سیحر لە ئیسلامدا

سیحر، ڕاستی و زانایییەکەی لەنێوان ئەو بابەتانەن کە ژمارەیەک لە ئایین و کلتوورەکان باسیان لێوە کردووە، و ئیسلام لەڕێگەی ئایەتەکانی قورئان، فەرموودەی پێغەمبەر، کردەوەکانی ھاوەڵان و وتەکانی یاسازانان باسی لێوە کردووە. بۆیە بابەتی سیحر پێویستی بەوەیە کە بابەتێک باس بکات کە ئاماژە بە مانا، ڕاستی و دابەشکارییەکانی، و حوکمی فێربوون و فێرکردن و سزاکەی بکات.

سیحر لە قورئان و سونەت

بەیاننامەیەکی ورد و ڕوون لە قورئان بە مەرجەکانی سیحرکردن، بە حوکمی فێرکردنەکەی بۆ خەڵک دەست پێ دەکات و حوکمی ئەوانەی دەیانویست فێری ببن. ئەو سیحرە کاریگەریی لەسەر واقیع ھەیە، کە ڕەنگە جیابوونەوە لەنێوان ھاوسەرەکان دروست بکات، کە خۆی سەربەخۆ کار ناکات، کە بێگومان بێسوودە و جادووگەران لە قیامەتدا سزایەکی توند چاوەڕێیان دەکات.

لە سوورەتی بەقەرە باس کراوە: ﴿وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُمْ بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ۝١٠٢﴾ [بەقەرە:١٠٢] (کوردی: جوولەکەکان دوای ئەو شتانە کەوتن کە شەیتانەکان دەیان خوێندەوە بۆ خەڵکی لە سەردەمی پاشایەتی سولەیمان، و سولەیمان بێ بڕوا نەبوو، بەڵام شەیتانەکان بێ بڕوا بوون، خەڵکیان فێری جادوو دەکرد. ھەروەھا ئەوەی نێردراوەتە خوارەوە لە بابل بۆسەر ھارووت و مارووت دوو فریشتە بوون و ئەمانە کەسیان فێر نەدەکرد تا پێیان نەوتایە ئێمە ھەر تاقیکەرەوەی ئادەمیزادین کەواتە بێ بڕوا مەبە. پاشان فێری جادووی وا دەبوون لێیانەوە کە ژن و مێردی پێ لەیەک بکەن. ئەوان بەم جادووە ناتوانن زیان بە کەس بگەیەنن مەگەر بە ویستی خوا فێری شتێک دەبن کە زیانیان پێ دەگەیەنێت نەک قازانج. بێگومان زانییان ھەرکەسێ جادوو بکڕێ بە فەرموودەی تەورات لە ڕۆژی دواییدا بێ بەش دەبێت. بەڕاستی زۆر بەدە ئەو شتەی کە بڕوای خۆیانیان پێ فرۆشت ئەگەر بیانزانیایە.)

جۆرەکان

سیحری جیابوونەوە

کۆنترین سیحر لەسەر زەوی سیحری جیابونەوەیە کە لە سەردەمی سولەیمان بەپێی ئەم ئایەتە ﴿وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُمْ بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ۝١٠٢﴾ [بەقەرە:١٠٢] ھەبوو.

لەم ئایەتەوە بۆمان دەردەکەوێت کە لە سەردەمی سولەیماندا ھەتا ئێستا کۆنترین سیحر و جادوو، سیحر و جادووی جیابوونەوەیە کە بۆ تێکدانی پەیوەندیی نێوان ژن و مێرد بەکارھاتووە.

سیحری خۆشەویستی

سیحری خۆشەویستی ئە سیحرەیە کە کەسێک ھەڵدەستێت و دەچێتە لای فاڵچییەک یان ساحیرێک بەو مەبەستەی کار لە دڵی ئافرەتێک یان پیاوێک بکات و سەرنجی ڕابکێشیت.

سیحری خواردن و خواردنەوە

ئەم سیحرە بە مەبەستی تێکدانی نێوان ئافرەت و پیاو یان خێزان یان بە مەبەستی تۆڵەکردنەوە لە کەسێک، کەسەکە دەچێتە لای فاڵچی یان ساحیرێک، ئەویش خواردن یان خواردنەوەیەکی دەداتێ و پێی دەڵێ کە دەرخواردی کەسەکەی بدات بۆ بەدەستھێنانی مەرام و ھەوا و ئارەزوویەکی خۆی، کە سەرچاوەکەی لە بەخیلی و حەسادەتەوەیە.

حوکمی فێربوون و فێرکردن

زانا موسڵمانەکان لەسەر ئەوە کۆک بوون کە فێربوون، فێرکردن و پراکتیزەکردنی جادووگەری حەرامە و ئیبن پێشەوە بەو کۆدەنگییە لەسەر ئەوە ڕازی بووە. ھەرچەندە ئەم زانایانە لەسەر پیرۆزکردنی فێربوون، فێرکردن و پراکتیزەکردنی سیحر ڕێککەوتوون، بەڵام زۆرینەی زاناکان، لەنێویشیاندا ئیمامی مەزھەبە ناودارەکانی مەلیک، ئەبوو حەنیفە، مەلیک ئەحمەد و ئەوانی تر لە کەفالەتدا جیاوازییان ھەیە. ئیمامی شافیعی درێژەی بە درێژەپێدان دا، ئەگەر لە کاری جادووگەردا ھەبوو، ئەوەی بۆ کوفر ناچارە، ئەو کارە دەکات ئەگینا بێباوەڕ نابێت. ھەروەھا لە ئایەتی دوو پاشاکەدا دەڵێت: «ئێمە بە دڕەوازین، کافر نین، نیشانەی ئەوەیە کە وەک کوفر فێری جادوو دەبن، بۆیە کارەکە کوفر و ئەمەش ھەموو ئاشکرایە.»

سزای سیحرکردن

لە یاسا و عەقڵدا زانراوە کە سزاکان ھاوتەریبی تاوانەکانن و تاوانی جادووگەریش غەدرێکە لە ڕۆح و پێشێلکارییە لە ڕاستیدا، بۆیە وڵاتانی ڕۆژاوا توندترین سزایان بەسەر جادووگەراندا سەپاند، کە توندترین سزایان بەسەردا سەپێنراوە. سزاکان لە فەڕەنسا، ئەڵمانیا و ئیتاڵیا حوکمی لەسێدارەدانە؛ و سزای جادووگەری لە ئیسلامدا بەستراوەتەوە بە حوکمی فێربوونی سیحرەوە و لە سەردەمی ئیسلامدا چەندین ڕووداو ھەبووە. ئەمەش لە بەجالەی کوڕی عەبدەوە دەڵێت: عومەر کوڕی خەتتاب (خوا لێی ڕازی بێت) نووسیویەتی «ھەموو جادووگەر و جادووگەرێک بکوژن» پاشان بەجالە وتی؛ «سێ ساحیرمان کوشت» ھەروەھا ئەوەش ھاتووە حەفسە (خوا لێی ڕازی بێت) «کە فەرمانی بە کوشتنی خزمەتکاری کرد کە جادووگەری خۆی ھەبوو، ئەویش کوژرا»

بەستەرە دەرەکییەکان

• حکم السحر والساحر علی موقع إسلام ویب ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە..
• التبصرة فی حکم السحر وإتیان السحرة علی موقع صید الفوائد.