پێگە سەربازییەکانی وڵاتە بێگانەکان لە باشووری کوردستان
پێگە سەربازییەکانی وڵاتە بێگانەکان لە باشووری کوردستان بریتین لە پێگە سەربازییەکانی کە لە لایەن ھێزە سەربازییەکانی وڵاتانێک جگە لە حکوومەتی ھەرێمی کوردستان، ھێزە سەربازییەکانی دەوڵەتی ناوەندیی عێراق، و ھەروەھا پارتە کوردییەکان لە ئاخی باشووری کوردستاندا دامەزراوەتەوە.[١][٢]
لە ئێستاکەدا سێ حکۆمەتی تورکیا، ئێران و ھەروەھا ئەمریکا پێگەی سەربازییان لە ئاخی باشووری کوردستاندا دامەزراندووەتوە.
لە ١٢ی ئایاری ٢٠٠٣ نوێنەرانی پەرلەمانی باشووری کوردستان یاسایان پەسەن کرد و حۆکمێکیان تۆمار کرد کە ھێزە سەربازییەکانی تورکیا لە باشووری کوردستان بڕۆن بۆ دەرەوە و پێگە سەربازییەکانیانیش ببەسترێتەوە[٣] کە ئەمە تا بە ئێستاکە ڕوو نەداوە.
تورکیا
دەستکاریتورکیا تا بەر لە ھەڵمەتھێنانەوە بۆ شاری کوردنشینی عەفرین لە ڕۆژاوای کوردستان، خاوەنی ١٤ پێگەی سەربازی و ٤ پێگەی زانیاری لە باشووری کوردستان بوو. بەڵام بەدوای داگیرکردنی عەفرین، ھەڵمەتی خۆی لە ئاخی باشووریش زۆرتر کرد و ٧ پێگەیەکی دیکەی لە پارێزگای ھەولێر دامەزراند. ھەمووی ئەم ٢٥ پێگەی تورکیا لە دوو پارێزگای دھۆک و ھەولێرە.[١]
بەدر ئەلزیادی پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی سائیرون لە پەرلەمانی عێراق لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢١ ڕاگەیاند کە ئەرتەشی تورکیا تا ساڵی ٢٠١٩ نزیکەی ١٠ پێگەی سەربازی و ٢٥٠٠ سەربازی لە باشووری کوردستان بووە، بەڵام لە ساڵی ٢٠٢١ ژماری پێگە سەربازییەکانی خۆی گەیاندووە بە ٧٠ پێگە و ھێزە چەکدارەکانیشی گەیشتووە بە ١٠ ھەزار کەس. بە وتەی ئەلزیادی ھێزەکانی تورکیا لە قوولایی ٤٠ کیلۆمتر پێشڕەویان لە خاکی باشووری کوردستان کردووە.[٤]
لە دانیشتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە ڕۆژی ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢٢ بۆ بڕیاردانەوە سەبارەت بە ھەڵمەتھێنانی تورکیا بۆ سەر عێراق کە بە ئامادەبوونی ٢٤٢ نوێنەر، وەزیرەکانی بەرگری و دەرەوەی عێراق و ھەروەھا سەرۆکی ئەرتەش و جێگری فەرماندەی ھاوبەشی ئەرتەشی عێراق بەڕێوەچوو، ڕاپۆرتێک لەلایەن وەزارەتی بەرگریی عێراق خوێندرا کە نیشان دەدا تورکیا ١٠٥ پێگەی بچۆک و مەزنی لە ھەرێمی کوردستان ساز کردووە و ٤ ھەزار سەرباز ھێناوەتە نێوی خاکی عێراق و ھەرێمی کوردستان و لەم پێگەیانە جێگر کردووە.[٥] لە ٢ی ئابی ٢٠٢٢ ڕاگەیاندرا ک ئەرتەشی تورکیا پێگەیەکی دیکە لە گوندی سێگرێی لە سنووری قەزای ئامێدی ساز کردووە و خەریکی گواستنەوەی کەرەستە و چەکی قورسی سەربازی بەو پێگەیەیە.[٦]
لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ باقر زوبێدی وەزیری بەرگریی پێشووی عێراق ڕایگەیاند تورکیا پێگەیەکی سەرابازیی نوێی لە سنووری پارێزگای دھۆک لە نێو خاکی ھەرێمی کوردستاندا دامەزراندووە.[٧]
