چارڵزی یەکەمی ئینگلتەرا
چارڵزی یەکەمی ئینگلستان (بە ئینگلیزی: Charles I of England) (ماوەی ژیان:۱٦۰۰-۱٦٤۹) کوڕی جەیمزی یەکەمی ئینگلستان و لە دوای باوکی پاشای ئینگلستان و سکۆتلەند بوو. چارڵز یەکەمین پاشای ئینگلستان بوو کە بە ھۆی شۆڕشی خەڵکەوە لە ئاژااوەی شەڕی ناوخۆی ئینگلستاندا لە سێدارە درا.
چارڵزی یەکەمی ئینگلتەرا | |
---|---|
Charles I of England | |
لەدایکبوون | ١٩ی تشرینی دووەمی ١٦٠٠ (بەپێی ڕۆژژمێری جولیانی) Dunfermline Palace، Dunfermline |
مەرگ | ٣٠ی کانوونی دووەمی ١٦٤٩ (بەپێی ڕۆژژمێری جولیانی) (٤٨ ساڵ ژیاوە) لەندەن |
گۆڕ | St George's Chapel, Windsor |
پیشە | سیاسەتوان، art collector، monarch |
ھاوسەر | ھێنریەتا ماریای فەڕەنسا |
مناڵ | Charles II of England، Mary Henrietta, Princess Royal، James II of England، Princess Elizabeth of England، Princess Anne of England، Henry Stuart, Duke of Gloucester، Henrietta of England، Charles James Stuart, Duke of Cornwall، Catherine Stuart |
باوان |
|
خێزان | Henry Frederick, Prince of Wales، Elizabeth Stuart, Queen of Bohemia، Margaret Stuart، Robert Stuart, Duke of Kintyre and Lorne، Mary Stuart، Sophia of England |
خانەدان | House of Stuart |
خەڵاتەکان | |
واژوو | |
پلە | monarch of England (١٦٢٥–١٦٤٩)، monarch of Scotland (١٦٢٥–١٦٤٩)، Duke of York (١٦٠٥–١٦٢٥)، King of Ireland (١٦٢٥–١٦٤٩) |
Titles | Prince of Wales، Duke of York (١٦٠٥–١٦٢٥)، monarch of England، monarch of Scotland، King of Ireland |
ژیان
دەستکاریکاتێک کە براکەی ھێنڕی کە لە ناو خەڵکدا خۆشەویست بوو مرد، ئەو بوو بە واریسی حکوومەتی ئینگلستان. خەڵک کەوتنە ئەو گومانەی کە چارڵز لە مردنی براکەیدا دەستی بووبێت. ئەگەرچی ئەم تاوانە دروست نەبوو، بەڵام بوو بە ھۆی دڵێشانی شازادەوە. ئەو کتێب خوێندنەوەی لە تەنیاییدا لە بەشداری لە دەربارە شادەکەی باوکی پێ خۆشتر بوو. ئەو لە بیرکاری، مۆسیقا و خوداناسیدا شارەزا بوو، تا ئەندازەیەک زمانی لاتین و یۆنانی فێر بوو، بە زمانی فەڕەنسی ، ئیتالیایی و کەمێکیش ئیسپانیایی قسەی دەکرد. ئەو پشتیوانێکی میھرەبان بۆ ئەکتەران، شاعیران و مۆسیقارەکان بوو. ئۆرازیۆ جێنتیلەسکی شێوەکاری ئیتالیایی دەعوەت کردە دەربارەکەی، دوای ئەویش ڕۆبێنز، فاندیک و فڕانس ھاڵس؛ ھاڵس پێشنیارەکەی ڕەد کردەوە و ڕۆبێنز وەکوو باڵوێز ھاتە ناو دەربارەکەی.
حکوومەت
دەستکاریئەسڵ و نەسەبی چارڵز لەگەڵ ژن ھێنانەکەیدا بوونە ھۆی خراپتر بوونی. ئەو لەگەڵ ھێنڕیەتا ماریای فەڕەنسیدا زەماوەندی کردبوو. ئەویش وەکوو باوکی بڕوای بە حکوومەتی مەورووسی بوو و حەزی لە دیکتاتۆری بوو، کە بتوانێ خۆی یاساکان بەڕێوە ببات، کە بێ پارلەمان حکوومەت بکا و یاساکانی پارلەمان بخاتە ژێر پێ. ئەم بیرۆکە لە بەر ڕابردوویەک کە بووی قەبووڵ کرابوو و لە فەڕانسە و ئیسپانیادا شتێکی ئاسایی بوو؛ باکینگھام، دەربار و شاژن ئەم پشتیوانییەیان لە ئەم بۆچوونەی چارڵز دەکرد.
کوژران
دەستکاریلە دوای شەڕی ناوخۆ کە لە نێوان پاشایەتیخوازەکان و لایەنگرانی پارلەماندا بوو، حوکمی کوژرانی پاشا دەرکرا. لە ٣٠ی جانوەریی ١٦٤٩دا لە لایەن ھەندێک لە پارلەمانتارانەوە لە سێدارە درا.
سەرچاوە
دەستکاریDurant, W. and Durant, A. (1989). “The Story of Civilization: Age of Reason Begins,” pp. 242–250, World Library, Inc., USA.
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە چارڵزی یەکەمی ئینگلتەرا تێدایە. |