ویکیپیدیا

دۆرسێت

شارستانێک لە ئینگلتەرا

دۆرسێت (بە ئینگلیزی: Dorset) شارستانێکی ڕێوڕەسمییە لە باشووری ڕۆژاوای ئینگلتەرا. سنووری لە باکووری ڕۆژاواوە لەگەڵ سۆمەرسێت، لە باکوور و باکووری ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ ویڵتشایەر، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ ھامپشایەر، لە باشووری ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ دوورگەی وایت لە ئەوبەری کەناڵی سۆلێنت، لە باشوورەوە لەگەڵ کەناڵی ئینگلیزی، و لە ڕۆژاواوە لەگەڵ دێڤن ھاوسنوورە. گەورەترین شوێنی نیشتەجێبوون بۆرنماوسە، و ناوەندی شارستانەکەش دۆرچێستەرە.

ئەستێرەی وتاری ھەڵبژێردراو
ئەستێرەی وتاری ھەڵبژێردراو
 ئەم وتارە پاڵێوراوە بۆ بوون بە وتارێکی ھەڵبژێردراو. دەتوانیت لەم پەڕەیە چاودێری پڕۆسەی پاڵاوتن بکەیت.
ڕێکەوتی پاڵاوتن: ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤
دۆرسێت
کاونتییە ڕێوڕەسمییەکان
دەروازەی دێردڵ لە کەناری جوراسیک، پردی بۆرنماوت، و دێری شێربۆرن
پۆتانەکان: 50°48′N 2°18′W / 50.800°N 2.300°W / 50.800; -2.300پۆتانەکان: 50°48′N 2°18′W / 50.800°N 2.300°W / 50.800; -2.300
دەوڵەتی سەربەخۆشانشینی یەکگرتوو
وڵاتی پێکھێنەرئینگلتەرا
ناوچەباشووری ڕۆژاوای ئینگلتەرا
دامەزراوەدێرین
ناوچەی کاتیUTC+0 (جی ئێم تی)
 • ھاوین (DST)UTC+1 (بی ئێس تی)
پۆلیسپۆلیسی دۆرسێت
کاونتییە ڕێوڕەسمییەکان
جێگری لۆردمایکڵ دووڵی
شەریفی باڵاجۆرج ستریتفیڵد[١](٢٠٢٠–٢١)
ڕووبەر[convert: needs a number]
 • پلەبەندی٢٠ەمی ٤٨
 • پلەبەندی ٣٢ەمی ٤٨
چڕی[convert: needs a number]
ئێتنیک
٩٧٫٩٪ سپی
دەسەڵاتە یەکگرتووەکان
ئەنجومەنەکانئەنجومەنی بۆرنماوت، کرایستچێرچ و پوول
ئەنجومەنی دۆرسێت
ناوچەکان

ناوچەکانی دۆرسێت
  یەکگرتوویی

شارستانەکە ڕووبەرێکی ٢٬٦٥٣ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٬٠٢٤ میلی چوارگۆشە) و دانیشتووانێکی ٧٧٢٬٢٦٨ کەسی ھەیە. نزیکەی نیوەی دانیشتووانەکە لە ناوچەی شارنشینی باشووری ڕۆژھەڵاتی دۆرسێت دەژین، کە سێ لە گەورەترین شوێنەکانی نیشتەجێبوونی شارستانەکەی تێدایە: بۆرنماوس (١٨٣٬٤٩١)، پوول (١٥١٬٥٠٠)، و کرایستچێرچ (٣١٬٣٧٢). بەشی ماوەی شارستانەکە زۆربەی لادێیە، و شارە سەرەکییەکانی وێیماوس (٥٣٬٤٢٧) و دۆرچێستەر (٢١٬٣٦٦)ن. دۆرسێت دوو ناوچەی دەسەڵاتی یەکگرتووی تێدایە: بۆرنماوس، کرایستچێرچ و پوول (BCP) و دۆرسێت. شارستانەکە لە ڕووی مێژوویییەوە بۆرنماوس و کرایستچێرچی لەخۆ نەدەگرت، کە بەشێک بوون لە ھامپشایەر.

دۆرسێت خاوەنی سروشتێکی جۆراوجۆرە لە تەپۆڵکە چۆکییەکان، گردۆڵکە بەردینە سەختەکان، و دۆڵە قوڕینە نزمەکان. زۆربەی کەنارەکانی بەشێکن لە شوێنەواری جیھانیی کەناری جوراسیک بەھۆی گرنگی جیۆلۆجی و دێرینەناسییەوە، و شێوە زەوییە بەرچاوەکانی وەک کەنداوی لولوۆرس، دوورگەی پۆرتلاند، کەناری چێسیل و دەروازەی دەردڵ لەخۆدەگرێت. باکووری شارستانەکە بەشێک لە کرانبۆرن چەیس لەخۆدەگرێت کە ناوچەیەکی چۆکییە. بەرزترین خاڵ لە دۆرسێت تەپۆڵکەی لیوێسدۆنە (٢٧٩ مەتر یان ٩١٥ پێ) لە باشووری ڕۆژاوا.

بەڵگە ھەن لەسەر نیشتەجێبوونی نیۆلیسی، سێڵتی و ڕۆمانی لە دۆرسێت، و لە سەرەتای سەدەکانی ناوەڕاستدا ناوچەکە لەلایەن ساکسۆنەکانەوە نیشتەجێ کرا؛ شارستانەکە لە سەدەی حەوتەمدا گەشەی کرد. یەکەم پەلاماری تۆمارکراوی ڤایکینگەکان بۆ سەر دوورگەکانی بەریتانیا لە دۆرسێت ڕوویدا لە سەدەی ھەشتەمدا، و تاعوونی ڕەش لە ساڵی ١٣٤٨ لە مێلکۆمب ڕیجیسەوە ھاتە ناو ئینگلتەراوە. شارستانەکە ناکۆکی ناوخۆیی زۆری بەخۆیەوە بینیوە: لە شەڕی ناوخۆی ئینگلیزیدا، ڕاپەڕینێکی چاودێرانی کلۆبمێن لەلایەن ھێزەکانی ئۆلیڤەر کرۆموێلەوە لە شەڕێکی سەختدا لە نزیک شافتسبێری تێکشکێنرا؛ یاخیبوونە شکستخواردووەکەی مۆنماوس لە لایم ڕیجیس دەستی پێکرد؛ و شەھیدەکانی تۆڵپەدڵ، کە گرووپێک جووتیاری دۆرسێت بوون، ڕۆڵێکی گرنگیان ھەبوو لە دروستکردنی بزووتنەوەی یەکێتی کرێکاران. لە ماوەی جەنگی جیھانیی دووەمدا، دۆرسێت بە شێوەیەکی چڕ بەشداری لە ئامادەکارییەکانی داگیرکردنی نۆرماندی کرد، و بەندەرە گەورەکانی پۆرتلاند و پوول دوو لە سەرەکیترین خاڵەکانی بەڕێکردن بوون. کشتوکاڵ بە شێوەیەکی مێژوویی پیشەسازی سەرەکی دۆرسێت بوو، بەڵام ئێستا لە پاشەکشەدایە بۆ بەرژەوەندی گەشتوگوزار.

ناوناسی

دەستکاری

دۆرسێت ناوەکەی لە شاری دۆرچێستەر وەرگرتووە کە ناوەندی پارێزگاکەیە.[٢] ڕۆمانەکان لە سەدەی یەکەمدا ئەم شوێنەیان دامەزراند و ناویان نا دورنۆڤاریا، کە وەرگێڕانێکی لاتینی وشەیەکی بەریتانی کۆنە و لەوانەیە مانای "شوێنی بەردی قەبارە مست" بدات. ساکسۆنەکان ناوی شارەکەیان نا دۆرنواراسێستەر (پاشگری -ceaster لە ئینگلیزی کۆندا بە مانای "شاری ڕۆمانی" دێت؛ بەراورد بکە لەگەڵ ئێکسێتەر و گلۆستەر) و دۆرنسێتە وەک ناوی دانیشتووانی ناوچەکە بەکارھات کە لە دۆرن (شێوەیەکی کورتکراوەی دۆرنواراسێستەر) و وشەی sæte ی ئینگلیزی کۆن (بە مانای "خەڵک") پێکھاتووە.[٣] یەکەم جار لە ساڵنامەی ئەنگلۆ-ساکسۆن لە ساڵی ٨٤٥ی زایینیدا باسکراوە و لە سەدەی دەیەمدا ناوە کۆنەکەی پارێزگاکە، دۆرسێتێسچایەر (دۆرسێتشایەر)، بۆ یەکەم جار تۆمارکرا.[٤]

مێژوو

دەستکاری

مێژووی سەرەتایی

دەستکاری

یەکەم سەردانکەرانی مرۆیی دۆرسێت ڕاوچییەکانی سەردەمی مێزۆلیتیک بوون، لە نزیکەی ٨٠٠٠ی پێش زایین.[٥][٦] یەکەم نیشتەجێبووانی ھەمیشەیی نیۆلیتیک لە نزیکەی ٣٠٠٠ی پێش زایین دەرکەوتن و بەرپرسیار بوون لە دروستکردنی دۆرسێت کێرسەس، یادەوەرییەکی ١٠٫٥ کیلۆمەتری (٦٫٥ میل) بۆ مەبەستی ئایینی یان ڕێوڕەسمی.[٧][٨] لە ٢٨٠٠ی پێش زایینەوە جووتیارانی سەردەمی برۆنز دارستانەکانی دۆرسێتیان بۆ بەکارھێنانی کشتوکاڵی پاککردەوە و گردە چەوڕەکانی دۆرسێت شوێنێکیان بۆ چەندین گۆڕی بازنەیی دابینکرد. لە سەردەمی ئاسندا، ھۆزی بەریتانی ناسراو بە دیورۆتریگەس زنجیرەیەک قەڵای سەر گرد لە سەرانسەری پارێزگاکەدا دامەزراند - بە تایبەتی قەڵای مەیدن کە یەکێکە لە گەورەترینەکان لە ئەورووپادا.[٩][١٠][١١][١٢]

ڕۆمانەکان لە ساڵی ٤٣ی زایینیدا لە کاتی داگیرکردنی بەریتانیادا گەیشتنە دۆرسێت. قەڵای مەیدن لەلایەن لێژیۆنی دووەمی ئاباوە لەژێر فەرماندەیی ڤێسپاسیان داگیرکرا، و شارۆچکەی ڕۆمانی دورنۆڤاریا لە نزیکەوە دامەزرا.[١٣][١٤] کەندەکی بۆکەرلی، چاڵێکی بەرگری گەورە کە لەلایەن دانیشتووانی پاش-ڕۆمانی پارێزگاکەوە لە نزیک سنووری ھامپشایەری ئێستادا دروست کرابوو، پێشڕەوی ساکسۆنەکانی بۆ ناو دۆرسێت بۆ نزیکەی ١٥٠ ساڵ دواخست.[١٥] وا دیارە لەم ماوەیەدا دووبارە بەھێزکرابێتەوە، ھەروەھا ڕێگای پێشووی ڕۆمانی لە ئاکلینگ دایک لەلایەن بەریتانییەکانەوە داخرابوو، بە دیاریکراوی بۆ ڕێگرتن لە پێشڕەوی ساکسۆنە ڕۆژاوایییەکان بۆ ناو دۆرسێت.[١٦]

بەڵام، لە کۆتایی سەدەی حەوتەمدا دۆرسێت کەوتە ژێر کۆنترۆڵی ساکسۆنەکان و خرایە ناو شانشینی وێسێکس.[١٧] وردەکارییە دروستەکانی ئەم داگیرکارییەی ساکسۆنە ڕۆژاوایییەکان و چۆنییەتی ڕوودانی ڕوون نین، بەڵام وا دیارە بە شێوەیەکی بەرچاو لە سەرەتای فەرمانڕەوایی کەدواڵا لە ساڵی ٦٨٥دا ئەنجام درابێت.[١٨] ساکسۆنەکان مەڵبەندێکی ئایینیان لە شێربۆرن دامەزراند (کە دواتر گەشەی کرد و بوو بە مەڵبەندی سالیسبێری) و دۆرسێت کرا بە شایەر - ناوچەیەکی کارگێڕی وێسێکس و پێشینەی سیستەمی پارێزگای ئینگلیزی - لەگەڵ سنوورەکانیدا کە لەو کاتەوە کەم گۆڕاون.[١٩] لە ساڵی ٧٨٩دا یەکەم ھێرشی تۆمارکراوی ڤایکینگەکان بۆ سەر دوورگەکانی بەریتانیا لە کەناری پۆرتلاند لە دۆرسێت ڕوویدا، و بۆ ماوەی دوو سەدەی داھاتوو بەردەوام بوون لە ھێرشکردنە سەر پارێزگاکە.[٢٠][٢١]

دوای داگیرکاریی نۆرماندییەکان لە ساڵی ١٠٦٦دا، دەسەڵاتی فیودالی لە دۆرسێت دامەزرا و زۆربەی زەوییەکان لە نێوان تاج و دامەزراوە ئایینییەکاندا دابەشکران.[٢٢] نۆرماندییەکان کۆنترۆڵی خۆیان بەسەر ناوچەکەدا پتەوکرد بە دروستکردنی قەڵاکان لە کۆرف، وەیرھام و دۆرچێستەر لە سەرەتای سەدەی دوازدەھەمدا.[٢٣] لە ماوەی ٢٠٠ ساڵی داھاتوودا ژمارەی دانیشتووانی دۆرسێت بە شێوەیەکی بەرچاو زیادی کرد و زەوی زیاتر بۆ کشتوکاڵ تەرخانکرا بۆ دابینکردنی خۆراکی زیاتری پێویست.[٢٤] بازرگانی خوری، بەردھەڵکەندنی مەڕمەڕی پێربێک و بەندەرە چالاکەکانی وێیماوس، مێلکۆمب ڕیجیس، لایم ڕیجیس و بریدپۆرت خۆشگوزەرانییان بۆ پارێزگاکە ھێنا.[٢٥] بەڵام، دۆرسێت لە ساڵی ١٣٤٨دا بە تاعوون وێران بوو کە لە کەشتییەکەوە لە گاسکۆنییەوە گەیشتە مێلکۆمب ڕیجیس.[٢٦] نەخۆشییەکە، کە بە ناوی مردنی ڕەش زیاتر ناسراوە، پەتایەکی دروست کرد کە بە خێرایی بڵاوبووەوە و سێیەکی دانیشتووانی وڵاتەکەی لەناوبرد.[٢٧][٢٨] لە سەردەمی ناوەڕاستدا دۆرسێت کەوتە ژێر کاریگەریی سیاسیی چەندین ئەشرافزادەی جیاواز. بۆ نموونە، لە ماوەی شەڕەکانی گوڵە سوورەکاندا، دۆرسێت کەوتە ناو ناوچەی ژێر کاریگەریی ھەمفری ستافۆرد، کۆنتی دیڤۆن (لە بنەڕەتدا خەڵکی ھووک، دۆرسێت) کە کاریگەرییە فراوانەکەی لە کۆرنواڵەوە تا ویڵتشایەر درێژ بووەوە. دوای ساڵی ١٤٨٥، یەکێک لە کاریگەرترین کەسایەتییەکانی دۆرسێت جایلز دۆبێنی بوو کە پێشخزمەتی ھێنری حەوتەم بوو.[٢٩]

