بۆشاییی ئاڕاستەبڕەکان
بۆشاییی ئاڕاستەبڕەکان[١] (بە ئینگلیزی: Vector space) یان بۆشاییی ھێڵی بریتییە لە بۆشایییەکی ماتماتیکی کە پێکھاتووە لە کۆمەڵێک لە شتگەلی بیرکاری (پێیان دەوترێت ئاڕاستەبڕ) کە دوو کرداری کۆکردنەوی ئاڕاستەبڕەکان[١] و لێکدانی سکالێر لەسەری پێناسە کراون و ئەم دوو کردارە دەبێت چەند بەڵگەنەویستێکی دیاریکراو پاسادان بکەن. بۆشایییە ئاڕاستەبڕە ڕاستەقینەکان و بۆشایییە ئاڕاستەبڕە ئاوێتەکان دوو نموونەی ناسراو لە بۆشایییە ئاڕاستەبڕەکانن.
پێناسە
دەستکاریبۆشایییەکی ئاڕاستەبڕی پێکھاتووە لە مەیدانی F، لەگەڵ کۆمەڵەی ئاڕاستەبڕەکان V لەگەڵ دوو کرداری کۆکردنەوەی ئاڕاستەبڕەکان و لێکدانی سکالێر، V × V لێکدانی دیکارتی V لەگەڵ خۆی و → ھێمای نەخشەیەک دەنوێنێت کە کۆمەڵەیەک بە کۆمەڵەیەکی تر دەبەستێتەوە. ئۆپێراتۆرەکانی کۆکردنەوەی ئاڕاستەبڕەکان و لێکدانی سکالێر دەبێت پاسادانی ئەم بەڵگەنەویستانەی لە خشتەی خوارەودا ڕوون کراونەتەوە بکەن:[٢]
بەڵگەنەویستەکانی داخراوەبوون | |
---|---|
داخراوەبوون بەپێی کۆکردنەوەی ئاراستەبڕەکان | بۆ ھەر دوو ئەندامی و لە ئەندامێکی تاک لە دا ھەیە پێی دەڵێن ئەنجامی کۆکردنەوەی و ھێما دەکرێت بە . |
داخراوەبوون بەپێی لێکدان لە ژمارە ڕاستەقینەکاندا | بۆ ھەر لە و ھەر ژمارەیەکی ڕاستەقینە وەکوو ئەندامێک لە ھەیە پێی دەڵێن ئەنجامی لێکدانی و ھێما دەکرێت بە . |
بەڵگەنەویستەکانی کۆکردنەوە | بۆ ھەر و لە ، لە ئەم مەرجانە بێتە دی |
یەکتربەستن لە کۆکردنەوەدا | |
خاسیەتی ئاڵوگۆڕ | |
ئەندامی بێ لایەن لە کۆکردنەوەدا | ئاڕاستەبڕێکی تاک بوونی ھەیە بەشێوەیەک بۆ ھەر لە ، |
ئەندامی دژ لە کۆکردنەوەی ئاڕاستەبڕەکاندا | بۆ ھەر ئاڕاستەبڕێک لە ، ئاڕاستەبڕی یەکتای ھەیە بەشێوەیەک |
بەڵگەنەویستەکانی لێکدان | بۆ ھەر ئاڕاستەبڕێک وەکوو لە دا و سکالێری لە مەیدانی دا، ئەم مەرجانە بێتە دی: |
یەکتربەستن لە لێکداندا | |
ئەندامی بێ لایەن | بۆ ھەر لە ، |
بەشینەوەی لێکدانی سکالێر |
|
بەشینەوەی لێکدانی سکالێر |
ئەمانەش ببینە
دەستکاریپەراوێزەکان
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «فضای برداری»، ویکیپیدیای فارسی. سەردان لە ٢٤ی ئازاری ٢٠١٨.
- جبر خطی کنت ھافمن، ری کنزی، ترجمه جمشید فرشیدی
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاریکۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە بۆشاییی ئاڕاستەبڕەکان تێدایە. |
ئەم «ماتماتیک» وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |