کرستی کالیولاید
کرستی کالیولاید (بە ئیستۆنی: Kersti Kaljulaid؛ لەدایکبووی ٣٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٦٩) سیاسەتەمەدارێکی ئیستۆنییە کە ئێستا پێنجەم سەرۆکی ئیستۆنیایە لە کاتی ١٠ ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ەوە لە پۆستدایە، کرستی یەکەم ژنە کەوا سەرۆکایەتی وڵاتی ئیستۆنیا دەکات لەو کاتەوەی وڵاتەکە لە ١٩١٨ سەربەخۆیی وەرگرتووە و ھەوروەھاش گەنجترین سەرۆکە لە مێژووی سەرۆکایەتی ئیستۆنیا، کە ئەوکات لە تەمەنی ٤٦ ساڵی چووە ھەڵبژاردنەوە[١]
| کرستی کالیولاید | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Official portrait, 2020 | |
| سەرۆکی ئیستۆنیا | |
| لە پۆستدایە | |
| گرتنە دەست 10 October 2016 | |
| سەرۆک وەزیران | Taavi Rõivas یوری ڕاتاس کایا کالاس |
| پێشینە | Toomas Hendrik Ilves |
| وردەکاریی تاکەکەسی | |
| لەدایکبوون | ٣٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٦٩ تارتو، ئیستۆنیا |
| پارتی سیاسی | Pro Patria Union (2001–2004) |
| ھاوسەر(ەکان) | Georgi-Rene Maksimovski (ھاوسەرگیری ٢٠١١) |
| منداڵ(ەکان) | 4 |
| خوێندن لە | زانکۆی تارتو |
کرستی بەرپرسی پێشووی ئیستۆنیایە کە پێشوو تر لە دادگای وردبینی ئەوڕوپا وەک نوێنەری ئیستۆنیا خزمەتی کردووە لە ٢٠٠٤ تا ٢٠١٦[٢] دوای چەندین خول بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی نوێ بۆ ئیستۆنیا لە ٢٠١٦ کە شکست دەھێنن کرستی دووبارە دەپاڵێورێتەوە بۆ سەرۆکایەتی کردن ٣٠ ی ئەیلوولی ٢٠١٦ بە دەنگی زۆرینەی پارتەکانی پەرلەمان وەک کاندیدێکی ھاوبەش بۆ سەرۆکایەتی ئیستۆنیاھەروەھا وەک تەنھا کاندیدی ئەم خولە، کرستی دەنگی پێدرا بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆکی ئیستۆنیا لە ٣ ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ بە ٨١ ی دەنگ و ١٧ دەنگنەدەر[٣][٤]
ژیانی سەرەتایی و خوێندن
دەستکاریکرستی لە قوتابخانەی تالینی ژمارە ٤٤ خوێندوویەتی و لە ١٩٧٧ دەرچووە[٥] لەکاتی خوێندنەکانی لەوێدا، ئەندام بووە لە گرووپی قوتابیانی زانستی تایبەتمەند بووە لە (ornithology خوێندن لەسەر باڵندەکان)[٦] لە ١٩٩٢، کرستی لە زانکۆی تارتو تەواوی کردووە (cum laude -شانازی) وەک زیندەناسێک، کرستی ئەندامە لە کۆمپانیای ژنانی ئیستۆنیا (Filiae Patriae) لە ٢٠٠١، لە زانکۆی تارتو بە بڕوانامەی (MBA) لە بەرێوەبردنی بزنس تەواوی کردووە،[٧] تێزەکانی وەک "Riigi poolt asutatud sihtasutuste juhtimissüsteemi täiustamine" لە ئیستۆنی و "گەشەپێدەری سیستەمی بەرێوەبەری دامەزراوەکانی وڵات" لە کوردی[٨] بۆ دانراوە
کارکردن
دەستکاریکاری بازرگانی
دەستکاری