مێژووی مۆدێرن

دەستکاری
 
قەڵای کۆرفی، لە ساڵی ١٦٤٦ لەلایەن سوپای کرۆمۆڤێڵەوە گیرا و لەناوچوو

ھەڵوەشاندنەوەی دێرەکان (١٥٣٦–١٥٤١) لە دۆرسێت بەرەنگارییەکی کەمی بینی و زۆربەی دێرەکانی پارێزگاکە، لەوانە شافتسبێری، سێرن و میڵتۆن، فرۆشران بە خاوەندارانی تایبەت.[٣٠] لە ساڵی ١٦٤٢دا، لە دەستپێکی شەڕی ناوخۆی ئینگلتەرادا، پاشایەتیخوازەکان کۆنترۆڵی تەواوی پارێزگاکەیان گرتە دەست جگە لە پوول و لایم ڕیجیس؛ بەڵام، لە ماوەی سێ ساڵدا دەستکەوتەکانیان بە تەواوی لەلایەن پەرلەمانتارەکانەوە پێچەوانە کرانەوە.[٣١] ڕاپەڕینێکی کڵۆبمەن - چاودێرانی بێزار لە وێرانکارییەکانی شەڕ - لە ساڵی ١٦٤٥ لە دۆرسێت ڕوویدا. نزیکەی ٢٠٠٠ لەم یاخیبووانە شەڕیان بە سوپای پەرلەمانیی لۆرد فەیرفاکس لە گردی ھامبڵدۆن پێشکەش کرد بەڵام بە ئاسانی تێکشکێنران.[٣٢][٣٣] قەڵای شێربۆرن لە ھەمان ساڵدا لەلایەن فەیرفاکسەوە داگیرکرا و لە ساڵی ١٦٤٦دا قەڵای کۆرف، دوا قەڵای پاشایەتیخوازەکان لە دۆرسێت، دوای کردەیەکی خیانەت داگیرکرا: دواتر ھەردووکیان ڕووخێنران.[٣٢][٣٤] ھەوڵی سەرنەکەوتووی دووکی مۆنماوس بۆ ڕووخاندنی جەیمسی دووەم کاتێک دەستی پێکرد کە لە ساڵی ١٦٨٥دا لە لایم ڕیجیس دابەزی.[٣٥] زنجیرەیەک دادگایی ناسراو بە دادگایییە خوێناوییەکان ئەنجامدران بۆ سزادانی یاخیبووەکان. لە ماوەی پێنج ڕۆژدا لە دۆرچێستەر، دادوەر جێفریس سەرۆکایەتی ٣١٢ کەیسی کرد: ٧٤ لە تۆمەتبارەکان لە سێدارە دران، ١٧٥ حوکمی دوورخستنەوەیان بەسەردا سەپێنرا، و نۆیان بە ئاشکرا قامچی کران.[٣٦] لە ساڵی ١٦٨٦دا، لە پارکی چاربۆرۆ، کۆبوونەوەیەک ئەنجامدرا بۆ پیلانگێڕان بۆ ڕووخاندنی جەیمسی دووەمی ئینگلتەرا. ئەم کۆبوونەوەیە بە کردەوە سەرەتای شۆڕشی شکۆدار بوو.[٣٧]

لە ماوەی سەدەی ھەژدەھەمدا، قاچاخچێتییەکی زۆر لە درێژایی کەناری دۆرسێت ئەنجامدرا؛ کەنارە بچووکەکانی، ئەشکەوتەکان و کەنارە لمینەکانی دەرفەتیان بۆ گرووپەکانی وەک ھۆکھێرستەکان ڕەخساند کە بە نھێنی کەلوپەلی قاچاخ بگەیەننە کەنار.[٣٨] پوول بوو بە چالاکترین بەندەری دۆرسێت و پەیوەندییە بازرگانییە گەشەسەندووەکانی لەگەڵ ڕاوە ماسییەکانی نیوفاوندلاند دامەزراند کە پشتگیری پیشەسازییەکانی دروستکردنی قوماش، گوریس و تۆڕی لە شارۆچکە و گوندە دەوروبەرەکان دەکرد.[٣٩] بەڵام، شۆڕشی پیشەسازی تا ڕادەیەکی زۆر دۆرسێتی پشتگوێ خست کە سەرچاوەی خەڵووزی کەم بوو و لە ئەنجامدا پارێزگاکە بە زۆری بە کشتوکاڵی مایەوە.[٤٠][٤١][٤٢]

کشتوکاڵ ھەمیشە چەقی ئابووری دۆرسێت بووە و پارێزگاکە بوو بە زێدی بزووتنەوەی یەکێتی کرێکارانی مۆدێرن کاتێک، لە ساڵی ١٨٣٤دا، شەش کرێکاری کێڵگە یەکێتییەکیان دروست کرد بۆ ناڕەزایی دەربڕین دژی دابەزینی کرێکان. کرێکارەکان، کە ئێستا بە شەھیدانی تۆڵپودڵ ناسراون، دواتر دەستگیرکران بە تۆمەتی بەڕێوەبردنی «سوێندی نایاسایی» و حوکمی دوورخستنەوەیان بەسەردا سەپێنرا، بەڵام دوای خۆپیشاندانی بەرفراوانی چینی کرێکار لێبوردنیان بۆ دەرچوو.[٤٣][٤٤]

سوپای دۆرسێتشایەر یەکەم یەکەی بەریتانی بوون کە ڕووبەڕووی ھێرشی گاز بوونەوە لە جەنگی جیھانیی یەکەمدا (١٩١٤–١٩١٨) و زیانێکی زۆریان لە شەڕی سۆم بەرکەوت.[٤٥][٤٦] بە گشتی نزیکەی ٤٥٠٠ سەربازی دۆرسێت لە جەنگەکەدا گیانیان لەدەستدا و لە شارۆچکە و گوندەکانی پارێزگاکە، تەنھا یەکێکیان، لانگتۆن ھێرینگ، کە بە گوندی سوپاسگوزار ناسراوە، ھیچ دانیشتوویەکی تێدا نەکوژرا.[٤٦][٤٧] لە ماوەی جەنگی جیھانیی دووەمدا (١٩٣٩–١٩٤٥) دۆرسێت بە شێوەیەکی چڕ بەشداری لە ئامادەکارییەکانی داگیرکردنی نۆرماندیدا کرد: ڕاھێنانی دابەزین لە کەنار لە ستادلاند و وەیماوس ئەنجامدرا و گوندی تاینھام بۆ ڕاھێنانی سەربازی داگیرکرا.[٤٨][٤٩] دەیان ھەزار سەرباز لە بەندەرەکانی وەیماوس، پۆرتلاند و پوولەوە بەڕێکەوتن لە کاتی دابەزینەکانی ڕۆژی دی لە نۆرماندی و فڕۆکە بێ بزوێنەرەکان لە فڕۆکەخانەی ھێزی ئاسمانی شاھانەی تارانت ڕاشتۆنەوە سەربازیان لە نزیک کان دابەزاند بۆ دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی تۆنگا.[٥٠]

دۆرسێت دوای جەنگ زیادبوونێکی لە گەشتیاران بینی. سەرەتا وەک مەنزڵگایەکی گەشتیاری بەھۆی سەردانە بەردەوامەکانی جۆرجی سێیەم بۆ وەیماوس بەناوبانگ بوو، کەناراوی پارێزگاکە، شوێنە گەشتیارییەکانی کەنار دەریا و ناوچە گوندییە کەم دانیشتووانەکەی سەرنجی ملیۆنان گەشتیار ڕادەکێشن ھەموو ساڵێک.[٤٠][٥١] لەگەڵ پاشەکشەی کشتوکاڵ لە سەرانسەری وڵاتدا، گەشتوگوزار وەک کەرتی سەرەکی داھات بەرەو پێشەوە چووە.[٤١][٥٢]

ئاوایییەکان

دەستکاری

دۆرسێت بە زۆری گوندییە و گەلێک گوندی بچووکی ھەیە، چەند شارۆچکەیەکی گەورە و ھیچ شارێکی نییە.[٥٣][٥٤] تەنھا ناوچەی شارستانی گەورە کۆمەڵگەی باشووری ڕۆژھەڵاتی دۆرسێتە، کە لە کۆتایی باشووری ڕۆژھەڵاتی پارێزگاکەدایە و نموونەیی نییە بۆ سەرجەم پارێزگاکە. پێکھاتووە لە شوێنی گەشتیاری کەنار دەریای بۆرنماوس، بەندەری مێژوویی و شارەوانی پوول، شارۆچکەکانی کرایستچێرچ و فێرنداون لەگەڵ چەندین گوندی دەوروبەر.[٥٥][٥٦] بۆرنماوس، قەرەباڵغترین شارۆچکە لە کۆمەڵگەکەدا، لە سەردەمی جۆرجیدا دامەزرا کاتێک مەلەکردن لە دەریادا بووە باو.[٥٧] پوول، دووەم گەورەترین نیشتەجێبوون (جارێک گەورەترین شارۆچکەی پارێزگاکە بوو)، لە ڕۆژاوای بۆرنماوسەوە پەیوەستە و گەڕەکی ساندبانکسی تێدایە کە ھەندێک لە بەرزترین نرخی زەوی بەپێی ڕووبەر لە جیھاندا ھەیە.[٥٨]

دوو نیشتەجێبوونە سەرەکییەکەی تری پارێزگاکە دۆرچێستەرە، کە لانیکەم لە ساڵی ١٣٠٥ەوە شاری پارێزگا بووە،[٥٩] و وەیماوس، کە لە سەدەی ١٨ەمەوە شوێنێکی گەشتیاری گرنگی کەنار دەریایە.[٦٠][٦١] بلاندفۆرد فۆروم، شێربۆرن، گیلینگھام، شافتسبێری و ستورمینستەر نیوتن شارۆچکە بازاڕییە مێژوویییەکانن کە خزمەت بە کێڵگە و گوندەکانی دۆڵی بلاکمۆر لە باکووری دۆرسێت دەکەن.[٦٢] بێمینستەر و بریدپۆرت لە ڕۆژاوای پارێزگاکەدان؛ ڤێروود و شارۆچکە بازاڕییە ساکسۆنییە مێژوویییەکانی وەیرھام و ویمبۆرن مینستەر لە ڕۆژھەڵاتدا ھەڵکەوتوون.[٦٢][٦٣] لایم ڕیجیس و سوانێج شارۆچکەی بچووکی کەنارین کە لای گەشتیاران خۆشەویستن. لەژێر دروستکردندا لە لێواری ڕۆژاوای دۆرچێستەر شارە نوێ تاقیکارییەکەی پاوندبێرییە کە لەلایەن چارڵسی سێیەمەوە داوا کراوە و ھاوبەش دیزاین کراوە کاتێک کە شازادەی وێڵز بوو.[٦٤] گەڕەکەکە، کە چاوەڕوان دەکرێت بە تەواوی لە ساڵی ٢٠٢٥ تەواو ببێت، دیزاین کراوە بۆ تێکەڵکردنی تەلارە نیشتەجێبوون و بازرگانییەکان و بەرەنگاربوونەوەی گەشەی شارۆچکە خەوتووەکان و پەرەسەندنی پشتبەستوو بە ئۆتۆمبێل.[٦٥]

جوگرافیای سروشتی

دەستکاری
 
جوگرافیای سروشتیی دۆرسێت

دۆرسێت ڕووبەرێکی ٢٦٥٣ کیلۆمەتر چوارگۆشە (١٠٢٤ میل چوارگۆشە) داگیر دەکات و جۆراوجۆرییەکی بەرچاو لە جیۆلۆژیای ژێرەوەیدا ھەیە، کە بەشێکی بەرپرسیارە لە فرەچەشنی دیمەنی سروشتی.[٦٦][٦٧][٦٨] ڕێژەیەکی زۆر (٦٦٪) لە پارێزگاکە پێکھاتووە لە گڵەسپی، قوڕ یان تێکەڵەی لم و چەو.[٦٩] پاشماوەکەی ھێندە ڕاستەوخۆ نییە و بەردی پۆرتلاند و پوربێک، بەردی کلسی تر، قوڕی کلسی و بەردی تەختەیی لەخۆدەگرێت. بەردی پۆرتلاند و پوربێک گرنگییەکی نیشتمانییان ھەیە وەک کەرەستەی بیناسازی و بۆ نۆژەنکردنەوەی ھەندێک لە ناودارترین شوێنەوارەکانی بەریتانیا.[٧٠][٧١] نزیکەی ھەموو جۆرە بەردێک کە لە سەردەمی جوراسیکی سەرەتایییەوە تا چاخی ئیۆسین ناسراوە دەکرێت لە پارێزگاکەدا بدۆزرێتەوە.[٧٢][٧٣]

دۆرسێت چەندین گردەبەردی کلسی ھەیە کە زۆربەیان داپۆشراون بە کێڵگەی کشتوکاڵی یان گیای کلسی کە پشتیوانی لە مەڕ دەکات.[٧٤] ئەم ناوچە کلسیانە باندێکی فراوانی گڵەسپی کریتاسی لەخۆدەگرن کە بە درێژایی پارێزگاکە وەک زنجیرەیەک گرد لە باکووری ڕۆژھەڵاتەوە بۆ باشووری ڕۆژاوا درێژ دەبێتەوە، کرانبۆرن چەیس و بەرزایییەکانی دۆرسێت لەخۆدەگرێت، و باندێکی تەسک کە لە باشووری ڕۆژاواوە بۆ باشووری ڕۆژھەڵات درێژ دەبێتەوە، گردەکانی پوربێک لەخۆدەگرێت.[٧٥][٧٦] لە نێوان گردە گڵەسپییەکانی دۆڵ فراوان و گەورە و دەشتی لافاوی بەرین ھەن.[٧٣] ئەم دۆڵانە بە گوندی بچووک، کێڵگە و دارستانی بڕاو خاڵ خاڵ کراون، و دۆڵی بلاکمۆر (دۆڵی ستوور) و دۆڵی فرۆم لەخۆدەگرن.[٧٦][٧٧] دۆڵی بلاکمۆر لە نیشتەنی کۆنتری جوراسی پێکھاتووە، زۆربەی قوڕ تێکەڵ بە بەردی کلسی، و بە شێوەیەکی نەریتی ناوەندێک بووە بۆ کشتوکاڵی شیر.[٧٨] باشووری ڕۆژھەڵاتی دۆرسێت، لەوانە دۆڵی خوارووی فرۆم و دەوروبەری پوول و بۆرنماوس، لە نیشتەنی گەنجتری ئیۆسین پێکھاتووە، زۆربەی لم و قوڕی کواڵیتی کەمی کشتوکاڵی.[٧٩] ئەو خاکانەی لەم نیشتەنیانە دروستبوون پشتیوانی لە ژینگەیەکی لێڕەواری دەکەن کە ھەر شەش جۆری خۆجێیی خشۆکی بەریتانیا لەخۆدەگرێت.[٨٠] زۆربەی لێڕەوارەکانی دۆرسێت پێگەی شوێنی گرنگی زانستین، لەگەڵ سێ ناوچە کە وەک شوێنی گرنگی نێودەوڵەتی ڕامسار دیاریکراون.[٨١][٨٢] لە دوورترین ڕۆژاوای پارێزگاکە و بە درێژایی کەنارەکە گۆڕانکاری بەردەوام لە چینەکانی بەرد ھەیە، کە بە شێوەیەکی کەمتر ڕوون و ڕێکخراو دەردەکەون بە بەراورد لەگەڵ دیمەنە سروشتییەکانی گڵەسپی و لێڕەوار. لە ڕۆژاوادا ئەمە دەبێتە ھۆی دیمەنێکی گردۆڵکەیی فرەچەشن کە لە پارێزگای دراوسێ دیڤۆن دەچێت.[٨٣]

دۆڵی مارشوود، دۆڵێکی قوڕینی لیاسی خوارەوەیە لە سەری ڕۆژاوای ناوچەکە،[٨٤] دەکەوێتە باشووری دوو بەرزترین خاڵی دۆرسێت: تەپۆڵکەی لیوێسدۆن بە بەرزی ٢٧٩ مەتر (٩١٥ پێ) و پیلسدۆن پێن بە بەرزی ٢٧٧ مەتر (٩٠٩ پێ).

