ئەحمەد بەگی کۆماسی
ئەحمەد بەگی کۆماسی ناسراو بە خاڵۆی کۆماسی شاعیرێکی کوردە لە گوندی بەردەسپی لە ناوچەی مەریوانە.[١] کە لە ساڵانی ١٧٩٣-١٨٧٦ی زاینیدا ژیاوە و ھۆنراوەی ھەورامیی لێ بە جێ ماوە.[٢][٣] وا دیارە ئەحمەد بەگی کۆماسی پەیوەندیەکی گەرمی لەگەڵ مەولەویدا بووە و مەولەوی لە شێعرەکانیدا بە خاڵۆ ناوی دەبات.[٣] بۆیە ئەحمەد بەگ بە خاڵۆی کۆماسیش ناسراوە. بۆ نموونە مەولەوی بۆ دوورکەوتنەوەی ئەحمەد بەگی کۆماسی، بۆ ڕەشت، ئەم شێعرەی داناوە کە دەڵێت:
| جەرگت لەت لەت بۆ، چەواشەی چەپگەرد | خاڵۆت جیا کەرد، ئی کار بی تۆ کەرد؟ |
یان دەڵێت:
| ملان، سەربەرزان، کۆساران، ھەردان | بێ شەرتان جە داخ وەفاتان مەردان | |
| چێشەن ئارایش سەر تا وە دامان | مەر "خاڵۆم" وە عەزم سەیرتان ئامان |
وا دیارە ئەحمەد بەگ لەگەڵ پاشایانی قاجاڕدا یا دەسەڵاتدا ناکۆکی بووە و ھۆی دوور خستنەوەکەی ھەر ئەوە بوە. [٤]
نموونەی ھۆنراوە
دەستکاریناسراوترین ھۆنراوەی خاڵۆی کۆماسی ھۆنراوەی گڵکۆی تازەی لەیلە، کە بە بۆنەی مەرگی ھاوسەرەکەی خۆیەوە وتوویەتی. ئەمە بەشێک لە ئەو شێعرەیە:
| گڵکۆی تازەی لەیل، گڵکۆی تازەی لەیل | ئارۆ شیم وەسەیر گڵکۆی تازەی لەیل | |
| نە پای مەزار لەیلەکەی پـڕ مەیل | جە دیدەم واران ئەسرینان چون سەیل | |
| شیم وەسەرینش بەو دڵەی پڕ جۆش | سەنگێ مەزارش گرتم نە ئاغۆش | |
| واتم ئەی دڵسۆز قەیس پۆس نە کۆڵ | موبارەکت بۆ یانەی تەنیای چۆڵ | |
| کۆچی بێ وادەت کارێ پێم کەردەن | بێزارم جە گیان، ڕازی وە مەردەن | |
| گڕەی نار عەشق دووری باڵای تۆ | کارێ پێم کەردەن نەونەمامی نۆ | |
| نە بە رۆژ ئارام نە شەو خەومەن | چون چەم گل کەران گلاراومەن | |
| جەو اوە گەردش ئەو چەرخ چەپ گەرد | من و تۆ وە زۆر جە ھەم جیا کەرد | |
| تۆ بەردەن وە خاک سیای تەنگ و تار | من مام پەی عەزاب جەفای رۆزگار | |
| ھەر رۆ چوون مەجنوون خاتر جە غەم کەیل | ھەر لەیل لەیلمەن جە ھەردی دووجەیل | |
| شەوان تا وە رۆ شیو و رۆڕۆمەن | گشت پەژارەیی تەنیایی تۆمەن | |
| ستارەم شوومەن بەختم لێویان | چوون ئاھووی تەنیا سەر لێم شێویان | |
| یە حاڵی منەن شای وەفاداران | ھەمرازی تۆ کێن سوب تا ئێواران | |
| لە جیاتی باھووی قەیسی غەمگینت | کام سەنگی سیا شەو جە باڵینت | |
| سا پەی چێش سۆمای دیدەم تار نەبۆ | زیندەگی جە لام زەھری مار نەبۆ | |
| ئەو دیدە مەخموور ئاھووبێزی تۆ | ئەو زولفی قەتران شەڕەنگێزی تۆ | |
| وە مەودای چل چەنگ تۆ تاتات مەکەرد | ئێستە پەشێوەن چون رەیحانەی ھەرد | |
| ئەلحاسڵ ھەر چەن شین و زاریم کەرد | نە پای قەبری لەیل بێ قەراریم کەرد | |
| نەدای جەوابم نە زەڕە دەنگ کەرد | ئەمجا بڵێسەم وە گەردوون ویەرد | |
| دیسان ھەم جە نەو واتم ئەی دڵسۆز | حەکیمی زامان دەردی مەجنوون سۆز | |
| ھام نە سەرینت زارزار مەناڵم | خاک یانەی نەوت وە چەم مەماڵم | |
| پەی چێش مەیلی وێم جە لات کەم بیەن | مەر عەھد و پەیمان جە یادت شیەن | |
| دیم دەنگێ ئاما نە تۆی خاکەوە | نەو یانەی تاریک حەسرەتناکەوە | |
| ئاما نە گۆشم چون رازی جاران | واتەش ئەی مەجنوون وێڵی کۆساران | |
| خاک وە دەستی زۆر زەنجیرەم کەردەن | یادی ھەمڕازان جە یادم بەردەن | |
| ھێندە خاک و سەنگ نە جەستەم بارەن | نە جاگەی جەواب نە رای گوفتارەن |
کۆنگەرەی نێونەتەوەیی ئەحمەد بەگی کۆماسی
دەستکاریلە بڕواری ٢٥ و ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٤دا کۆنگەرەیەک بە ناوی کۆنگەرەی نێونەتەوەیی ئەحمەد بەگی کۆماسی بۆ ئەم شاعیرە لە شاری مەریوان ساز کرا.[٥]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ مێژووی ئەدەبی کوردی، بەرگی سێیەم، لاپەڕەکانی ٣١٧ تا ٣٣٦، مارف خەزنەدار، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، ھەولێر: ٢٠٠٣.
- ^ سەجادی، ع. مێژووی ئەدەبی کوردی، چاپخانەی مەعارفی بەغدا، ١٩٥١.
- ^ ئ ا مەلا ساڵح، ح. مەولەوی و تەقینەوەی زمان، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس.
- ^ پێشەکیی دیوانی خاڵۆی کۆماسی، لێکدانەوەی حەکیم مەلا ساڵح
- ^ «ئیرنا؛ کۆنگەرەی ئەحمەد بەگی کۆماسی شێعری کوردی بە ئایندە دەناسێنێ».