لە ١٩٩٦ بۆ ١٩٩٧ کرستی بەڕێوەبەری فرۆشتنەکان بوو لە " telecom Eesti Telefon" - "تێلیکۆم ئێستی تەلەفۆن"، و لە ١٩٩٧ بۆ ١٩٩٩ لە بانکی ھانسبانک لە ئیستۆنیا وەک فەرمانبەر دامەزرا لە بەشی سەرمایەگوزاری، مارکێتەکانی ھانسبانک[٢][٨] لە ١٩٩٩ بۆ ٢٠٠٢کرستی وەکوو ڕاوێژکاری سەرۆک وەزیرانی ئیستۆنیا مارت لار کاریکردووە[٢] لە ٢٠٠٢ بۆ ٢٠٠٤ وەکوو بەڕێوەبەری (Iru Power Plant) کاریکردووە، کە کۆمپانیایەکی-لکێنەری ویلایەکە بووە (Eesti Energia کۆمپانیای وزەی ئیستۆنی)[٩] کرستی یەکەم ژن بوو کە پێشرەوی کۆمپانیای (Iru Power Plant) لە ئیستۆنیا بکات[١]
لە ٢٠٠٤ کە ئیستۆنیا چووە پاڵ یەکێتی ئەورووپا کرستی کرایە نوێنەری وڵات لە دادگای وردبینی ئەورووپا[١] لە ٢٠١١ کرستی سەرۆکی زانۆکی تارتو بوو[١٠]
کاری سیاسی
دەستکاری
کرستی خۆی وەک پارێزکاری لیبرالیزم پێناسەکردووە[١١] کرستی لێدوان و پشتگیری دەدا بۆ کۆمەڵگایەکی سڤیلی بەھێز کە یارمەتییەکی بەرزی ئەو کەسانەی ئەدا کە پێویستیان بە یارمەتی بوو[١][١٢] کرستی لیبرالییەت نیشان ئەدەت لە کێشە کۆمەڵایەتییەکان وەکوو مافی کۆمەڵگای پەلکەزێرینە و پەنابەرییەتی[١] کرستی زۆرجار پارچە بیرورا بڵاودەکاتەوە لە میدیای ئیستۆنیا بریار و باس لە پلەی ئیستۆنیا لە یەکێتی ئەورووپا و سۆشیا مۆیدیا و بابەتە ئابوورییەکانجگەلەوە، بەشداری ھەیە لە پرۆگرامەکانی شیکاری سیاسی وەک ڕادیۆی (Radio Kuku) نموونە پرۆگرامی ھەفتانەی (Keskpäevatund)[١٣]
لە ٢٠٠١ بۆ ٢٠٠٤ کرستی ئەندامی سیاسی پارتی یەکگرتووی پرۆ پاتریا بوو پێشیینەی ئێستای پرۆ پاتریا و یەکگرتووی ڕیس پوبلیکا[تێبینی ١][١٤]
کەچی ھێشتاش لە ھەڵبژاردنەکان بەڕێوە ناچێت[٢]
وەک ئەوەی ئەندامێتی کرستی لە دادگای وردبینی ئەورووپا کۆتایی دەھات لە ٧ ی ئایاری ٢٠١٦ سەلمێنراوی بۆ کرا وەک سەرۆکی داھاتووی سەنتەری (PRAXIS) بۆ خوێندن لە سیاسەت لە تشرینی دووەمی ٢٠١٥، دەبوایە حکوومەتی ئیستۆنیا داوای جێگرەوەی ئەوی کردبا لە ٧ ی شوباتی ٢٠١٦، بەڵام ھێشتا حکوومەت نەیتوانیوە بیکات بۆیە لە پلەکەی ماوەتەوە[١٥][١٦][١٧]
.jpg)
لە ١٩ ی ئەیلوولی ٢٠١٦، کابینەیەکی تازە دامەزراوی گەشەکردووی چاودێری ڕاوێژکاری لە سەرۆکایەتی ی پەرلەمانی ئیستۆنیا دەنگی بە کرستی دا بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆکی کابینەکەی[١٨] دوای چەندین شکست لە ھەوڵدان بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆکێکی نوێ بۆ ئیستۆنیا لە ساتی ئۆگستەوە بۆ ئەیلوولی ٢٠١٦ کە پێی ئەوترا "council of elders" ی Riigikogu کە تیابووی گشت نوێنەری پارتەکانە، وتەبێژان و جێگری وتەبێژان داوای لە ڕەزامەند بوونی کرستی کرد و داواکاری کاندیدی سەرۆکایەتی ئیستۆنیا پێشکەش کرا، لە ٣ ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ کاندید بوونەکەی بۆ سەرۆکایەتی خرایە پێش ئەندامانی Riigikogu، و لە ٣٠ ی ئەیلوول کاندید بوونەکەی بە فەرمی تۆمار کرا[١٩] وتەبێژی Riigikogu ئەیکی نیستۆر وتی کە کرستی بەبێ ھیچ گومانێک ٦٨ دەنگی لەکۆی ١٠١ دەنگی ئەندامانی Riigikogu بەدەست ھێنابوو بەڵام ژمارەی تەواو مایەوە بۆ ئەوەی سەیر بکرێ[٢٠] بە بنچینەیی کاندید بوونەکەی پشتگیری لێکرا لەلایەن ٩٠ ئەندامی Riigikogu[٢١] کرستی ھەڵبژاردنەکەی بردەوە بە ٨١ دەنگ و ١٧ کەسیش ھیچ دەنگیان نەدا، جگە لەوە ھیچ دەنگێک لە دژی سەرۆکایەتی بوونەکەی ئەو نەدرا.[٣] جگە لەوە یەک پارتی پەرلەمان بانگەشەی ئەوەی کرد کە پشتگیری ناکات ئەوا پارتی (EKRE) کە ٧ دەنگیان ھەبوو[٢٢]