بەندەری پوول، کە پێشتر دۆڵی ڕووبارێک بووە و بەھۆی بەرزبوونەوەی ئاستی دەریاوە لە ٦٠٠٠ ساڵ پێش ئێستادا داپۆشراوە، یەکێکە لە گەورەترین بەندەرە سروشتییەکانی جیھان.[٨٥][٨٦] بەندەرەکە لە زۆر شوێندا کەم قووڵە و چەندین دوورگەی تێدایە، بەتایبەتی دوورگەی براونسی کە شوێنی لەدایکبوونی بزووتنەوەی پێشاھەنگییە و یەکێکە لە دوا پەناگەکانی سمۆرە سوورە خۆماڵییەکان لە ئینگلتەرا.[٨٧] بەندەرەکە و گردە گەچ و بەردە ئاھەکییەکانی دوورگەی پوربێک لە باشوور، لەسەر گەورەترین کێڵگەی نەوتی وشکانی ڕۆژاوای ئەورووپا ھەڵکەوتوون.[٨٨] ئەم کێڵگەیە، کە لەلایەن پێرێنکۆوە لە ویتچ فارم بەڕێوە دەبرێت، کۆنترین بیری بەردەوام ھەڵمژینی نەوتی لە جیھاندا ھەیە لە کیمێریج کە لە سەرەتای ١٩٦٠ەکانەوە نەوتی بەرھەم ھێناوە.[٨٩]

جوگرافیای جۆراوجۆری دۆرسێت دڵنیایی دەدات کە کۆمەڵێک ڕووباری ھەیە، ھەرچەندە بارانێکی ساڵانەی مامناوەند لەگەڵ گردە بەرزەکان، وا دەکات زۆربەیان بە شێوەیەکی ئاسایی نزمن.[٩٠] بەشێکی زۆری ناوچەکە دەڕژێتە سێ ڕووبارەوە، فرۆم، پیدڵ و ستور کە ھەموویان بە ئاراستەی باشووری ڕۆژھەڵات دەڕۆن بۆ دەریا.[٩١] فرۆم و پیدڵ جۆگەی گەچین بەڵام ستور، کە لە ویڵتشەیەرەوە لە باکوور سەرچاوە دەگرێت، سەرچاوەکەی لە خاکی قوڕینە.[٩٢] ڕووباری ئەیڤن، کە سەرەتا لە ویڵتشەیەر و ھامپشەیەرەوە دەڕوات، لە کۆتایی گەشتەکەیدا دێتە ناو دۆرسێت لە بەندەری کرایستچێرچ.[٩٣] ڕووبارەکانی ئاکس و یۆ، کە بە شێوەیەکی سەرەکی دێڤن و سۆمەرسێت دەڕێژێنن، سەرچاوەکانیان لە باکووری ڕۆژاوای ناوچەکەدایە. لە باشووری ڕۆژاوادا، ژمارەیەک ڕووباری بچووک دەڕژێنە ناو دەریاوە لە درێژایی کەناری دۆرسێت؛ گرنگترینیان چار، بریت، براید و وێین.[٩٤]

 
کەنداوی لولوۆرس لە هامبوری تووت، لەسەر کەناری جوراسیک

زۆربەی کەنارەکانی دۆرسێت بەشێکن لە کەناری جوراسیک، شوێنەوارێکی جیھانی، کە بۆ ١٥٥ کیلۆمەتر (٩٦ میل)[٩٥] درێژ دەبێتەوە لە نێوان ستودلاند و ئێکسماوس لە دێڤن. ئەم کەنارە تۆماری سەرجەم سەردەمی مێزۆزۆیک دەکات، لە تریاسیکەوە بۆ کریتاسی، و بەناوبانگە بە شێوە جیۆلۆجییەکانی زەوی.[٩٦] بەشی دۆرسێت فۆسیلی گرنگی بەرھەم ھێناوە، لەوانە دارەکانی جوراسیک و یەکەم ئیکسیۆسۆری تەواو، کە لە نزیک لایم ڕیجیس لە ساڵی ١٨١١ لەلایەن ماری ئانینگەوە دۆزرایەوە. ناوچەکە چەند شێوەیەکی دیاری کەناری ھەیە، لەوانە نموونەی کەنداوێک (کەنداوی لولوۆرس)، تاقێکی سروشتی (دەرگای دێردڵ) و ستوونە گەچینەکان (بەردە کۆنەکانی ھاری).[٩٧][٩٨] دەرپەڕیو بۆ ناو کەناڵی ئینگلیزی لە نزیکەی ناوەڕاستی کەناری دۆرسێت دوورگەی پۆرتلاندە، دوورگەیەکی بەردی ئاھەکی کە بە کەناری چێسیل بە درێژایی ٢٧ کیلۆمەتر (١٧ میل)، پەیوەندی بە وشکانییەوە ھەیە، ئەمەش بەربەستێکی چەوی پارێزگاری لە فلیت دەکات کە گەورەترین دەریاچەی جەزرییە لە بەریتانیا.[٩٩][١٠٠]

ناوچەکە یەکێک لە بەرزترین ڕێژەکانی ناوچە پارێزراوەکانی لە ئینگلتەرا ھەیە، و دوو ناوچەی جوانی سروشتی بەرچاو (AONB) ٥٣٪ی ناوچە کارگێڕییەکە دادەپۆشێت.[١٠١][١٠٢] دوو کەناری میراتی ھەیە کە کۆی گشتی ٩٢ کیلۆمەترە (٥٧ میل)، و شوێنەکانی تایبەتمەندی زانستی ١٩٩ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٧٧ میلی چوارگۆشە) دادەپۆشێت.[١٠٣][١٠٤] ڕێڕەوی کەناری باشووری ڕۆژاوا، ڕێگایەکی نیشتمانی، لە خاڵی ساوس ھەیڤن لە دەروازەی بەندەری پوول دەست پێدەکات.[١٠٥] ھەروەھا ناوچەی بەرفراوانی پشتێنەی سەوز ھەیە کە دەوری خانووبەرەی باشووری ڕۆژھەڵاتی دۆرسێت دەدات، و ناوچەکە لە نێوان ئەمە و کرانبۆرن چەیس و ناوچەی جوانی سروشتی بەرچاوی بەرزایییەکانی ڕۆژاوای ویڵتشەیەر پڕ دەکاتەوە.

کەش و ھەوا

دەستکاری

کەش و ھەوای دۆرسێت بە ھاوینە گەرم و زستانە نەرمەکانییەوە، بەشێکی پەیوەندی بە شوێنەکەیەوە ھەیە لە کەناری باشووری بەریتانیا. دۆرسێت سێیەم ناوچەی ھەرە باشووری بەریتانیایە و کەمتر کاریگەری بای توندی ئەتڵەسی لەسەرە بە بەراورد لەگەڵ کۆرنوال و دێڤۆن. دۆرسێت، لەگەڵ سەرجەم باشووری ڕۆژاوای ئینگلتەرا، پلەی گەرمای زستانی بەرزتری ھەیە، بە تێکڕای ٤٫٥ بۆ ٨٫٧ پلەی سەدی، لە چاو بەشەکانی تری شانشینی یەکگرتوو.[١٠٦] لەگەڵ ئەوەشدا، دۆرسێت پلەی گەرمای ھاوینی بەرزتری ھەیە لە دێڤۆن و کۆرنوال، بە تێکڕای بەرزی ١٩٫١ بۆ ٢٢٫٢ پلەی سەدی.[١٠٧] بە دەرکردنی ناوچە بەرزایییەکانی وەک دۆرسێت داونز، تێکڕای پلەی گەرمای ساڵانەی ناوچەکە ٩٫٨ بۆ ١٢ پلەی سەدییە.[١٠٨]

ناوچە کەنارییەکانی باشوور، دۆرسێت، ھامپشایەر، ڕۆژاوا و ڕۆژھەاڵتی ساسێکس و کێنت، زیاتر لە ھەر شوێنێکی تری بەریتانیا ڕووناکی خۆر وەردەگرن، بە تێکڕای ١٥٤١ بۆ ١٨٨٥ کاتژمێر لە ساڵێکدا.[١٠٩] تێکڕای بارانبارینی ساڵانە لە سەرانسەری ناوچەکەدا جیاوازە - ناوچە کەناری و باشوورییەکان ٧٠٠ بۆ ٨٠٠ ملم لە ساڵێکدا باران دەباری؛ لە دۆرسێت داونز نێوان ١٠٠٠ بۆ ١٢٥٠ ملم لە ساڵێکدا باران دەباری. ئەمەش کەمترە لە زۆربەی ناوچەکانی دێڤۆن و کۆرنوال لە ڕۆژاوا، بەڵام زیاترە لە ناوچەکانی ڕۆژھەڵات.[١١٠]

زانیاریی کەشوھەوا بۆ «وێیماوت»
مانگی زایینی ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ ١١ ١٢ ساڵ
نێونجی بەرزترین پلە ٩٫٠
(٤٨) 		٨٫٩
(٤٨) 		١٠٫٦
(٥١) 		١٢٫٩
(٥٥) 		١٥٫٧
(٦٠) 		١٨٫١
(٦٥) 		٢٠٫٠
(٦٨) 		٢٠٫٣
(٦٩) 		١٨٫٧
(٦٦) 		١٥٫٥
(٦٠) 		١٢٫٢
(٥٤) 		٩٫٧
(٤٩) 		١٤٫٣
(٥٨)
نێونجی ڕۆژانە ٦٫٧
(٤٤) 		٦٫٥
(٤٤) 		٧٫٩
(٤٦) 		٩٫٨
(٥٠) 		١٢٫٥
(٥٥) 		١٥٫١
(٥٩) 		١٧٫٠
(٦٣) 		١٧٫٤
(٦٣) 		١٥٫٧
(٦٠) 		١٣٫٠
(٥٥) 		٩٫٩
(٥٠) 		٧٫٤
(٤٥) 		١١٫٦
(٥٣)
نێونجی کەمترین پلە ٤٫٥
(٤٠) 		٤٫١
(٣٩) 		٥٫٢
(٤١) 		٦٫٦
(٤٤) 		٩٫٣
(٤٩) 		١٢٫٠
(٥٤) 		١٤٫٠
(٥٧) 		١٤٫٤
(٥٨) 		١٢٫٧
(٥٥) 		١٠٫٤
(٥١) 		٧٫٤
(٤٥) 		٥٫١
(٤١) 		٨٫٥
(٤٧)
نێونجی باران بارین میلیمەتر ٨٤٫٣
(٣٫٣٢) 		٦٠٫٥
(٢٫٣٨) 		٥٨٫١
(٢٫٢٩) 		٥٢٫٤
(٢٫٠٦) 		٤٤٫٦
(١٫٧٦) 		٤٥٫٩
(١٫٨١) 		٤٠٫٧
(١٫٦) 		٥٥٫٤
(٢٫١٨) 		٥٤٫٩
(٢٫١٦) 		٨٢٫٧
(٣٫٢٦) 		٩٨٫٧
(٣٫٨٩) 		٩٢٫٢
(٣٫٦٣) 		٧٧٠٫٤
(٣٠٫٣٣)
نێونجی ژمارەی ڕۆژە باراناوییەکان (≥ ١ mm) ١٢٫٩ ١٠٫٨ ٩٫٠ ٨٫٥ ٨٫٢ ٧٫٢ ٦٫٧ ٨٫٣ ٨٫٠ ١١٫٩ ١٣٫٢ ١٣٫١ ١١٧٫٥
نێونجی مانگانەی سەعاتەکانی ھەتاوی بوون ٦٩٫١ ٩٥٫٥ ١٤١٫٥ ٢٠٢٫١ ٢٣٥٫٤ ٢٣٤٫٨ ٢٤٥٫٦ ٢٢٥٫٧ ١٧٨٫١ ١٢٧٫٥ ٨٤٫٦ ٦٤٫٥ ١٬٩٠٤٫٤
سەرچاوە: تێکڕای ١٩٩١–٢٠٢٠ بۆ وێستگەی کەشناسی وایک ڕیجیس. سەرچاوەکان: فەرمانگەی کەشناسی[١١١] و سێفاس[١١٢]

دیمۆگرافیا

دەستکاری
ئێتنیک و ئایینی دۆرسێت
سەرژمێریی شانشینی یەکگرتوو دۆرسێتnote
[١١٣][١١٤] 		بۆرنماوت
[١١٥][١١٦] 		پوول
[١١٧][١١٨] 		باشووری ڕۆژاوا
[١١٣][١١٤] 		ئینگلتەرا
[١١٣][١١٤]
ژمارەی دانیشتووان ٤١٢٬٩٠٥ ١٨٣٬٤٩١ ١٤٧٬٦٤٥ ٥٬٢٨٨٬٩٣٥ ٥٣٬٠١٢٬٤٥٦
سپی پێست ٩٧٫٩٪ ٩١٫٩٪ ٩٥٫٨٪ ٩٥٫٤٪ ٨٥٫٥٪
تێکەڵ ٠٫٨٪ ٢٫٣٪ ١٫٣٪ ١٫٤٪ ٢٫٢٪
ئاسیایی ٠٫٧٪ ٢٫٩٪ ١٫٨٪ ١٫٥٪ ٧٫٠٪
ڕەش پێست ٠٫٢٪ ١٫٠٪ ٠٫٣٪ ١٫٠٪ ٣٫٤٪
چینی یان ھی تر ٠٫٣٪ ١٫٩٪ ٠٫٨٪ ٠٫٧٪ ١٫٧٪
مەسیحی ٦٥٫٣٪ ٥٧٫١٪ ٦٠٫٤٪ ٦٠٫٤٪ ٥٩٫٤٪
نا-مەسیحی ١٫٣٪ ٤٫٦٪ ٢٫٣٪ ٢٫٥٪ ٨٫٧٪
بێ ئایین ٢٥٫٢٪ ٣٠٫٥٪ ٢٩٫٧٪ ٢٩٫٣٪ ٢٤٫٧٪
دیاری نەکراو ٨٫٠٪ ٧٫٨٪ ٧٫٦٪ ٧٫٩٪ ٧٫٢٪
^ بۆرنماوس و پوول لەخۆ ناگرێت

بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١١، ژمارەی دانیشتووانی دۆرسێت ٧٤٤٬٠٤١ کەسە. ئەمەش دابەش دەبێت بۆ ٤١٢٬٩٠٥ کەس بۆ ناوچە نا-شارەوانییەکان (بێ بۆرنماوس و پووڵ)، ١٨٣٬٤٩١ کەس بۆ دەسەڵاتی یەکگرتووی بۆرنماوس و ١٤٧٬٦٤٥ کەس بۆ دەسەڵاتی یەکگرتووی پووڵ. لە ساڵی ٢٠١٣دا، مەزەندە کراوە کە ژمارەی دانیشتووان بە ڕێژەی ١٫٤٪ زیادی کردووە و گەیشتووەتە ٧٥٤٬٤٦٠ کەس: ٤١٦٬٧٢٠ لە ناوچە نا-شارەوانییەکان و ١٨٨٬٧٣٠ و ١٤٩٬٠١٠ لە بۆرنماوس و پووڵ بە ڕیزبەندی.[١١٩] زیاتر لە نیوەی دانیشتووانی ناوچەکە لە ناوچەی شارنشینی بۆرنماوس، پووڵ و کرایستچێرچ دەژین.

