خەواریج
خەواریج یان الشراة واتای (گۆڕاوەکان) ئەندامانی گروپێک بوون کە دەرکەوتن لەیەکەم سەدەی ئیسلام لەکاتی یەکەم فیتنەدا. ئەویاخیبوونە دەستی پێکرد دژی دەسەڵاتی عەلی کوڕی ئەبووتالیب لەدوای ئەوەی ڕازی بوو بۆ ناوبژی لەگەڵ ڕکابەرەکەی کە موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان بوو، لەھەمان کاتدا خەواریجەکان ئیمامی عەلیان شەھید کرد و بۆ سەدان ساڵ بوونە سەرچاوەی ئاژاوە بۆ خەلافەت.[١]
  وتاری بەشێک لە زنجیرەکە دەربارەی |
| پایەکانی ئیسلام |
|
شایەتمان؛ شایەتی دان کە ھیچ خوایەک نیە بێجگە لە أللە و محەمەد پێغەمبەری خوایە |
| کۆڵەکەکانی باوەڕ |
|
باوەڕ بەخودا • باوەڕ بەفریشتەکان |
| سەرچاوەی یاسادانانی ئیسلامی |
|
قورئان • فەرموودە • ھاوەڵانی پێغەمبەر |
| کەسێتی سەرەکی |
|
موحەممەد • پێغەمبەرەکان • ئەھلی بەیت • ھاوەڵەکان |
| مەزھەبەکان |
| شوێنەپیرۆزەکان |
| خەلافەتی ئیسلامی |
|
خەلافەتی ڕاشدین |
| ئیسلام لە جیھاندا |
|
ئیسلام لە ئەوروپا |
ناو
دەستکاریخەواریجەکان چەند ناو نازناوێکیان ھەیە:
- أھل النھروان: ناوی یەکێکە لە شوێنانەی کە جەنگ و شۆڕشیان تیاکرد.
- الشُراة: خەواریجەکان ئەم ناوەیان بەلاوە خۆش بووە گوایە خۆیان بە خودا فرۆشتووە و لەبەرامبەردا بەھەشتیان بەنسیب دەبێت.
- الـمُحَکّمة: سەرچاوەی ئەم ناوە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتەی کە ڕێکەوتن لە نێوان ئیمامی عەلی و موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان ئەنجام درا.
- الـحَرُورِیة: سەرەتا بە حەروریەکان ناسرابوون، لەوکاتەدابوو کە لە ئیمامی عەلی جیابوونەوە و چوونە گوندێک نزیکی شاری کوفە دانیشتن بەناوی حەرەورا.
وەچەندەھا ناو ناوەتۆرەی کەشیان ھەبوو وەک (المارقة)لە ئاین دەرچووان، (البغاة)یاخیبووان، (النواصب)دوژمنانی ئەھلی بەیت.
روداوی تەحکیم
دەستکاریسەرچاوە
دەستکاری- ^ عبد الحمید، د. عرفان: دراسات فی الفرق والعقائد الإسلامیە، مطبعة، أسعد، بغداد، ط٢، ١٩٧٧،ل٨٤.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە خەواریج تێدایە. |