لە کاتی ھەڵبژاردنەکەی لەلایەن میدیا و شەقەمەکان و سیاسەتمەداران ڕەخنەی زۆری لێ دەگیرا لەوەی کە بۆ گشتی نەناسراوە، ئەمەش وادەکات کرستی لە میدیادا وەڵامی ڕەخنەکان بداتەوە و لەچەندین یەکتر بینینی تەلەڤزیۆنی ئەوەی خستە ڕوو کەوا لە سەرانسەری وڵات چالاکی دەبێت و دەردەکەوێت، سەردانی شوێنە جیاجیاکان دەکات و قسە لەگەل خەلک دەکات بە ڕاستەوخۆیی[٢٣] لە ناوەراستی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ڕاپرسییەک ئەوەی نیشان دا کە کرستی بە ڕێژەی %٧٣ پەسەندکراوە[٢٤]
لە ٢٠٢٠ حکوومەتی ئیستۆنیا پاڵاوتنی بۆ کرستی کرد وەکوو کاندیدی خۆی بۆ سەرکەوتووبوون بۆ پۆستی سکێرتێری گشتی (ڕێکخراوی ئیستۆنیا بۆ فرەکردار و گەشەپێدان OECD) بۆ ماوەی پێنج ساڵ[٢٥] لە کانوونی دووەمی ٢٠٢١ کرستی دەست لەکارکێشانەوەی خۆی بۆ کاندید بوونەکە ڕاگەیاند بەھۆکاری ڤایرۆسی کۆڤید-١٩[٢٦]
لە ٢١ ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١، پارتی دیموکراتی کۆمەڵایەتی پشتگیری خۆیان بۆ کرستی ڕاگەیاند کەوا
_08.jpg)
پێویستە بۆ دووەم ھەڵبژاردنی ئیستۆنیا لە ٢٠٢١ کاندید بێت[٢٧]
ناوبانگ
دەستکاریلە ٢٠١٧، کرستی بووە یەکەم ئیستۆنی کەوا تایبەمەند بێت لە گۆڤاری Forbes لە پێرستی ١٠٠ ژنە بە تواناکانی جیھان کرستی لە ڕیزی ٧٨ مین دانرا[٢٠][٢٨] و لە ڕیزی بیست و دووەم بوو لەنێوان زۆرترین ژنە کاریگەرە سیاسەتمەدارە سەرکردەکان[٢١]
ژیانی کەسی
دەستکاریکرستی ھاوسەرگیری کردووە، جگە لە زمانی ئیستۆنی زمانەکانی ئینگلیزی، فینلاندی، فرەنسی بە پاراوی دەزانێت ئەمە جگە لە رووسی[٢٩][٣٠]
شانازی
دەستکاریشانازی نیشتمانی
دەستکاری
مامۆستای مەزن و ھێمای مەدالیای نیشتمانی
مامۆستای مەزن بۆ مەدالیای خاچی تێرا ماریانا
مامۆستای مەزن بۆ مەدالیای ئەستێرەی سپی
مامۆستای مەزن بۆ مەدالیای خاچی باز
مامۆستای مەزن بۆ مەدالیای خاچی سووری ئیستۆنی
شانازی بیانی
دەستکاری
خاچی مەزن و پەرۆکی مەزن بۆ مەدالیای گوڵی سپی، فینلاند (٧ی ئازاری ٢٠١٧)[٣١]
سوارچاک خاچی مەزن لەگەڵ پەرۆ بۆ مەدالیای مێرتی کۆماری ئیتاڵی، ئیتاڵیا (٥ ی حوزەیرانی ٢٠١٨)[٣٢]
فەرماندەری خاچی مەزن لەگەل ملاوانکە بۆ مەدالیای سێ ئەستێرە، لاتیڤیا، (٨ ی نیسانی ٢٠١٩)[٣٣]
خاچی مەزن بۆ مەدالیای شێری ھۆڵەندا، ھۆڵەندا (١٢ ی ئەیلوولی ٢٠١٨)
پەرۆکی مەزن بۆ مەدالیای شازادە ھێنری، پورتوگال (١٦ ی نیسانی ٢٠١٩)
وەرگری مەدالیای مێرتی چاوەروانکراو، سلۆڤینیا (٢ ی ئەیلوولی ٢٠١٩)
.png){kind=small}
خەڵاتەکان