دانیشتووانی دۆرسێت ڕێژەیەکی بەرزی کەسانی بەتەمەن و ڕێژەیەکی کەمتر لە ناوەندی کەسانی گەنجی تێدایە: بەپێی مەزەندەکانی ناوەڕاستی ساڵی ٢٠١٣، ٢٣٫٦٪ تەمەنیان سەرووی ٦٥ ساڵە، کە بەرزترە لە تێکڕای ئینگلتەرا و وێڵز کە ١٧٫٤٪یە، و ١٨٫٦٪ تەمەنیان کەمتر لە ١٧ ساڵە، کە نزمترە لە تێکڕای ئینگلتەرا و وێڵز کە ٢١٫٣٪یە. ڕێژەی دانیشتووانی تەمەنی کارکردن (ژن و پیاوی نێوان ١٦ تا ٦٤ ساڵ) نزمترە لە تێکڕای ئینگلتەرا و وێڵز، ٦٠٪ بەراورد بە ٦٤٪.[١٢٠] داتاکانی نێوان ساڵانی ٢٠١٠ تا ٢٠١٢ پیشان دەدەن کە تێکڕای چاوەڕوانکراوی تەمەن لە کاتی لەدایکبوون لەم ناوچەیەدا ٨٥٫٣ ساڵە بۆ ژنان و ٨١٫٢ ساڵە بۆ پیاوان. ئەمەش بە شێوەیەکی ئەرێنی بەراورد دەکرێت لەگەڵ تێکڕای ئینگلتەرا و وێڵز کە ٨٢٫٩ و ٧٩٫١ ساڵە بە ڕیزبەندی.[١٢١] نزیکەی ٩٥٫٢٪ی دانیشتووانی دۆرسێت سپی پێستن، ٦٠٫٩٪ی دانیشتووان مەسیحین و ٢٨٫٥٪ دەڵێن کە ھیچ ئایینێکیان نییە.

زیاتر لە ٣٣٪ی دانیشتووانی ناوچەکە خاوەنی بڕوانامەی ئاستی ٤ یان بەرزترن، وەک دیپلۆمی نیشتمانی باڵا، بەکالۆریۆس یان ماستەر؛ لەکاتێکدا نزیکەی ٦٫٣٪ ھیچ بڕوانامەیەکیان نییە.[١٢٢] نزیکەی ٤٣٫٧٪ لە بواری پیشەیی یان تەکنیکیدا کار دەکەن (پۆلێنی پیشەیی ستاندارد ٢٠١٠، گرووپەکانی ١–٣)، زیاتر لە ١٠٫٣٪ کارگێڕ یان سکرتێرن (گرووپی ٤)، نزیکەی ١٢٫٨٪ پیشەی دەستییان ھەیە (گرووپی ٥)، زیاتر لە ١٨٪ لە ئاستێکی نزمدا لە کەرتی چاودێری، کات بەسەربردن، فرۆشتن یان پەیوەندی کڕیاراندا کار دەکەن (گرووپەکانی ٦ و ٧) و ١٤٫٨٪ کرێکار یان لە پیشە سەرەتایییەکاندا کار دەکەن (گرووپەکانی ٨ و ٩).


ژمارەی دانیشتووانی مێژوویی دۆرسێت
ساڵدان.±% p.a.
١٨٠١١٠١،٨٥٧—    
١٨١١١١٢،٩٣٠—    
١٨٢١١٢٩،٢١٠—    
١٨٣١١٤٣،٤٤٣—    
١٨٤١١٦١،٦١٧—    
١٨٥١١٦٩،٦٩٩—    
ساڵدان.±% p.a.
١٨٦١١٧٤،٢٥٥—    
١٨٧١١٧٨،٨١٣—    
١٨٨١١٨٣،٣٧١—    
١٨٩١١٨٨،٧٠٠—    
١٩٠١١٨٨،٢٦٣—    
١٩١١١٩٠،٩٤٠—    
ساڵدان.±% p.a.
١٩٢١١٩٣،٥٤٣—    
١٩٣١١٩٨،١٠٥—    
١٩٤١٢١٤،٧٠٠—    
١٩٥١٢٣٣،٢٠٦—    
١٩٦١٢٥٩،٧٥١—    
١٩٧١٢٩٢،٨١١—    
ساڵدان.±% p.a.
١٩٨١٣٢١،٦٧٦—    
١٩٩١٣٦٦،٦٨١—    
٢٠٠١٣٩٠،٩٨٦—    
٢٠١١٤١٢،٩٠٥—    
ئامارەکانی پێش ساڵی ١٩٧٤ لە ناوچە حکومییە خۆجێییەکانەوە کۆکراونەتەوە کە ئێستا دۆرسێت پێک دەهێنن
سەرچاوە: جی ئای ئێسی مێژووییی بەریتانیای مەزن.[١٢٣]

سیاسەت

دەستکاری

حکوومەتی خۆجێی

دەستکاری

حکوومەتی خۆجێیی لە دۆرسێت پێکھاتووە لە دوو دەسەڵاتی یەکگرتوو (UA): ئەنجومەنی بۆرنماوس، کرایستچێرچ و پووڵ (BCP)، کە بەڕێوەبەرایەتی ناوچە شارنشینە سەرەکییەکە دەکات کە لەم سێ شارە پێکھاتووە؛ و ئەنجومەنی دۆرسێت کە خزمەت بە بەشی زیاتر گوندنشینی ناوچەکە دەکات.[١٢٤] بۆ ئەنجومەنی بی سی پی، دەنگدەران ٧٦ ئەندامی ئەنجومەن لە ٣٣ ناوچەوە ھەڵدەبژێرن، لەگەڵ دە ناوچە کە ھەر یەکەیان سێ کاندید دەنێرن و ٢٣ ناوچە کە دوو کاندید دەنێرن.[١٢٥] دۆرسێت ٨٢ ئەندامی ئەنجومەن ھەڵدەبژێرێت کە نوێنەرایەتی شەش ناوچەی سێ-ئەندامی، ١٨ ناوچەی دوو-ئەندامی و ٢٨ ناوچەی تاک-ئەندامی دەکەن - بە گشتی ٥٢ ناوچە.[١٢٦] لە ھەردوو دەسەڵاتەکەدا، ھەڵبژاردن بۆ ھەموو ئەنجومەنەکە ھەر چوار ساڵ جارێک ئەنجام دەدرێت.[١٢٧]

ئەم دوو دەسەڵاتە لە ١ی نیسانی ٢٠١٩دا دروستبوون، کاتێک بۆرنماوس و پووڵ لەگەڵ کرایستچێرچ یەکیان گرت، کە یەکێک بوو لە شەش ناوچەی ئاستی دووەم کە پێشتر لەلایەن ئەنجومەنی ناوچەی دۆرسێتەوە بەڕێوە دەبرا، و پێنج ناوچەکەی تر - وێیماوس و پۆرتلاند، ڕۆژاوای دۆرسێت، باکووری دۆرسێت، پێربێک و ڕۆژھەڵاتی دۆرسێت - بۆ پێکھێنانی دەسەڵاتێکی یەکگرتووی دووەم.[١٢٨] ئەنجومەنی ناوچەی دۆرسێت یەکەم جار لە ساڵی ١٨٨٨ بە یاسایەکی حکوومەت دامەزرا بۆ بەڕێوەبردنی ناوچە کارگێڕییە نوێیەکەی دۆرسێت کە زۆربەی لەسەر بنەمای سنوورە مێژوویییەکانی ناوچەکە دامەزرابوو. دۆرسێت بوو بە ناوچەیەکی نا-شارەوانی دوو-ئاستی دوای ڕێکخستنەوەی حکوومەتی خۆجێیی لە ساڵی ١٩٧٤ و سنوورەکەی بەرەو ڕۆژھەڵات فراوان کرا تا شارە کۆنەکانی ھامپشایەر، بۆرنماوس و کرایستچێرچ لەخۆ بگرێت.[١٢٩] دوای پێداچوونەوەیەک لەلایەن کۆمسیۆنی حکوومەتی خۆجێیی بۆ ئینگلتەرا، بۆرنماوس و پووڵ ھەر یەکەیان لە ساڵی ١٩٩٧دا بوون بە دەسەڵاتی یەکگرتووی تاک-ئاستی سەربەخۆ لە ڕووی کارگێڕییەوە.[١٣٠][١٣١]

نوێنەرایەتیی نیشتمانی

دەستکاری

بۆ نوێنەرایەتی لە پەرلەماندا، دۆرسێت دابەش کراوە بۆ ھەشت بازنەی ھەڵبژاردن - پێنج بازنەی شارستانی و سێ بازنەی شارەوانی. لە ھەڵبژاردنی گشتی ساڵی ٢٠١٧دا، پارتی پارێزگاران زاڵ بوو و ھەر ھەشت کورسییەکەی بردەوە.[١٣٢] بازنەکانی شارەوانی بۆرنماوس ڕۆژھەڵات، بۆرنماوس ڕۆژاوا و پوول بە شێوەیەکی نەریتی کورسی پارێزراوی پارێزگاران بوون و ھەموویان لەلایەن ئەندامانی پەرلەمانی پارێزگارانەوە نوێنەرایەتی دەکران تا ھەڵبژاردنی گشتی شانشینی یەکگرتوو لە ساڵی ٢٠٢٤، کاتێک ھەموویان لەلایەن پارتی کرێکارانەوە بەدەست ھێنران.[١٣٣][١٣٤][١٣٥]

بازنە شارستانییەکانی باکووری دۆرسێت و کرایستچێرچ ھێشتا لەلایەن ئەندامانی پەرلەمانی پارێزگارانەوە نوێنەرایەتی دەکرێن. لە نێوان ساڵانی ١٩٩٧ و ٢٠١٩دا، ڕۆژاوای دۆرسێت لەلایەن ئۆلیڤەر لێتوینی پارێزگارەوە نوێنەرایەتی دەکرا کە وەزیری دەوڵەت بوو لە نووسینگەی کابینەی حکوومەتەکەی دەیڤد کامیرۆن.[١٣٦][١٣٧] لە ساڵی ٢٠٢٤دا ئێدوارد مۆرێلۆ ئەم کورسییەی بردەوە.[١٣٨]

کورسی لەرزۆکی باشووری دۆرسێت لەلایەن لۆید ھاتنەوە نوێنەرایەتی دەکرێت، کە لە ساڵی ٢٠٢٤دا کورسییەکەی لە نوێنەری پارێزگار، ڕیچارد دراکس، بردەوە.[١٣٩] بازنەی ناوەڕاستی دۆرسێت و باکووری پوول لەلایەن ڤیکی سلەیدی ئەندامی پەرلەمانی دیموکراتی لیبراڵەوە نوێنەرایەتی دەکرێت لە ساڵی ٢٠٢٤ەوە.[١٤٠]

لە ھەڵبژاردنی گشتی ساڵی ٢٠٢٤دا، پارێزگاران دوو بازنەیان لە دۆرسێت پاراست، لەکاتێکدا دیموکراتە لیبراڵەکان دوو بازنەیان بەدەست ھێنا وپارتی کرێکاران چوار بازنەی بردەوە.

ئابووری و پیشەسازی

دەستکاری
پێکھاتەی دامەزراندن لە دۆرسێت (٢٠٠٨)[A]
پیشەسازی دۆرسێت[C]
[١٤١] 		پوول
[١٤٢] 		بۆرنماوس
[١٤٣] 		بەریتانیای مەزن
[١٤١]
بەرھەمھێنان ١١٫٩٪ ١٥٫٨٪ ٣٫٢٪ ١٠٫٢٪
بیناسازی ٥٫٣٪ ٤٫٦٪ ٣٫٢٪ ٤٫٨٪
خزمەتگوزارییەکان ٨١٫٥٪ ٧٩٪ ٩٣٫١٪ ٨٣٫٥٪
پەیوەندیدار بە گەشتوگوزار[B] ١٠٫٢٪ ٧٫٧٪ ١٢٪ ٨٫٢٪

A.^ خۆبەخۆ دامەزراو، ڕاھێنراوانی پشتیوانیکراو لەلایەن حکوومەتەوە و هێزە چەکدارەکان ناگرێتەوە
B.^ ئەو پیشەسازییانە دەگرێتەوە کە بەشێکن لە پیشەسازی خزمەتگوزارییەکان
C.^ پوول و بۆرنماوس ناگرێتەوە

لە ساڵی ٢٠٠٣دا، بەھای زیادکراوی ناپوخت (GVA) بۆ شارستانی نا-مێترۆپۆلیتان ٤٬٦٧٣ ملیۆن پاوەند بوو، لەگەڵ ٤٬٧٠٥ ملیۆن پاوەندی زیادە بۆ پوول و بۆرنماوس.[١٤٤] کەرتی سەرەتایی ٢٫٠٣٪ی جی ڤی ئەی بەرھەم ھێنا، کەرتی دووەم ٢٢٫٤٤٪ و ٧٥٫٥٣٪ لە کەرتی سێیەمەوە ھات. تێکڕای جی ڤی ئەی بۆ ١٦ ناوچەکەی باشووری ڕۆژاوای ئینگلتەرا ٤٬٦٩٣ ملیۆن پاوەند بوو.

پیشەسازی سەرەکی لە دۆرسێت جاران کشتوکاڵ بوو؛ بەڵام، لە ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەیەمەوە گەورەترین خاوەن کار نەبووە چونکە میکانیزەکردن ژمارەی کرێکارانی پێویستی بە شێوەیەکی بەرچاو کەم کردەوە.[١٤٥][١٤٦] کشتوکاڵ کەمتر قازانجی ھەبووە و پیشەکە زیاتر داکشاوە. لە نێوان ساڵانی ١٩٩٥ و ٢٠٠٣دا لە ناو شارستانی کارگێڕیدا، جی ڤی ئەی بۆ پیشەسازی سەرەتایی (بە زۆری کشتوکاڵ، ڕاوەماسی و کانزاکاری) لە ٢٢٩ ملیۆن پاوەندەوە دابەزی بۆ ١٨٨ ملیۆن پاوەند - لە ٧٫١٪ەوە بۆ ٤٫٠٪. لە ساڵی ٢٠٠٧دا، ٢٬٠٣٩ کیلۆمەتر چوارگۆشە (٧٨٧ میل چوارگۆشە) لە شارستانەکە بۆ بەکارھێنانی کشتوکاڵی بوو، کە بەرزبووەوە لە ١٬٩٨٦ کیلۆمەتر چوارگۆشە (٧٦٧ میل چوارگۆشە) لە ساڵی ١٩٨٩دا، ھەرچەندە ئەمە بەھۆی زیادبوونی گژوگیای ھەمیشەیی و زەوی تەرخانکراو بوو.[١٤٧] بە پێچەوانەوە، لە ھەمان ماوەدا، زەوی کێڵدراو لە ٩٩٣ەوە دابەزی بۆ ٩١٦ کیلۆمەتر چوارگۆشە (لە ٣٨٣ەوە بۆ ٣٥٤ میل چوارگۆشە). جگە لە پەلەوەر، مەڕ باوترین ئاژەڵی بەخێوکراوە لە شارستانەکەدا؛ لە نێوان ساڵانی ١٩٨٩ و ٢٠٠٦دا ژمارەیان لە ٢٥٢٬١٨٩ەوە دابەزی بۆ ١٩٣٬٥٠٠. بەخێوکردنی مانگا و بەراز بە ھەمان شێوە داکشاوە؛ لە ھەمان ماوەدا ژمارەی مانگاکان لە ٢٤٠٬٤١٣ەوە دابەزی بۆ ١٧٠٬٧٠٠، و بەرازەکان لە ١٦٩٬٦٣٦ەوە بۆ ٧٢٬٧٠٠.[١٤٨]

