حوسێنییە
| حوسێنییە | |
|---|---|
 حوسێنییە لە دارولسەلام، تەنزانیا | |
| عەرەبی | حسینیة (حوسینییە) مأتم (مەئتەم) |
| ھیندی | इमामबाड़ा (ئیمامبارا) आशुरख़ाना (ئاشوورخانە) |
| بەنگالی | ইমামবাড়া (ئیمەمبەڕا) |
| فارسی | حسینیھ (حوسەینییە) |
| ئوردوو | امام باڑھ (ئیمامباڕا) امام بارگاھ (ئیمامباڕگاە) عاشور خانھ (عاشورخانە) حسینیھ (حوسەینییە) |
حوسێنییە یان حوسەینییە (بە عەرەبی: حسینیة)، کە بە عاشورخانە، ئیمامبارگا، یان ئیمامبارا ناسراوە، ھۆڵێکی کۆبوونەوەیە بۆ ڕێوڕەسمی یادکردنەوەی دوانزە موسڵمانی شیعە، بە تایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بە ماتەمینی موحەڕەمەوە ھەیە.[١] حوسەینییە ھۆڵێکی فرە خەڵکە بۆ ماتەمینی موحەڕەم و ڕێوڕەسمەکانی تری یادکردنەوەی شیعەکان کە ناوەکەی لە حوسەینی کوڕی عەلی وەرگیراوە، نەوەی محەممەد(د.خ).[٢]
زاراوەسازی
دەستکاریحوسەینییە جیاوازە لە مزگەوت. ئەم ناوە لە حوسێن کوڕی عەلیەوە ھاتووە کە سێیەمی دوانزە ئیمامە و نەوەی پێغەمبەری ئیسلام محەممەدە. حوسەین لە شەڕی کەربەلادا لە ١٠ی تشرینی یەکەمی ساڵی ٦٨٠ی زایینی لە سەردەمی عوبەیدوڵای کوڕی زیاددا شەھید بوو. شیعەکان ھەموو ساڵێک لە ڕۆژی عاشوورا کە دەیەمین ڕۆژی موحەڕڕەم، یادی شەھیدبوونی دەکەنەوە.[٣] ھەروەھا ڕێوڕەسمی دیکەش ھەن کە لە ماوەی ساڵدا لە حوسەینییەکان بەڕێوەدەچن، لەوانە یادەوەرییە ئاینییەکان کە پەیوەندییان بە عاشوورا نییە. و ڕەنگە مەرج نییە جومعە (نوێژی جەماعەتی ھەینی) ئەنجام بدرێت.[٤]
لە باشووری ئاسیاش دەتوانرێت بە حوسەینییە بە ئیمامبارا، ئیمامبارگا، یان ئاشورخانە ناوببرێت. لە ئەفغانستان و ئاسیای ناوەڕاستیش پێی دەوترێت تەکیەخانە. لە بەحرەین و ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی پێی دەوترێت مەعتەم (بە عەرەبی: مأتم).
مێژوو
دەستکاریلە سەردەمی حوکمڕانی سەفەوییەکان لە ئێران، کاتێک شیعەکان مەیلیان ھەبوو بۆ ئەنجامدانی ڕێوڕەسمی ئایینی و ماتەمینی، نەک تەنھا ڕێڕەوەکان یان شوێنە سەقفکراوەکان بۆ کۆمەڵگە ئاینییەکان بەکاردەھێنران، تەنانەت بۆ دروستکردنی حوسێنیەکان و ھەروەھا تەکییەکان بوونە شتێکی باو.[٥] ھەر حوسێنییەک ھەندێک کۆشک (یان ژوور) و یاریگای ھەبوو، بە قەبارەی گەورە و بچووک. ھەروەھا لە زۆرێک لە کوچە و کۆڵانەکان، لە ڕۆژانی نزیک عاشوورا، خەڵکی ئایینی دیوار و سەقفەکانیان ڕەش دەکرد و ڕووناکیان دەکردەوە، لەلایەن گڵۆپە ڕەنگاوڕەنگەکانەوە... لە سەردەمی زەندییەکانەوە، چەندین تەکییەی گەورەتر و فراوانتر دروستکرابوون تەنھا بۆ گرتنی پرسە، کە قۆناغێک بە بەرزی یەک مەتر لە زەویەوە ھەبوو، بۆ پیشاندانی ھەستە جیاوازەکانی پرسە.[٦] تێچووی حوسێنییە بە بەخشین و وەقفی خێرخوازی دابین دەکرێت.[٧][٨]
بەکارھێنان
دەستکاریحوسەینییە لە کاتی موحەڕڕەم و سەفەر و ڕەمەزاندا بۆ ماتەمینی بەکاردەھێنرا، ڕەودا خوانی، سینە زانی (شێوەیەکی نەریتی ڕێوڕەسمی ماتەمینی کە خەمەکەیان بە سنگ لێدان نیشان دەدات).[٩] ھەروەھا حوسەینییە شوێنێکە بۆ شوێنی نیشتەجێبوونی سەرنشینەکان و زیارەتکاران و خۆراکدانی ھەژاران.[١٠] بەو پێیەی حوسەینییە وەک خاڵێکی سەرەکی بۆ کۆبوونەوەی شیعەکان کاردەکات، ھەروەھا ڕۆڵێکی زۆر بەرچاو دەگێڕێت لە چەسپاندنی ناسنامەی ئایینی بە تایبەتی بۆ دانیشتوانی شیعە لە ڕەوەند.[١١]
سەرچاوەکان
دەستکاری
- ^ https://books.google.iq/books?id=OZbyz_Hr-eIC&pg=PA318&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
- ^ https://books.google.iq/books?id=CR9U03LC3dEC&q=what+is+mean+Hussainiya&pg=PA123&redir_esc=y#v=snippet&q=what%20is%20mean%20Hussainiya&f=false
- ^ https://www.iranicaonline.org/articles/ḤOSAYNIYA
- ^ https://www.mashreghnews.ir/news/174729/چرا-حسینیھ-و-تکیھ-جایگزین-مسجد-شد
- ^ statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Zoka, Yahya. History of Royal Citadel in Tehran and guide to Golestan Palace, (تاریخچە ساختمانھای ارگ سلطنتی تھران و راھنمای کاخ گلستان), vol 1. p. 283.
- ^ statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki The Iranian social history, (تاریخ اجتماعی ایران) written in persian, V 5, P 340
- ^ statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Ansari Qomi. Iran's endowments in Iraq, ( موقوفات ایرانیان در عراق), vol 2. pp. 74–82.
- ^ https://journals.sbmu.ac.ir/en-jrrh/article/view/16794
- ^ https://www.persiaadvisor.travel/about-persia/tekyeh-hussainiya/
- ^ https://books.google.iq/books?id=iZiKtQEACAAJ&q=Exotic+Attractions+in+Persia,+1684-1688:+Travels+%26+Observations&redir_esc=y
- ^ https://www.ucpress.edu/book/9780520204041/making-muslim-space-in-north-america-and-europe
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە حوسێنییە تێدایە. |