دەستکاری- لە ٢٠١٩، چالاکییەکی ئەوروپی ئیستۆنیا خەڵاتی کرستی کرد بە ناونیشانی ئەوروپی ساڵ
- لە ٢٠١٤، دامەزراوەیەکی کراوەی ئیستۆنی خەڵاتی کرستی کرد بە پێدانی خەڵاتی یەکگرتووی بۆ شیکاری و لێدوانەکانی کرستی، ڕوونکردنەوەی کارەکانی یەکگرتووی ئەورووپا بۆ بینەرانی ئیستۆنیا[٣٤]
- لە ٢٠٢٠، دامەزراوەی پەلکە زێرینەی ئیستۆنیا خەڵاتی پەلکە زێرنەی قارەمانی بە کرستی بەخشی (vikerkaarekangelase auhind) بۆ پشتگیرییەکانی لە یەکێک لە کۆمەڵەی پەلکە زێرینە لە ئیستۆنیا[٣٥]
ئەمانەش ببینە
دەستکاریتێبینییەکان
دەستکاری- ^ لە ویکپیدیای ئینگلیزی زیاتر بخوێنەوە لەسەری (Isamaa)
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ ئ ا ب پ ت Former European auditor Kersti Kaljulaid elected president of Estonia Estonian World, 2 October 2016. Retrieved 3 October 2016.
- ^ ئ ا ب پ Kes on Kersti Kaljulaid? 1 October 2016 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. Postimees, 27 September 2016 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ ئ ا Kersti Kaljulaid sai 81 häälega uueks Eesti presidendiks ERR, 3 October 2016 (in Estonian). Retrieved 3 October 2016
- ^ «Estonia's parliament elects country's first female president». Reuters. 3 October 2016. لە 6 October 2016 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ Tallinna Mustamäe Gümnaasiumi vilistlased (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ Kaljulaid, K. (1986) Vainurästa (Turdus ilacius) pesitsusbioloogiast Eestis. In: Eesti NSV Õpilaste Teadusliku Ühingu VI teaduskonverentsi teesid, Tallinn, p. 24 (in Estonian)
- ^ Kersti Kaljulaid – elu Euroopas, kodu Eestis 3 October 2016 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.. Postimees, 7 May 2011. Retrieved 30 September 2016.
- ^ ئ ا Kersti Kaljulaid. "The improvement of the management system of state-founded foundations" in ETIS, the Database of Estonian Science (in Estonian) Accessed on 30 September 2016.
- ^ ETIS (in Estonian)
- ^ Tartu Ülikooli nõukogu esimeheks sai Kersti Kaljulaid ٢٤ی ئابی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., University of Tartu's press release, 2011 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ Otti Eylandt, Kersti Kaljulaid: inimestega tuleb rääkida – igal pool toimib Eesti Päevaleht, 29 September 2016 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ Kersti Kaljulaid: pagulasküsimuses on vaja julgust nagu iseseisvuse taastamise ajal 11 October 2016 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.. Postimees, 9 September 2015 (in Estonian). Retrieved 3 October 2016.