لە ساڵی ٢٠٠٩دا، ٢٬٣٤٠ کەسی سەربازی لە دۆرسێت جێگیر کرابوون، لەوانە ھێزی زرێپۆشی شاھانە لە بۆڤینگتن، ھێزی پەیوەندییەکانی شاھانە لە بلاندفۆرد و دەریاوانانی شاھانە لە پوول.[١٤٩] ئامادەیی سەربازی کاریگەرییەکی تێکەڵاوی لەسەر ئابووری ناوچەیی ھەبووە، لەلایەکەوە ھەلی کاری زیاتری بۆ ھاووڵاتیان ڕەخساندووە، لەلایەکی ترەوە ھەندێک جار کاریگەری نەرێنی لەسەر بازرگانی گەشتیاری ھەبووە، بەتایبەتی کاتێک ناوچە ناسراوەکان بۆ مانۆڕی سەربازی دادەخرێن.[١٥٠][١٥١]

خاوەن کارە گەورەکانی تر لە شارستانەکەدا بریتین لە: بی ئەی ئی سیستمز، سەنسیکەر ئینتەرناشناڵ، جەی پی مۆرگن، کابھام پی ئێڵ سی و زانکۆی بۆرنماوس.[١٥٢] سێ بەندەری دۆرسێت، پوول، وەیماوس و پۆرتلاند، لەگەڵ بەندەرە بچووکترەکانی کرایستچێرچ، سوانێج، لایم ڕێجیس، وەیرھام و وێست بەی بڕێکی بەرچاو لە بازرگانی نێودەوڵەتی و گەشتیاری بەرھەم دەھێنن.[١٥٣] نزیکەی ٢٣٠ بەلەمی ڕاوەماسی کە بە شێوەیەکی سەرەکی قرژاڵ و کەروێشکەماسی ڕاو دەکەن لە بەندەرەکانی دۆرسێتەوە کار دەکەن.[١٥٤] کاتێک ئاوەکانی دەوروبەری وەیماوس و پۆرتلاند بۆ ڕووداوەکانی بەلەمڕانی لە یارییە ئۆڵۆمپییە ھاوینەیییەکانی ٢٠١٢ ھەڵبژێردران، ناوچەکە وەبەرھێنانێکی زیاتری لە ژێرخانی ئابووریدا بینی و گەشەیەک لە کەرتی خۆشگوزەرانی دەریاییدا ڕووی دا. چاوەڕوان دەکرێت ئەمە بەردەوام بێت لە کاریگەری ئەرێنی لەسەر کاروبارە ناوخۆیییەکان و گەشتیاری.[١٥٥]

 
کەنار دەریا لە نزیک دەرچەی بۆرنمۆس؛ کەنارەکانی دۆرسێت شوێنێکی سەرنجڕاکێشی سەرەکییە بۆ گەشتیاران

گەشتیاری لە دۆرسێت لە کۆتایی سەدەی ھەژدەیەمەوە گەشەی کردووە و ئێستا پیشەسازی سەرەکییە.[١٥٦] مەزەندە دەکرێت ٣٧٬٥٠٠ کەس لە کەرتی گەشتیاری دۆرسێتدا کار بکەن.[١٥٧] نزیکەی ٣٫٢ ملیۆن گەشتیاری بەریتانی و ٣٢٦٬٠٠٠ گەشتیاری بیانی لە ساڵی ٢٠٠٨دا سەردانی شارستانەکەیان کردووە، کە بە گشتی ١٥٫١ ملیۆن شەو مانەوە. لەگەڵ ئەوەشدا ١٤٫٦ ملیۆن سەردانکەری ڕۆژانە ھەبوون. کۆی خەرجی ھەردوو گرووپەکە ١٬٤٥٨ ملیۆن پاوەند بوو.[١٥٨] شارەکان ٥٦٪ی سەردانکەرانی ڕۆژانەی دۆرسێتیان وەرگرت، ٢٧٪ چوونە کەنار و ١٧٪ چوونە گوندەکان.[١٥٩] ڕاپرسییەک کە لە ساڵی ١٩٩٧دا ئەنجام درا گەیشتە ئەو ئەنجامەی کە ھۆکاری سەرەکی ڕاکێشانی گەشتیاران بۆ دۆرسێت سەرنجڕاکێشی کەنار و گوندەکانی شارستانەکە بوو.[١٦٠] ژمارەی گەشتیارانی ناوخۆیی و بیانی لە ساڵانی دواییدا بەھۆی چەندین ھۆکارەوە گۆڕانکاری بەسەردا ھاتووە لەوانە ئاسایش و داکشانی ئابووری، کە ئەمەش ڕەنگدانەوەی ھەمان ڕەوتە لە سەرتاسەری بەریتانیادا.[١٦١]

پیشەسازی بەرھەمھێنان لە دۆرسێت لە ساڵی ٢٠٠٨دا ١٠٫٣٪ی ھەلی کاری دابین کردووە. ئەمە کەمێک لە سەرووی تێکڕای بەریتانیای مەزنەوە بوو، بەڵام لەژێر ئاستی ناوچەی باشووری ڕۆژاوا بوو کە بۆ ئەو ماوەیە ١٠٫٧٪ بوو. ئەم کەرتە چوارەم گەورەترین خاوەن کارە لە شارستانەکەدا، بەڵام پێشبینییەکی داکشان ئاماژە بەوە دەکات کە تا ساڵی ٢٠٢٦ نزیکەی ١٠٬٢٠٠ ھەلی کاری کەمتر لە بەرھەمھێناندا دەبێت.[١٦٢]

چاند

دەستکاری
 
مۆزەخانەی سەربازی کیپ لە شاری دۆرچێستەر

وەک شارستانێکی زۆربەی گوندنشین، دۆرسێت دامەزراوەی کەلتووری کەمتری ھەیە لە ناوچە گەورەتر یان چڕتر دانیشتووانەکان. شوێنە سەرەکییەکان بۆ کۆنسێرت و شانۆ بریتین لە ناوەندی ھونەری لایتھاوس لە پوول؛ ناوەندی نێودەوڵەتی بۆرنماوس، شانۆی پاڤیلیۆن و ئەکادیمیای ئۆ٢ لە بۆرنماوس؛ و شانۆی پاڤیلیۆن لە وەیماوس.[١٦٣] ئۆرکێسترای سیمفۆنی بۆرنماوس، کە لە ساڵی ١٨٩٣ دامەزراوە،[١٦٤][١٦٥] لە پوول نیشتەجێیە.

دۆرسێت زیاتر لە ٣٠ مۆزەخانەی گشتی و تایبەتمەندی ھەیە.[١٦٦][١٦٧] مۆزەخانەی شارستانی دۆرسێت (ئێستا مۆزەخانەی دۆرسێت) لە دۆرچێستەر لە ساڵی ١٨٤٦ دامەزراوە و کۆمەڵێکی فراوانی پیشانگای تێدایە کە مێژوو و ژینگەی شارستانەکە ڕووماڵ دەکات.[١٦٨] مۆزەخانەی تانک لە بۆڤینگتن زیاتر لە ٣٠٠ تانک و ئامێری زرێپۆشی لە ٣٠ نەتەوەوە تێدایە.[١٦٩] مۆزەخانەکە گەورەترینە لە دۆرسێت و کۆکراوەکەی وەک گرنگی نیشتمانی دیاری کراوە.[١٧٠] مۆزەخانەکانی تر کە ڕەنگدانەوەی میراتی کەلتووری شارستانەکەن بریتین لە مۆزەخانەی سەربازی کیپ لە دۆرچێستەر، مۆزەخانەی ڕەسڵ-کۆتس لە بۆرنماوس، ناوەندی کەناری میراتی چارماوس، مۆزەخانەی پوول، مۆزەخانەی پۆرتلاند و مۆزەخانەی شاری وەیرھام.[١٧١]

 
بزوێنەری ڕاکێشان لە پێشانگای هەڵمی گەورەی دۆرسێت نمایشکرا

دۆرسێت ١٩٠ ناوچەی پاراستن، زیاتر لە ١٬٥٠٠ یادگاری دیاریکراو، زیاتر لە ٣٠ باخچە و باخی تۆمارکراو و ١٢٬٨٥٠ بینای پێڕستکراوی تێدایە.[١٧٢][١٧٣] بیناکانی پلەی یەکەم بریتین لە: قەڵای پۆرتلاند، قەڵایەکی کەناری کە ھێنری ھەشتەم داوای کردووە؛[١٧٤] قەڵایەک لە کۆرف کە زیاتر لە ١٬٠٠٠ ساڵ مێژووی ھەیە؛[١٧٥] کاولێکی ڕۆمانی کە ئینگلاندی مێژوویی وەک «تەنھا خانووی شاری ڕۆمانی بەرچاو لە بەریتانیا» وەسفی کردووە؛[١٧٦][١٧٧][١٧٨] کڵێسای کرایستچێرچ پرایۆری، درێژترین کڵێسا لە ئینگلتەرا؛ و کڵێسای سانت ئێدوۆڵد، یەکێک لە بچووکترینەکان.[١٧٩][١٨٠]

دۆرسێت چەندین فێستیڤاڵ، پێشانگا و ڕووداوی ساڵانە ئەنجام دەدات، لەوانە پێشانگای مەزنی ھەڵمی دۆرسێت لە نزیک بلاندفۆرد، کە یەکێکە لە گەورەترین ڕووداوەکانی لەم جۆرە لە ئەورووپا،[١٨١] و فێستیڤاڵی ئاسمانی بۆرنماوس، نمایشێکی ئاسمانی بێبەرامبەر کە لە ساڵی ٢٠٠٩دا ١٫٣ ملیۆن سەردانکەری ڕاکێشا.[١٨٢] ڕۆحی دەریاکان فێستیڤاڵێکی دەریایە کە لە وەیماوس و پۆرتلاند بەڕێوە دەچێت. فێستیڤاڵەکە کە لە ساڵی ٢٠٠٨دا دەستی پێکرد، چالاکی وەرزشی، ڕووداوی کەلتووری و خۆشکەرانی ناوخۆیی لەخۆ دەگرێت.[١٨٣] پێشانگای شارستانی دۆرسێت، کە یەکەم جار لە ساڵی ١٨٤١دا بەڕێوەچووە، ئاھەنگێکە بۆ کشتوکاڵی دۆرسێت.[١٨٤] ئەم ڕووداوە دوو ڕۆژییە بەرھەم و ئاژەڵی ناوخۆیی پیشان دەدات و نزیکەی ٥٥٬٠٠٠ کەس ڕادەکێشێت. فێستیڤاڵی ھونەری دەرەوەی دۆرسێت فێستیڤاڵێکی ھونەری دەرەکییە کە ھەر دوو ساڵ جارێک لە شوێنە گوندی و شارییەکانی دۆرسێت بەڕێوە دەچێت.[١٨٥][١٨٦] سەرەڕای فێستیڤاڵە فۆلکلۆرییە بچووکەکان کە لە شارۆچکەکانی وەک کرایستچێرچ و ویمبۆرن بەڕێوە دەچن،[١٨٧][١٨٨] دۆرسێت چەندین ڕووداوی مۆسیقی گەورەتر ئەنجام دەدات وەک کامپ بێستیڤاڵ، کۆتایی ڕێگا و فێستیڤاڵی لارمەر تری.[١٨٩][١٩٠][١٩١]

تەنھا یانەی تۆپی پێی پیشەیی دۆرسێت ئەی ئێف سی بۆرنماوسە، کە لە پریمەر لیگ یاری دەکات - بەرزترین پلەی سیستەمی خولی تۆپی پێی ئینگلیزی. تیمە نیمچە پیشەیییەکانی خولی ناوخۆیی لە شارستانەکەدا تیمەکانی پلەی یەکەمی باشووری وەک دۆرچێستەر تاون ئێف سی، پوول تاون ئێف سی و وەیماوس ئێف سی لەخۆ دەگرێت.[١٩٢][١٩٣][١٩٤] یانەی کریکێتی شارستانی دۆرسێت لە پاڵەوانێتی کریکێتی شارستانە بچووکەکاندا بەشداری دەکات و بنکەکەی لە یاریگای کریکێتی دین پارکە لە بۆرنماوس. یاریگای پوول بە شێوەیەکی ڕێکوپێک پێشبڕکێی سەگی تازی ئەنجام دەدات. کەناراوی شارستانەکە، لەسەر کەناڵی ئینگلیزی، بە وەرزشە ئاوییەکانی (بەتایبەتی بەلەمڕانی، پێشبڕکێی گیگ، سەوڵلێدانی بایی، بەلەمی خێرا و کایاک) ناسراوە کە سوود لە ئاوە داڵدەدراوەکانی کەنداوەکانی وەیماوس و پوول، و بەندەرەکانی پوول و پۆرتلاند وەردەگرن. دۆرسێت لە ساڵی ٢٠١٢دا میوانداری ڕووداوەکانی بەلەمڕانی ئۆڵەمپیادی ھاوینە و پاراڵیمپیکی ھاوینەی کرد لە ئەکادیمیای نیشتمانی بەلەمڕانی وەیماوس و پۆرتلاند. شوێنەکە لە مانگی ئایاری ٢٠٠٩دا تەواو کرا و لەلایەن تیمە نێودەوڵەتییەکانی بەلەمڕانییەوە بۆ ئامادەکاری بۆ یارییەکان بەکارھێنرا.[١٩٥][١٩٦][١٩٧] لە وەرزشی ئۆتۆمبێلڕانیدا، دۆرسێت میوانداری پێشبڕکێی جوراسیک ئیکس لە کامپی بۆڤینگتن دەکات.[١٩٨]

 
تۆماس ھاردی
 
ئاڵای دۆرسێت

دۆرسێت لە ئەدەبیاتدا بەناوبانگە وەک شارستانی زێدی نووسەر و شاعیر تۆماس ھاردی، و زۆربەی ئەو شوێنانەی کە لە ڕۆمانەکانیدا لە وێسێکسی خەیاڵیدا باسی دەکات لە دۆرسێتن.[١٩٩][٢٠٠][٢٠١] چەندین نووسەری تریش دۆرسێتیان کردووەتە ماڵی خۆیان، لەوانە دەگڵاس ئادامز، کە بەشێکی زۆری «ڕێبەری گەشتیار بۆ گەردوون»ی نووسی کاتێک لە ستاڵبریج دەژیا؛[٢٠٢] جۆن لی کارێ، نووسەری ڕۆمانە سیخوڕییەکان، لە پوول لەدایک بووە؛[٢٠٣] تۆم شارپ کە بە «ویڵت» ناسراوە لە بریدپۆرت ژیاوە؛[٢٠٤] جۆن فاوڵس (ژنی موڵازمی فەڕەنسی) لە لایم ڕیجیس ژیا پێش ئەوەی لە کۆتایی ٢٠٠٥دا کۆچی دوایی بکات؛[٢٠٥] تی ئێف پۆویس زیاتر لە ٢٠ ساڵ لە چاڵدن ھێرینگ ژیا و وەک ئیلھامێک بۆ گوندی خەیاڵی فۆلی داون لە ڕۆمانی «شەرابی باشی بەڕێز وێستن» دا بەکاری ھێنا؛[٢٠٦] جۆن کاوپەر پۆویس، براگەورەی، ھەروەھا ژمارەیەک لە کارەکانی لە دۆرسێت دانا، وەک ڕۆمانەکانی «قەڵای کچان» و «لمەکانی وەیماوس».[٢٠٧] نووسەری منداڵان ئینید بلایتن ئیلھامی بۆ زۆربەی کارەکانی لە دۆرسێتەوە وەرگرتووە.[٢٠٨] شاعیری سەدەی نۆزدەیەم ویلیام بارنس لە باگبەر لەدایک بووە و چەندین ھۆنراوەی بە زاراوەی دایکی دۆرسێتی نووسیوە. ئەم زاراوەیە کە لە زمانە کۆنەکانی نۆرس و ساکسۆنەوە سەرچاوەی گرتووە، لە سەرانسەری دۆڵی بلاکمۆردا باو بووە بەڵام ئێستا کەوتووەتە پشتگوێ.[٢٠٩][٢١٠]

ئاڵای دۆرسێت، کە بە خاچی دۆرسێت یان خاچی سانت وایت ناسراوە، لە ساڵی ٢٠٠٨دا دوای کێبڕکێیەکی گشتی کە لەلایەن ئەنجومەنی شارستانی دۆرسێتەوە ڕێکخرابوو، پەسەند کرا.[٢١١][٢١٢] دیزاینە براوەکە، کە خاچێکی سپی لەگەڵ سنوورێکی سوور لەسەر پاشبنەیەکی زێڕین پیشان دەدات، ٥٤٪ی دەنگەکانی ڕاکێشا.[٢١٣] ھەر سێ ڕەنگەکە لە نیشانی ئەنجومەنی شارستانی دۆرسێتدا بەکار ھاتوون و ڕەنگی سوور و سپی بۆ ناسینەوەی ئاڵای ئینگلیزی بەکارھاتووە.[٢١٤] ڕەنگە زێڕینەکە نوێنەرایەتی کەنارە لمینەکانی دۆرسێت و نیشانە ناسراوەکانی دۆرسێت، کڵاوی زێڕین و گردی زێڕین دەکات. ھەروەھا ئاماژەیەکە بۆ ئەژدیھای وێسێکس، ھێمایەک بۆ شانشینی ساکسۆن کە دۆرسێت جارێک سەر بەو بووە، و تاجە زێڕینەکەی کە لەسەر نیشانی ھێزی سەربازی دۆرسێت ھەیە.

