەتوانن بۆ چەند ساڵێک ئەم کارە ئەنجام بدەن و دابینکردنی پێداویستییەکانی خۆیان دابین بکەن دەژی و کێشەی بێکاری گەنجان چارەسەر دەکات، بە دروستکردنی کاری " سەربازی پیشەیی " چارەسەر کرا. بە جێبەجێکردنی پلانی «خزمەتی سەربازیی ئیختیاری» و «خزمەتی سەربازیی پیشەیی»، حکوومەتی ئێران پێویستە خزمەت و حەقدەستی سەربازان بە شێوەیەکی دادپەروەرتر و گونجاوتر لەگەڵ کاری سەربازەکان زیاد بکات.[١٥] بەڵام لەبەر ئەوەی لە ئێران سەرباز و وەرگیراوان وەک ھێزی کاری ھەرزان بە کرێی کەم بەکاردەھێنرێن، ئەرکانی گشتیی ھێزە چەکدارەکان دژی پلانی " سەربازی پیشەیی " و " سەربازی خۆبەخشانە". زۆربەی ئەندامانی ئەرکانی گشتیی ھێزە چەکدارەکان بە فەرماندەی گشتیی ھێزە چەکدارەکانیشەوە لە لایەن ڕێبەری کۆماری ئیسلامییەوە ھەڵدەبژێردرێن.[١٦] زۆرێک لە فەرماندەکانی کۆماری ئیسلامی نەھێشتن وەرگرتنی سەربازی یان باشترکردنی بارودۆخی سەربازەکان بە یەکێک لە دەسەڵاتەکانی عەلی خامنەیی وەک فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکان دەزانن.[٨] ئەمیر حاتەمی، وەزیری بەرگریی کۆماری ئیسلامی لە زاری ڕێبەری کۆماری ئیسلامییەوە ڕای گەیاند: ڕێبەرانی ئینقلاب ڕایان گەیاند کە ئەو سەربازە بەڕاستی پیرۆزە و لە پێشەنگی پێداویستییەکانی وڵاتدایە لە شەڕ و ئاشتیدا.»[١٧][١٨]
سەرچاوەکان
دەستکاری
- ^ ئ ا «سئوالات متداول خدمت سربازی و پاسخ آنھا» (بە فارسی). germany.mfa.gov.ir.[بەستەری مردوو]
- ^ «مشمولان غایب سربازی از دریافت چە خدماتی محروم میشوند؟ - اخبار پلیس - اخبار اجتماعی تسنیم | Tasnim» (بە فارسی). خبرگزاری تسنیم | Tasnim.
- ^ «اخطار سازمان وظیفە عمومی: داوطلبان کنکور امسال وضعیت سربازی خود ڕا ڕوشن کنند» (بە فارسی). خبرآنلاین. ٢٣ی ئابی ٢٠٢٠.
- ^ «خبر بد برای مشمولان غایب خدمت سربازی» (بە فارسی). ھمشھری آنلاین. ٩ی تەممووزی ٢٠٢٠.
- ^ «وضعیت سربازی متقاضیان کنکور ارشد و دکتری پس از تعویق کنکور» (بە فارسی). ایسنا. ١٣ی تەممووزی ٢٠٢٠.
- ^ «حداکثر معافیتھای تحصیلی برای اعزام بە سربازی اعلام شد» (بە فارسی). ایرنا. ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢.
- ^ «ویدئو / خدمت مقدس یا دوری دوسالە؟» (بە فارسی). ایسنا. ١٧ی نیسانی ٢٠٢٢.
- ^ ئ ا «واکنش ڕئیس سازمان وظیفە عمومی بە تغییرات در قانون سربازی» (بە فارسی). خبرآنلاین. ٦ی نیسانی ٢٠٢١.
- ^ «گفتەھای ڕھبر انقلاب در مورد سربازی» (بە فارسی). سازمان وظیفە عمومی ناجا. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «خرید سربازی ۲۵۰ تا ۶۰۰ میلیون تومانی!/ آیا ستادکل بە تبعیض بین مشمولان رأی مثبت میدھد؟ | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir.
- ^ «شرایط دریافت معافیت جانبازی برای مشمولان/ افراد دارای ھمسر جانباز چگونە معاف از خدمت میشوند؟» (بە فارسی). fa. ١٦ی نیسانی ٢٠٢٢.
- ^ ئ ا «اگر دنبال معافیت سربازی ھستید این خبر ڕا بخوانید | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir.
- ^ «چگونە بە واسطە جانبازی پدر از سربازی معاف شویم؟» (بە فارسی). خبرآنلاین. ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١٩.
- ^ «مقایسە وضعیت نظام وظیفە در 200 کشور جھان» (بە فارسی). fa. ٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٢.
- ^ «چرا ستاد کل نیروھای مسلح، مخالف سربازی حرفەای است؟ / نمایندە مجلس توضیح داد» (بە فارسی). خبرآنلاین. ٣٠ی ئایاری ٢٠٢٢.
- ^ «تمام منصوبان ڕھبر ایران» (بە فارسی). BBC News فارسی. ١٨ی نیسانی ٢٠١٦.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) - ^ «نگاە مسئولان و فرماندھان بە سرباز باید سرمایەمحور باشد» (بە فارسی). قوە قضائییە | خبرگزاری میزان | Mizan Online News Agency. ١٣ی ئایاری ٢٠٢٢.[بەستەری مردوو]
- ^ «خدمت سربازی اقدامی جھادی در حراست از نظام و کشور است» (بە فارسی). ایسنا. ٩ی ئایاری ٢٠١٦.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە سەربازیی زۆرەملێ لە ئێران تێدایە. |