- ^ Eurominutid. Postimees. Retrieved 28 September 2016.
- ^ Estonian Business Register 21 October 2013 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. (in Estonian)
- ^ Praxist valiti juhtima Kersti Kaljulaid UT, November 2015 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ Kersti Kaljulaiu ametiaeg Euroopa Kontrollikojas lõppes, kuid ta jääb valitsuse otsustamatuse tõttu ametisse ega saa asuda Praxise juhiks Delfi, 6 May 2016 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ Kaljulaid: viivitus teeb kontrollikoja töö keerulisemaks, kuid tuleme toime 1 October 2016 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.. Postimees, 29 April 2016 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ Arenguseire nõukoja esimeheks valiti Kersti Kaljulaid Estonian National Broadcasting (ERR), 19 June 2016 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ "FOTOD ja VIDEO | Vanematekogu tegi ettepaneku esitada presidendikandidaadiks Kersti Kaljulaid" Estonian National Broadcasting (ERR), 27 September 2016 (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ ئ ا Estonia: Parlt parties voice support of Kaljulaid's candidacy The Baltic Times, 28 September 2016. Retrieved 30 September 2016.
- ^ ئ ا В поддержку кандидатуры Керсти Кальюлайд было собрано 90 подписей. Postimees, 30 September 2016 (in Russian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ EKRE ei ole muutnud Kaljulaidi suhtes meelt ja oma hääli talle ei anna 5 October 2016 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.. Postimees, 3 October 2016 (in Estonian). Retrieved 3 October 2016.
- ^ Kersti Kaljulaid: minu kiri kõigile Eestimaa inimestele 5 October 2016 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.. Postimees, 29 September 2015 (in Estonian). Retrieved 3 October 2016.
- ^ «New Estonian president's approval rating at 73%». ERR. ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.
- ^ OECD announces candidates for next Secretary-General Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), press release of November 2, 2020.
- ^ «Kersti Kaljulaid withdraws OECD candidacy». Eesti Rahvusringhääling. ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١.
- ^ «SDE would support Kaljulaid for second presidential term». Eesti Rahvusringhääling. ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١.
- ^ «President Kaljulaid among Forbes' 100 most powerful women». Estonian World (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). 2017-11-01. لە 2018-01-28 ھێنراوە.
- ^ «Biography». president.ee. Vabariigi Presidendi Kantselei. لە ٢ی ئازاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ «New President Of Estonia Doesn't Mind to Speak Russian». russia-ic.com.
- ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئەیلوولی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «Le onorificenze della Repubblica Italiana». www.quirinale.it. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «Par Triju Zvaigžņu ordeņa piešķiršanu - Latvijas Vēstnesis». www.vestnesis.lv. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ The Unity Award ٣١ی ئازاری ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., Open Estonian Foundation (in Estonian). Retrieved 30 September 2016.
- ^ LGBT+ kogukonna eest seisjad pälvisid vikerkaarekangelase auhinna Retrieved 13 July 2020.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە کرستی کالیولاید تێدایە. |
- ئیستۆنیا: پارتەکان پشتگیری دەنگی بۆ کاندیدی کرستی، ٢٨ ی ئەیلوولی ٢٠١٦
- چاوپێکەوتنی کرستی کالیولاید بۆ رۆژنامەی بازرگانی فینلاندی کاوپالێتی، پشتگیریە دیجیتالەکان گەشەدەکەنەوە بریکاریەتی سەرمایەگوزاری ئیستۆنیا، ٢٩ ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦
- ئیستۆنیا: مەترسە لەوەی کە لە پێشەوەی ناتۆبیت، لێدوانی سەرۆک" ڕۆژنامەوانی ئابوری، ٩ ی شوباتی ٢٠١٧
| Political offices | ||
|---|---|---|
| پێشوو تۆماس ھێندریک ئیلڤس |
سەرۆکی ئیستۆنیا ٢٠١٦ - ئێستا |
ئێستا |