گواستنەوە

دەستکاری

دۆرسێت بە دوو ھێڵی سەرەکی شەمەندەفەر بە لەندەنەوە بەستراوەتەوە. ھێڵی سەرەکی ڕۆژاوای ئینگلتەرا لە باکووری شارستانەکەدا بە گیلینگھام و شێربۆرندا تێدەپەڕێت. ئەم ھێڵە لە لەندەن واتەرلووەوە بەرەو ڕۆژاوا بۆ ئێکستەر سانت دەیڤیدز لە دیڤۆن دەڕوات و خزمەتگوزاری بۆ ئەوانە دابین دەکات کە لە ناوچە ڕۆژاوایییەکانی دۆرسێت دەژین.[٢١٥] ھێڵی سەرەکی باشووری ڕۆژاوا بە باشووری بۆرنماوس، پوول، دۆرچێستەر و وێستگەی کۆتایی لە وەیماوسدا تێدەپەڕێت.[٢١٦] لەگەڵ ئەمەشدا، ھێڵی دڵی وێسێکس لە وەیماوسەوە بەرەو باکوور بۆ بریستۆڵ دەڕوات و شەمەندەفەری سوانیج، شەمەندەفەرێکی کەلەپووری ھەڵم و دیزڵ، ١٠ کیلۆمەتر (٦ میل) لە نێوان نۆردن و سوانیج دەبڕێت.[٢١٧]

دۆرسێت یەکێکە لەو شارستانە کەمانەی ئینگلتەرا کە بە باشی خزمەتی کەناڵەکانی پێ ناگات و ھیچ ئۆتۆبانێکی نییە.[٢١٨] ڕێگا سەرەکییەکانی ئەی ٣٠٣، ئەی ٣٥ و ئەی ٣١ بە شارستانەکەدا تێدەپەڕن.[٢١٩] ئەی ٣٠٣، کە ڕۆژاوای وڵات بە لەندەنەوە دەبەستێتەوە لە ڕێگەی ئێم٣ەوە، باکووری ڕۆژاوای شارستانەکە دەبڕێت.[٢٢٠] ئەی ٣٥ شارستانەکە لە ئاراستەی ڕۆژئاوا-ڕۆژھەڵاتەوە دەبڕێت لە ھۆنیتنەوە لە دیڤۆن، لە ڕێگەی بریدپۆرت، دۆرچێستەر، پوول، بۆرنماوس و کرایستچێرچەوە، بۆ ساوتھامپتن لە ھامپشایەر. ئەی٣١ لە بێر ڕیجیس بە ئەی ٣٥ەوە دەبەسترێتەوە و بەرەو ڕۆژھەڵات بە ویمبۆرن و فێرنداوندا تێدەپەڕێت بۆ ھامپشایەر، کە دواتر دەبێتە ئێم٢٧. ڕێگا سەرەکییەکانی تری شارستانەکە بریتین لە ئەی ٣٣٨، ئەی ٣٥٤، ئەی ٣٧ و ئەی ٣٥٠. ئەی ٣٣٨ لە بۆرنماوسەوە بەرەو باکوور بۆ ڕینگوود (ھامپشایەر) و پاشان بۆ سالیزبێری (ویڵتشایەر) و دوورتر دەڕوات. ئەی ٣٥٤ ھەروەھا دەگاتە سالیزبێری دوای ئەوەی بەرەو باکووری ڕۆژھەڵات لە وەیماوسەوە لە باشووری شارستانەکەوە دەڕوات. ئەی ٣٧ بەرەو باکووری ڕۆژاوا لە دۆرچێستەرەوە بۆ یێڤیل لە سۆمەرسێت دەڕوات. ئەی ٣٥٠ ھەروەھا بەرەو باکوور دەڕوات، لە پوولەوە بە بلاندفۆرد و شافتسبێریدا، بۆ وارمینستەر لە ویڵتشایەر.

بەندەرێکی گەشتیاری دەریایی و فڕۆکەخانەیەکی نێودەوڵەتی لە شارستانەکەدا ھەن. کۆمپانیاکانی بریتانی فێریز و کۆندۆر فێریز لە بەندەری پوولەوە کار دەکەن؛ بریتانی فێریز دەستگەیشتن بە شێربۆرگ لە فەرەنسا دابین دەکات و کۆندۆر فێریز خزمەتگوزارییەکی وەرزی بۆ دوورگەکانی کەناڵ و سانت مالۆی فەرەنسا دابین دەکات.[٢٢١] بەندەرەکانی پوول و پۆرتلاند توانای وەرگرتنی کەشتییە گەشتیارییە گەورەکانیان ھەیە.[٢٢٢] فڕۆکەخانەی بۆرنماوس، لە کەناری گوندی ھێرن ٦ کیلۆمەتر (٤ میل) لە باکووری بۆرنماوس، گەشتی خشتەیی و چارتەری ھەیە.

مۆربەس و دامۆری تۆڕێکی پاسی سەرتاسەری شارستانەکە دابین دەکەن لەگەڵ خزمەتگوزاری خێرای بەستنەوەی شارە گەورەکان، لەوانە بۆرنماوس، پوول و ویمبۆرن، و خزمەتگوزارییەکی جۆراوجۆر لە شوێنە دوورە گوندییەکان.[٢٢٣] گرووپی یەکەم پاس لە ناوچەی وەیماوس و بریدپۆرت بەکاردەھێنێت، لەوانە ڕێگایەکی ڕێکوپێک لە درێژایی ئەی ٣٥ لە وەیماوسەوە بۆ ئاکسمینستەر، کە یارمەتی قەرەبووکردنەوەی بەستەرە شەمەندەفەرە ونبووەکە دەدات لە ڕۆژاوای دۆرچێستەر؛ ھەروەھا خزمەتگوزاری جوراسیک کۆستەر، کە بە درێژایی کەناراوی شارستانەکەدا دەڕوات.[٢٢٤][٢٢٥] کۆمپانیای یەڵۆ بەسز خزمەتگوزاری پاسی لە ناو بۆرنماوس و ناوچە دەرەکییەکان دابین دەکرد ھەتا لە ساڵی ٢٠٢٢دا وەستان لە کارکردن.[٢٢٦][٢٢٧]

شوێنە ئایینییەکان

دەستکاری
 
ویمبۆرن مینیستەر

بە پێچەوانەی ھەموو شارستانە دراوسێکانی، دۆرسێت کڵێسای کاتیدرالی نییە.[٢٢٨] زیاتر لە ٩٥٪ی شارستانەکە دەکەوێتە ناو قەڵەمڕەوی کڵێسای ئینگلتەرای مەڵبەندی سالیزبێری.[٢٢٩] بەشێکی بچووک لە ڕۆژاوا دەکەوێتە ژێر مەڵبەندی باس و وێڵز و لە ڕۆژھەڵاتەوە کرایستچێرچ و بەشێکی زۆری بۆرنماوس - کە لە مێژوودا بەشێک بوون لە ھامپشایەر - سەر بە مەڵبەندی وینچێستەرن.[٢٣٠][٢٣١] مەڵبەندی کاتۆلیکی ڕۆمانی پلیماوس زۆربەی دۆرسێت لەخۆدەگرێت بە دەرکردنی کرایستچێرچ و بەشێک لە بۆرنماوس کە سەر بە مەڵبەندی پۆرتسماوسن.[٢٣٢][٢٣٣] شوێنی پەرستنی تایبەت بۆ ئایینەکانی تر جگە لە مەسیحییەت کەمن لە دۆرسێت. لە ساڵی ٢٠٠٨دا پەرستگایەکی ھیندۆسی لە بلاندفۆرد فۆرەم دروست کرا بۆ گورکاکانی سەربازگەی شارەکە.[٢٣٤] بۆرنماوس، کە ڕێژەیەکی زیاتری دانیشتووانی جوولەکەی تێدایە لە تێکڕای نیشتیمانی، سێ کەنیشتی ھەیە لەگەڵ ناوەندێکی ئیسلامی و مزگەوتێک بۆ موسوڵمانان.[٢٣٥][٢٣٦]

مەسیحییەت لەلایەن ڕۆمانەکانەوە ھێنرایە دۆرسێت.[٢٣٧] مۆزایکێکی ڕۆمانی سەدەی چوارەم کە لە نزیک ھینتن سانت ماری دۆزرایەوە، وێنەیەکی تێدایە کە بە گشتی وەک وێنەی مەسیح قبووڵ کراوە.[٢٣٨][٢٣٩] مەسیحییەت لە سەردەمی ساکسۆنەکاندا بە تەواوی لە شارستانەکەدا جێگیر بوو، ھەرچەندە کڵێسای ساکسۆنی کەم ماونەتەوە؛ تەواوترینیان کڵێسای سانت مارتنە لە وەیرھام کە تایبەتمەندی سەرەتای سەدەی یازدەھەمی تێدایە.[٢٤٠][٢٤١][٢٤٢] کڵێسای سەدەکانی ناوەڕاست زیاتر باون لە دۆرسێت؛ زۆربەیان ھی سەدەی پازدەھەمن و شێوازی ستوونین.[٢٤٣] دێری شێربۆرن، یەکێک لە گەورەترینەکانی شارستانەکە، بە تاقە پانە باوەشێنەکانی ناسراوە کە لە ماوەی نۆژەنکردنەوەیەکی بەرفراوانی سەدەی پازدەھەمدا زیادکراون. دێرەکە لە ساڵی ٧٠٥ی زایینیدا لەلایەن ئالدھێلمەوە دامەزرا، کورسی ئوسقوفی شێربۆرنی تێدابوو و پلەی کاتیدرالی پێدرا ھەتا ساڵی ١٠٧٥ کاتێک مەڵبەندەکە گوازرایەوە بۆ ئۆڵد سارۆم.[٢٤٤] مینستەری ویمبۆرن کتێبخانەیەکی زنجیرکراو و کاتژمێرێکی ئەستێرەناسی سەدەی چواردەھەمی تێدایە؛[٢٤٥] دێری کرایستچێرچ بە کاریگەری سەرسووڕھێنەرەکەی ناسراوە کە، بەپێی ئەفسانە، لەلایەن مەسیحەوە دانراوە؛[٢٤٦] و تاقی سەدەی پازدەھەم کە ڕێڕەوی سەرەکی کڵێسای سانت جۆن باپتیست لە بێر ڕیجیس دادەپۆشێت، لەلایەن مێژوونووسی تەلارسازی نیکۆلاوس پێڤزنەرەوە وەک «باشترین تاقی داری دۆرسێت» وەسف کراوە.[٢٤٧] کڵێسای سانت کاندیدا و خاچی پیرۆز لە ویتچێرچ کانۆنیکۆرەم تاکە کڵێسایە لە وڵاتدا، جگە لە دێری وێستمینستەر، کە پەرستگایەکی تێدایە کە پاشماوەی پیرۆزی پیاوچاکێکی تێدایە.[٢٤٨]

دامەزراوە دێرنشینەکان جارێکیان لە دۆرسێت زۆر بوون، بەڵام ھەموویان لە کاتی ھەڵوەشاندنەوەی دێرەکاندا نەمان.[٢٤٩] چاکسازی و ئاڵۆزییە سیاسی و ئایینییەکانی دواتر تا ڕادەیەکی زۆر دروستکردنی کڵێسای نوێیان وەستاند ھەتا سەرەتای سەدەی ھەژدەھەم.[٢٥٠][٢٥١] نموونە دیارەکانی کڵێساکانی سەرەتای جۆرجی بریتین لە کڵێسای سانت پیتەر و سانت پۆڵی برایانی باستارد لە بلاندفۆرد فۆرەم، و کڵێسای سانت جۆرج لە دوورگەی پۆرتلاند، کە قولە و مینارەیەکی ھەیە بە ئیلھام لە کارەکانی کریستۆفەر ڕێن.[٢٥٢]

لە کۆتایی سەدەی ھەژدەھەمەوە، کڵێساکانی دۆرسێت مەیلیان بۆ شێوازی زیندووکردنەوەی گۆتیک ھەبوو.[٢٥٣] بەڵام ئاوارتەیەکی بەرچاو لەم ڕێچکەیە کڵێسای سانت ماری لە ئیست لولوۆرسە - یەکەم کڵێسای کاسۆلیکی ڕۆمانی سەربەخۆیە کە لە ئینگلتەرا دوای چاکسازی دروست کرا.[٢٥٤] جۆرجی سێیەم ڕێگەی دا بیناکە دروست بکرێت بەو مەرجەی کە وەک گۆڕستانێکی باخچەیی دەربکەوێت نەک وەک کڵێسایەک. لە ساڵی ١٧٨٩دا تەواو کرا.

بۆرنماوس، کە لە ساڵی ١٨١٠دا دامەزرا، کۆمەڵێک کڵێسای سەدەی نۆزدەھەمی ھەیە لەوانە سانت پیتەر و سانت ستیڤن. کڵێسای سانت دانستان (پێشتر سانت ئۆزماند) لە پوول یەکێکە لە ژمارەیەکی کەمی کڵێساکانی سەدەی بیستەم لە دۆرسێت. ئەمە دوا کاری گەورەی ئێدوارد شرۆدەر پرایەر بوو، و یەکێکە لە دوا نموونەکانی شێوازی نیۆ بیزەنتی.[٢٥٥]

کڵێسای سانت نیکۆلاس و سانت ماگنۆس لە مۆرتن بە پەنجەرە شووشەیییە ھەڵکەندراوە ئاڵۆزەکانی ناسراوە کە لەلایەن لۆرانس ویسلەرەوە دیزاین کراون. کڵێساکە لە ساڵی ١٩٤٠دا بە بۆمبێکی ئەڵمانی ون بە توندی زیانی پێگەیشت، دواتر نۆژەنکردنەوەیەکی بەرفراوانی بۆ کرا و ویسلەر ھەموو پەنجەرەکانی تا ساڵی ١٩٨٤ گۆڕیبوونەوە.[٢٥٦]

پەروەردە

دەستکاری

بەرپرسیارێتی قوتابخانە حکومییەکان لە دۆرسێت دابەش کراوە لە نێوان دوو دەسەڵاتی پەروەردەی ناوخۆیی: ئەنجومەنی دۆرسێت، کە زۆربەی ناوچەکە دادەپۆشێت، و ئەنجومەنی بۆرنماوس، کرایستچێرچ و پوول (BCP). زۆربەی ناوچەی ئەنجومەنی دۆرسێت سیستەمێکی گشتگیری دوو-ئاستی جێبەجێ دەکات کە تێیدا قوتابیان سەرەتا دەچنە قوتابخانەی سەرەتایی پێش تەواوکردنی خوێندنیان لە قوتابخانەی ئامادەیی، بەڵام کۆرف موڵن، دۆرچێستەر، فێرنداون و وێست مورز سیستەمێکی سێ-ئاستی (سەرەتایی، ناوەندی و باڵا) پەیڕەو دەکەن.[٢٥٧] بۆرنماوس سیستەمێکی دوو-ئاستی بەکاردەھێنێت؛ پوول سیستەمی دوو و سێ-ئاستی بەکاردەھێنێت.[٢٥٨] بی سی پی یەکێکە لە دەگمەن دەسەڵاتە ناوخۆیییەکان لە ئینگلتەرا کە پەروەردەی ھەڵبژاردە پارێزگاری لێدەکات، کە چوار قوتابخانەی ئامادەیی تاک-ڕەگەزی لەخۆدەگرێت کە قوتابیان لەسەر بنەمای تاقیکردنەوەی یازدە-پڵەس ھەڵدەبژێرن.

ھەندێک لە قوتابخانەکانی ناوچەکە ئەکادیمیان - قوتابخانەی حکومی خۆبەڕێوەبەر کە سەربەخۆ بوون لە دەسەڵاتی پەروەردەی ناوخۆیی خۆیان و ڕاستەوخۆ لەلایەن وەزارەتی پەروەردەوە بەڕێوەدەبرێن.[٢٥٩] لە ساڵی ٢٠١٧دا، خاڵی پێشکەوتنی ٨ بۆ قوتابخانەکانی ناوچەی ئەنجومەنی دۆرسێت لە خوار تێکڕاوە پۆلێن کرا، و ٣٩٫٦٪ی قوتابیان لانیکەم پلەی ٥ یان سەرووتریان لە ئینگلیزی و بیرکاری GCSE بەدەستھێنا کە ھاوتای تێکڕای نیشتیمانی ٣٩٫٦٪ بوو.[٢٦٠] پوول خاڵێکی پێشکەوتنی ٨ی سەرووی تێکڕای تۆمارکرد و ٥٤٪ی قوتابیان پلەی ٥ یان سەرووتریان لە ئینگلیزی و بیرکاری GCSE بەدەستھێنا.[٢٦١] بۆرنماوس وەک مامناوەند پۆلێن کرا و ٤٧٫٨٪ی قوتابیان پلەی ٥ یان سەرووتریان لە ئینگلیزی و بیرکاری GCSE بەدەستھێنا.[٢٦٢]

دۆرسێت کۆمەڵێک قوتابخانەی سەربەخۆی تایبەتی پارەدار لەخۆدەگرێت. زۆربەیان قوتابخانەی ناوخۆیین کە قوتابی ڕۆژانەش وەردەگرن، وەک قوتابخانەی تێکەڵاوی کانفۆرد کە لە دەوری کۆشکێکی پۆلێنکراوی پلە I ی سەدەی نۆزدەھەم دروستکراوە؛ و قوتابخانەی شێربۆرن، قوتابخانەیەکی کوڕان کە لە سەدەی شازدەھەمدا دامەزراوە.[٢٦٣]

چوار لە پێنج شارە گەورەکەی ناوچەکە کۆلێژی خوێندنی زیاتر لەخۆدەگرن: کۆلێژی وەیماوس، کۆلێژی کینگستن مۆروارد لە دۆرچێستەر و کۆلێژی بۆرنماوس و پوول کە یەکێکە لە گەورەترینەکان لە بەریتانیا.[٢٦٤] دۆرسێت دوو دامەزراوەی خوێندنی باڵای ھەیە کە لە ناوەڕاستی ناوچەی چڕی باشووری ڕۆژھەڵاتی ناوچەکەدان. زانکۆی بۆرنماوس لە سەرتاسەری بۆرنماوس و پوولدا دامەزراوەی ھەیە و زیاتر لە ١٧٬٠٠٠ خوێندکاری ھەیە.[٢٦٥] پێشتر بە ناوی پۆلیتەکنیکی بۆرنماوس ناسرابوو، لە ئەنجامی یاسای خوێندنی زیاتر و باڵای ١٩٩٢ پلەی زانکۆی پێبەخشرا. زانکۆی ھونەری بۆرنماوس لە نێوان سنووری پوول و بۆرنماوسدایە. لە ساڵی ٢٠٠١دا بوو بە دامەزراوەی خوێندنی باڵا و لە ساڵی ٢٠٠٨دا دەسەڵاتی بەخشینی بڕوانامەی پێدرا.[٢٦٦] لە ساڵی ٢٠١٢دا پلەی تەواوی زانکۆی پێبەخشرا.[٢٦٧]

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ «No. 62943». The London Gazette. 13 March 2020. p. 5161. {{cite magazine}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  2. ^ Mills، A.D. (2003). «A Dictionary of British Place-Names». Oxford University Press. لە ٦ی نیسانی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی ئایاری ٢٠١٢ ھێنراوە.(خۆتۆمارکردن پێویستە)
  3. ^ Yorke (p. 84)
  4. ^ «Dorset County Boundary Survey». Dorset County Museum. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی ئایاری ٢٠١٢ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2018-07-28 suggested (یارمەتی)
  5. ^ Putnam (p. 15)
  6. ^ Cullingford (p. 13)
  7. ^ Putnam (p. 19)
  8. ^ Cullingford (p. 14)
  9. ^ «Cultural History». Dorset For You. Dorset County Council. لە ١٠ی تەممووزی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە.
  10. ^ Cullingford (p. 15)
  11. ^ Cullingford (pp. 16–17)
  12. ^ داڕێژە:PastScape
  13. ^ Cullingford (pp. 18–19)
  14. ^ «Vespasian (9 AD – 79 AD)». BBC. 2007. لە ٢١ی نیسانی ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی نیسانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  15. ^ Cullingford (p. 26)
  16. ^ Hinton، David A. (1998). Saxons and Vikings. Dovecote Press. p. 19. ISBN 1-874336-50-4.
  17. ^ Draper (p. 142)
  18. ^ Yorke، Barbara (2002). Kings and Kingdoms of Early Anglo-Saxon England (بە ئینگلیزی). Routledge. p. 137. ISBN 978-1-134-70725-6.
  19. ^ Cullingford (p. 28)
  20. ^ «Vikings and Anglo-Saxons». BBC. 2012. لە ٢٣ی نیسانی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی ئایاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  21. ^ Cullingford (pp. 30–36)
  22. ^ Cullingford (pp. 37–38)
  23. ^ Cullingford (p. 43)
  24. ^ Cullingford (p. 52)
  25. ^ Cullingford (pp. 52–54)
  26. ^ Cullingford (pp. 54–55)
  27. ^ Cullingford (pp. 55–56)
  28. ^ Hilliam (p. 17)
  29. ^ Stansfield-Cudworth، R. E. (2009). Political Elites in South-West England, 1450–1500: Politics, Governance, and the Wars of the Roses. Lewiston, New York: Edwin Mellen Press. pp. 191–225, 317–321. ISBN 978-0-7734-4714-1.
  30. ^ Cullingford (pp. 59–60)
  31. ^ Cullingford (pp. 68–69)
  32. ^ ئ ا Cullingford (pp. 70–71)
  33. ^ Hilliam (pp. 144–145)
  34. ^ Yarrow (p. 26)
  35. ^ Cullingford (p. 75)
  36. ^ Cullingford (p. 78)
  37. ^ Cullingford (p. 80)
  38. ^ Cullingford (p. 99)
  39. ^ Cullingford (p. 92)
  40. ^ ئ ا Cullingford (p. 105)
  41. ^ ئ ا Draper (p. 143)
  42. ^ «Agriculture and Land Use». A Vision of Britain Through Time. University of Portsmouth. لە ٢٨ی حوزەیرانی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئازاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  43. ^ Hilliam (p. 10)
  44. ^ Cullingford (pp. 114–116)
  45. ^ Cullingford (p. 133)
  46. ^ ئ ا «Somme memorial to Dorset World War I soldiers». BBC News. 21 April 2011. لە 22 April 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 13 May 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  47. ^ «Thankful villages: The places where everyone came back from the wars». BBC News. 11 November 2011. لە 11 November 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 17 May 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  48. ^ Cullingford (p. 134)
  49. ^ «BBC Local – Dorset». BBC. لە ٧ی ئازاری ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  50. ^ Cullingford (p. 135)
  51. ^ «Key facts – tourism». Dorset For You. Dorset County Council. 2005. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی شوباتی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  52. ^ «Panorama – Farming in Decline». BBC. 1 April 2001. لە 16 February 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  53. ^ «Bournemouth Bids for Queen's Jubilee City Status». BBC News. 25 May 2011. لە 28 May 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2 June 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  54. ^ «Dorset's Minerals Core Strategy». Dorset For You. Dorset County Council. p. 20. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  55. ^ «Joint Study Reports». Dorset For You. Dorset County Council. لە ڕەسەنەکە لە ١ی تەممووزی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  56. ^ «South East Dorset Strategy». Bournemouth, Dorset and Poole Partnership. November 2005. p. 2. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  57. ^ «History of Bournemouth». Bournemouth Borough Council. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  58. ^ «Island on the market for £2.5 million». BBC Dorset. 13 April 2005. لە 27 October 2005 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 13 April 2005 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  59. ^ «The Mayor Making Ceremony». Dorchester Town Council. 2007. لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  60. ^ «Population – Key Facts». Dorset For You. Dorset County Council. 2009. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئازاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2016-03-04 suggested (یارمەتی)
  61. ^ «Weymouth». Dorset For You. Dorset County Council. 2009. لە ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  62. ^ ئ ا «Market Towns». Destination Dorset. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2011-08-10 suggested (یارمەتی)
  63. ^ «Seaside Towns». Destination Dorset. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2011-08-10 suggested (یارمەتی)
  64. ^ «Poundbury». Duchy of Cornwall. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی ئابی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2013-08-07 suggested (یارمەتی)
  65. ^ Aslet، Clive (15 July 2008). «Poundbury: can Prince Charles change the way we build?». The Daily Telegraph. London. لە 9 October 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2 June 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  66. ^ «Dorset Data Book». Dorset For You. Dorset County Council. 2010. p. 8. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە.
  67. ^ Draper (p. 136)
  68. ^ Chaffey (p. 5)
  69. ^ Draper (pp. 136–137)
  70. ^ «Dorset's Minerals Core Strategy». Dorset For You. Dorset County Council. p. 22. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  71. ^ «Planning for Minerals and Waste (newsletter number 8)». Dorset For You. Dorset County Council. p. 3. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  72. ^ Chaffey (p. 9)
  73. ^ ئ ا «Geology of Britain Viewer». British Geological Survey. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە.
  74. ^ Cullingford (p. 91)
  75. ^ Chaffey (p. 43)
  76. ^ ئ ا Chaffey (p. 11)
  77. ^ Chaffey (p. 30)
  78. ^ Wightman (p. 15)
  79. ^ Wightman (pp. 22–25)
  80. ^ «Dorset's Heathland Reptiles». Dorset For You. Dorset County Council. لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  81. ^ «Dorset Heaths Key Facts & Data» (PDF). Natural England. لە ٤ی ئەیلوولی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  82. ^ Wightman (pp. 10, 19)
  83. ^ Wightman (p. 10)
  84. ^ Ensom (p. 21)
  85. ^ «Harbour Masters». Bournemouth Daily Echo. لە 15 September 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 12 April 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  86. ^ «About Us». Poole Harbour Commissioners. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2019-06-04 suggested (یارمەتی)
  87. ^ «Nature Conservation and Landscape» (PDF). Poole Harbour Management Plan. Poole Harbour Commissioners. 2006. pp. 1–2. لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ١١ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  88. ^ «Wytch Farm» (PDF). Asset Portfolio. BP. pp. 3, 4. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  89. ^ Cullingford (p. 122)
  90. ^ Wright (p. 7)
  91. ^ Wright (pp. 6–7)
  92. ^ Wright (pp. 7–14)
  93. ^ Wright (pp. 16–17)
  94. ^ Wright (pp. 6, 17)
  95. ^ «UNESCO Dorset and East Devon Coast». web page. UNESCO. 2012. لە ٢٢ی شوباتی ٢٠٠٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  96. ^ «Jurassic coast is world wonder». BBC News. 13 December 2001. لە 21 February 2009 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 12 August 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  97. ^ «Path Description – Dorset». South West Footpath Association. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  98. ^ «Old Harry Rocks». Jurassic Coast World Heritage Site. لە ڕەسەنەکە لە ١ی تەممووزی ٢٠٢٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2024-07-01 suggested (یارمەتی)
  99. ^ «Jewels of the Jurassic Coast». West Dorset District Council. لە ٣ی تەممووزی ٢٠٠٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  100. ^ Chaffey (pp. 68–70)
  101. ^ «Dorset, Bournemouth, Poole Brief». South West Observatory. May 2010. p. 1. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢ی ئابی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی ئابی ٢٠١١ ھێنراوە.
  102. ^ «Planning constraints». Dorset For You. Dorset County Council. لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی ئابی ٢٠١١ ھێنراوە.
  103. ^ «Length of coastline and coastal designations». Dorset For You. Dorset County Council. 2007. لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  104. ^ «Nature Conservation Designations – SSSIs». Dorset For You. Dorset County Council. 2007. لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  105. ^ «The South West Coast Path». Ordnance Survey. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  106. ^ «Mean Temperature Winter Average». Met Office. 2001. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی ئابی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  107. ^ «Maximum Temperature Summer Average». Met Office. 2001. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی ئابی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  108. ^ «Mean Temperature Annual Average». Met Office. 2001. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی ئابی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  109. ^ «Sunshine Duration Annual Average». Met Office. 2001. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی ئابی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  110. ^ «Rainfall Amount Annual Average 1981–2010». Met Office. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.
  111. ^ «Station: Weymouth, Wyke Regis». Meteorological (Met) Office. 2021. لە ١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  112. ^ «Cefas Station 24: Weymouth». The Centre for Environment Fisheries & Aquaculture Science. 2013. لە ٢٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  113. ^ ئ ا ب «Key Statistics – Ethnic Group». Office for National Statistics. 2011. لە ٢٤ی شوباتی ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  114. ^ ئ ا ب «Key Statistics – Religion». Office for National Statistics. 2011. لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  115. ^ «Key Statistics – Ethnic Group». Office for National Statistics. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی شوباتی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  116. ^ «Key Statistics – Religion». Office for National Statistics. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی شوباتی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  117. ^ «Key Statistics – Ethnic Group». Office for National Statistics. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی شوباتی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە.
  118. ^ «Key Statistics – Religion». Office for National Statistics. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی شوباتی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە.
  119. ^ «Current Population». Dorset For You. Dorset County Council. 2014. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  120. ^ «The Dorset Economy Key Facts». Dorset For You. Dorset County Council. 2013. لە ١٧ی شوباتی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  121. ^ «Life Expectancy at Birth 2006–2008 to 2010–2012; Counties in England (Males and Females)». ons.gov.uk. Office for National Statistics. 2012. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  122. ^ «Dorset Labour Market Profile». Office for National Statistics. 2013. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  123. ^ «Dorset Modern (post 1974) County: Total Population». A Vision of Britain through time. University of Portsmouth. لە ٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٠ ھێنراوە.
  124. ^ Rt Hon Sajid Javid MP (2018). «Local Government Review» (PDF). Future Dorset. Secretary of State for Communities and Local Government. لە ٧ی نیسانی ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٧ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  125. ^ «New Electoral Arrangements for Bournemouth, Christchurch and Poole Councils - Final Recommendations» (PDF). The Local Government Boundary Commission for England. October 2018. لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٩ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  126. ^ «Ward boundaries finalised for new Dorset Council». The Local Government Boundary Commission for England. ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨. لە ٧ی نیسانی ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  127. ^ «Election Timetable in England» (PDF). UK Government. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ١ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  128. ^ «24th May 2018: Council Leaders welcome "historic day" as Parliamentary process concludes». Futuredorset.co.uk. لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی ئایاری ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
  129. ^ «200 years of the Census in Dorset» (PDF). Office for National Statistics. 2001. p. 2. لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٢٥ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  130. ^ «Borough's tax payers face 4.5 per cent rise». Bournemouth Echo. ٢٣ی شوباتی ٢٠٠٥. لە ٢٨ی ئایاری ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  131. ^ Melanie Vass and James Morton (٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠). «Is it the right time for Poole and Bournemouth to merge?». Bournemouth Echo. لە ١٠ی نیسانی ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  132. ^ «2017 Results (General Election)». BBC. 2017. لە ٣١ی ئایاری ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  133. ^ «UK election results 2024 | Constituency map». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە ٥ی تەممووزی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  134. ^ Oliver، Christine (7 April 2010). «Election 2010: Which are the safest seats in Britain?». The Guardian. London. لە 10 April 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 June 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  135. ^ «Dorset South election results 2017». BBC. ٥ی ئایاری ٢٠١٧. لە ٥ی ئابی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  136. ^ «Oliver Letwin – Minister for Government Policy». Conservative Party. لە ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی شوباتی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  137. ^ «Dorset West election results 2017». BBC. ٥ی ئایاری ٢٠١٧. لە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  138. ^ «UK election results 2024 | Constituency map». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە ٥ی تەممووزی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  139. ^ «UK election results 2024 | Constituency map». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە ٥ی تەممووزی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  140. ^ «UK election results 2024 | Constituency map». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە ٥ی تەممووزی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  141. ^ ئ ا «Labour Market Profile Dorset». nomis. Office for National Statistics. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  142. ^ «Labour Market Profile Poole». nomis. Office for National Statistics. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  143. ^ «Labour Market Profile Bournemouth». nomis. Office for National Statistics. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  144. ^ «Regional Gross Value Added» (PDF). Office for National Statistics. 2003. p. 249. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٣ی ئازاری ٢٠٠٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی ئابی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  145. ^ Draper (pp. 105, 143)
  146. ^ «Historical Statistics – Industry». A Vision of Britain Through Time. University of Portsmouth. لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  147. ^ «Area under crops and grass, 1989–2007». Dorset For You. Dorset County Council. 2007. لە ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  148. ^ «Livestock 1989–2007». Dorset For You. Dorset County Council. 2007. لە ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  149. ^ «Military Presence and Economic Significance in the South West Region» (PDF). Wiltshire Council. March 2009. p. 23. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  150. ^ «Fears for 4000 jobs at army base». Dorset Echo. ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٧. لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  151. ^ «Military Activity» (PDF). Dorset Coast Forum. pp. 2&3. لە ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٦ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  152. ^ «Invest in Dorset – Economy». Bournemouth, Dorset and Poole Economic Partnership. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئازاری ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  153. ^ «Coastal Economy». Dorset For You. Dorset County Council. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  154. ^ «Fisheries». Dorset For You. Dorset County Council. 2010. p. 1. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  155. ^ «Weymouth and Portland Economic and Tourism Development Strategy» (PDF). Weymouth and Portland Borough Council. p. 14. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢١ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  156. ^ «Tourism». Dorset Coastal Forum. p. 1. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  157. ^ «Tourism». Dorset Coastal Forum. p. 3. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  158. ^ «The Value of Tourism 2008» (PDF). VoT 2008 – 4 Dorset and Districts 2008. South West Tourism Alliance. p. 1. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  159. ^ «The Value of Tourism 2008» (PDF). VoT 2008 – 4 Dorset and Districts 2008. South West Tourism Alliance. p. 7. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  160. ^ «Tourism». Dorset Coastal Forum. p. 4. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  161. ^ «UK Tourism Lowest for 7 years». Institute of Commercial Management. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تەممووزی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  162. ^ «Bournemouth Dorset Poole Workspace Strategy and Delivery Plan». South West Regional Development Agency. 2008. p. 60. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی شوباتی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  163. ^ «Cinemas and theatres». Dorset For You. Dorset County Council. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  164. ^ «Cultural Strategy». Dorset For You. Dorset County Council. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  165. ^ «Orchestra». Bournemouth Symphony Orchestra. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی شوباتی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  166. ^ «Dorset Museums». Dorset For You. Dorset County Council. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  167. ^ «Find a Museum». Dorset For You. Dorset County Council. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  168. ^ «Museum acquires major art works». BBC. ١٨ی نیسانی ٢٠٠٨. لە ٢ی تەممووزی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  169. ^ «Plaques presented to military museums with outstanding Designated collections». Culture24. ٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩. لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  170. ^ «They're on a roll!». Bristol Evening Post. 28 March 2009. لە ڕەسەنەکە لە 22 September 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  171. ^ «Dorset Cultural Strategy 2009–2014». Dorset Strategic Partnership. p. 15. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  172. ^ «Dorset Cultural Partnership». Dorset For You. Dorset County Council. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی شوباتی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  173. ^ «Listed Buildings DCC». Dorset For You. Dorset County Council. لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  174. ^ «Days Out». English Heritage. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی نیسانی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  175. ^ «Corfe Castle History». National Trust. لە ١٥ی نیسانی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  176. ^ داڕێژە:NHLE
  177. ^ «Athelhampton House». Dorset Life. April 2011. لە ١٩ی ئایاری ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  178. ^ داڕێژە:NHLE
  179. ^ Kinross (pp. 39–40)
  180. ^ Moxey (p. 87)
  181. ^ «The Great Dorset Steam Fair». BBC. 2005. لە ١٠ی ئازاری ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  182. ^ «Weather affects last day of air show». BBC News. 22 August 2010. لە 24 August 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 28 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  183. ^ «Spirit of the Sea festival». BBC. 2009. لە ١٤ی ئازاری ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  184. ^ «Dorset County Show». BBC News. 1 September 2009. لە 31 October 2012 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 28 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  185. ^ «Jen Walke-Myles: Making heritage-specific theatre in Dorset». The Stage (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). 16 September 2016. لە 29 September 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 29 September 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  186. ^ «Showcasing stunning landscapes». ArtsProfessional (بە ئینگلیزی). لە 29 September 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 29 September 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)
  187. ^ «Christchurch Music Festival». Visit Dorset – What's On. Destination Dorset. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  188. ^ Marsh، Harriet (14 June 2010). «Wimborne Folk Festival». Bournemouth Daily Echo. لە 1 November 2012 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 10 March 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  189. ^ «Dorset's Lulworth Castle ready for Camp Bestival». BBC. 25 July 2011. لە 25 November 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 March 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  190. ^ Hasted، Nick (15 September 2009). «End of the Road Festival». The Independent. London. لە ڕەسەنەکە لە 16 September 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  191. ^ «Larmer Tree Festival». Southern Daily Echo. 18 June 2011. لە 2 July 2013 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 March 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  192. ^ Weymouth and Portland BC Sports Facilities Strategy 2014–2019 2 April 2015 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. Weymouth and Portland Borough Council. Retrieved 2015-03-2015
  193. ^ «Water Sports and Water Activities in Weymouth and Portland, Dorset UK». Weymouth and Portland Borough Council. لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  194. ^ «Poole Tourism – Harbour and Marina Information». Poole Tourism. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  195. ^ «2012 work completed at WPNSA». Royal Yachting Association. 2009. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  196. ^ «Sailing rivals use Olympic venue». BBC News. 10 August 2009. لە 10 August 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  197. ^ «First 2012 Olympic venue unveiled». BBC News. 28 November 2008. لە 3 December 2008 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 30 September 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  198. ^ «Jurassic X Prix course revealed». Extreme E - The Electric Odyssey (بە ئینگلیزی). لە ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  199. ^ Blamires (pp. 112–114)
  200. ^ «Dorset's writers and explorers». BBC News. 22 July 2009. لە 31 October 2012 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 30 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  201. ^ «Hardy Country». National Trust. لە ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی شوباتی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  202. ^ «Up Kilimanjaro with the Adams Family». BBC Dorset. ٢٤ی ئابی ٢٠٠٥. لە ١ی نیسانی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  203. ^ Callil، Carmen (30 March 2011). «John le Carré». guardian.co.uk. London. لە 4 April 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 30 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  204. ^ Edwards، Adam (17 March 2007). «Welcome to Bridport, or Notting Hill on Sea». The Daily Telegraph. London. لە ڕەسەنەکە لە 4 June 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  205. ^ Blamires (p. 88)
  206. ^ Blamires (p. 225)
  207. ^ Drabble، Margaret (12 August 2006). «The English degenerate». The Guardian. London. لە 25 August 2008 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 11 August 2009 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  208. ^ «Enid Blyton characters and locations based on the people and places of Dorset». Dorset. ١٥ی ئایاری ٢٠١٧. لە ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  209. ^ «Dorset Dialect of William Barnes». Dorset Echo. ٤ی ئایاری ٢٠١١. لە ٦ی ئایاری ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  210. ^ Kings، Paul (24 January 2012). «William Barnes – England's Rabbie Burns». The Guardian. London. لە 4 January 2014 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 4 July 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  211. ^ «UK Flag Registry». Flag Institute. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  212. ^ «Dorset Cross becomes Dorset flag». BBC News. 17 September 2008. لە 27 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  213. ^ Jill Sainsbury (17 September 2008). «Dorset's new flag». BBC News. لە 21 December 2010 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 27 May 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  214. ^ «Flag explained in detail». Dorset Flag. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  215. ^ «Route 4 Wessex Routes» (PDF). Network Rail. 2008. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  216. ^ «Route 3 South West Main Line» (PDF). Network Rail. 2008. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  217. ^ «About Us». Swanage Railway. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تەممووزی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  218. ^ «The reason Dorset only has A roads and no motorways». Dorset Live (بە ئینگلیزی). 8 May 2022. لە 25 March 2023 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  219. ^ «Network Management» (PDF). Highways Agency. لە ١٦ی ئازاری ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٨ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  220. ^ «Google road map – Dorset». Google Maps. لە ١١ی شوباتی ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  221. ^ «Port of Poole passenger services». Poole Harbour Commissioners. لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  222. ^ «Seatrade Cruise Forum». Jurassic Coast. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  223. ^ «Home Page». Wilts & Dorset. لە ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٠١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  224. ^ «In and Around Weymouth». Dorset Transport and Travel. لە ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  225. ^ «Dorset & South Somerset». FirstGroup. لە ١٦ی حوزەیرانی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  226. ^ «History». Yellow Buses. لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  227. ^ «Morebus are to take on main routes served by Yellow Buses - full list here». Bournemouth Echo (بە ئینگلیزی). ٤ی ئابی ٢٠٢٢. لە ٤ی ئابی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
  228. ^ «And the night shall be filled with music». Dorset Life Magazine. 2010. لە ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  229. ^ «Diocese». Diocese of Salisbury. 2012. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  230. ^ «Deanery of Crewkerne and Ilminster». Diocese of Bath and Wells. 2012. لە ١٧ی ئایاری ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  231. ^ «Archdeaconry of Bournemouth». Diocese of Winchester. 2012. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی شوباتی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  232. ^ «Plymouth Diocese Directory». Roman Catholic Diocese of Plymouth. 2012. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی ئابی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  233. ^ «Portsmouth Diocese Directory». Roman Catholic Diocese of Portsmouth. 2012. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  234. ^ «New temple for 'bravest of brave'». Bournemouth Daily Echo. 24 January 2008. لە 1 November 2012 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 5 August 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  235. ^ «Religion». Neighbourhood Statistics. Office for National Statistics. 2013. لە ١ی ئایاری ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  236. ^ «Faith». BBC Dorset. 2012. لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  237. ^ Yorke (p. 149)
  238. ^ «The Hinton St Mary Mosaic». British Museum. لە ٢ی ئابی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  239. ^ Newman & Pesvner (p. 231)
  240. ^ Page, William (1908). «Religious houses: Introduction». A History of the County of Dorset: Volume 2. British History Online. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  241. ^ «Dorset's Oldest Church». BBC Dorset. 2008. لە ٢ی تەممووزی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  242. ^ Lehane (p. 7)
  243. ^ Newman & Pevsner (p. 369)
  244. ^ Lehane (pp. 107–109)
  245. ^ Lehane (pp. 145–146)
  246. ^ «The Finest Parish Church in England». Dorset Life Magazine. 2010. لە ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  247. ^ Newman & Pesvner (p. 90)
  248. ^ «Cathedral of the Vale». St Candida and Holy Cross. 2012. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  249. ^ Salmon (p. 94)
  250. ^ Draper (p. 82)
  251. ^ Newman & Pesvner (p. 27)
  252. ^ Newman & Pesvner (p. 341)
  253. ^ Newman & Pesvner (pp. 30–31)
  254. ^ Lehane (p. 59)
  255. ^ Newman & Pesvner (p. 334)
  256. ^ Lehane (pp. 95–96)
  257. ^ «Admissions to schools» (PDF). Dorset For You. Dorset County Council. 2018. p. 5. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١١ی ئابی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
  258. ^ «Landmark Decision For Poole Schools». Borough of Poole. ١١ی ئایاری ٢٠٠٧. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تەممووزی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  259. ^ «Sponsored Academies» (XLS). Department for Education. 2011. لە ٨ی تەممووزی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  260. ^ «All schools and colleges in Dorset». gov.uk. لە ١١ی ئابی ٢٠١٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی ئایاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
  261. ^ «All schools and colleges in Poole». gov.uk. لە ١١ی ئابی ٢٠١٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی ئایاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
  262. ^ «All schools and colleges in Bournemouth». gov.uk. لە ١١ی ئابی ٢٠١٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی ئایاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
  263. ^ «A short history of Sherborne School». Sherborne School. 2011. لە ١٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  264. ^ «Partner colleges». Bournemouth University. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  265. ^ «University history». Bournemouth University. 2011. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  266. ^ «The Arts University College at Bournemouth». The Independent. London. 1 May 2011. لە ڕەسەنەکە لە 11 July 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 23 June 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  267. ^ «'New' universities set to be created in England». BBC News. 27 November 2012. لە 17 October 2014 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 7 January 2013 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

بەستەرە دەرەکییەکان

دەستکاری
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=دۆرسێت&oldid=1354944»