لە ١٧ی ئایاری ٢٠٢٤ ماڵپەڕی «ئەلعەرەبی ئەلجەدید» بە پشتبەستن بە لێدوانی بەرپرسێکی کورد لە پارێزگای دھۆک ڕایگەیاند سوپای تورکیا چەند ڕۆژێکی پێشتر دەستیکردووە بە دروستکردنی بنکەیەکی سەربازیی نوێ لەسەر لوتکەی چیای کیستە لە شاری ئامێدی سەر بە پارێزگای دۆھوک و ھەروەھا گوتی ئەم سەربازگەیە کە دەسەڵاتی بەسەر ٥٠ گوندی ناوچەی کانی ماسی، بامەرنی و باتوفادا ھەیە، دەبێتە چوارەم بنکەیەک کە تورکیە لە سەرەتای ساڵی ڕابردووەوە لەو ناوچەکەدا دروستی کردووە.[٨]
لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٤ عەدنان کەنانی شارەزای ئەمنیی عێراقی ڕایگەیان تورکیا ٣٠ پێگە و کەمپی سەربازیی لە خاکی باشووری کوردستان و عێراق ھەیە و خەڵکی سڤیلی ھەرێمی کوردستانی دەکاتە ئامانجی خۆی.[٩]
پێڕستی ئەو پێگەکان کە تا بە ئێستاکە زانراوە بریتیە لە:
پێگە زانیارییەکان
دەستکاری- پێگەی پاراستن و زانیاریی تورکیا لە ئامێدی، پارێزگای دھۆک
- پێگەی پاراستن و زانیاریی تورکیا لە ناوچەی باتۆفە، زاخۆ، پارێزگای دھۆک
- پێگەی پاراستن و زانیاریی تورکیا لە ناوی شاری دھۆک[١]
پێگە سەربازییەکان
دەستکاری- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە شیلادزێ، پارێزگای دھۆک
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە شیرتی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە زاخۆ
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە کانیماسی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە بامێرنی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە باتۆفە
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە ناوچەی کوێکی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە ناوچەی سینکی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە کۆمری
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە کۆکەی سپی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە داری دەواتی
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە سەرزێڕی
- پێگەی ھێزی ئاسمانیی ئەرتەشی تورکیا لە بامێرنی
- دوو پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە زیلخام[١]
- بنکەی سەربازی بیلیچیان[١٠]
- پێگەی سەربازیی ئەرتەشی تورکیا لە سنووری دھۆک[٧]
ئەمریکا
دەستکاریویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا خاوەنی ١٢ پێگەی سەربازی لە وڵاتی عێراقە کە ٢ دانەی لە ئاخی باشووری کوردستاندا داکەوتووە. ئەمریکا ھەروەھا پێگەیەکی سەربازیی لە ناوچەی کەرکووکدا ھەیە.[١١]
- پێگەی ھەوایی ئەمریکا لە ھەولێر[١٢]
ئێران
دەستکاریلە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ماڵپەڕی زەمەن پرێس ڕایگەیاند سپای پاسدارانی ئێران پێگەیەکی سەربازیی لە ھەرێمی کوردستان کردووەتەوە. زەمەن پرێس نووسیوە کیوومەرس حەیدەری فەرماندەی ھێزی زەمنیی سوپای کۆماری ئیسلامیی ئێران لە لێدوانێکدا ئەو ھەواڵەی ئاشکرا کردووە کە سوپای پاسداران لە قووڵاییی ٤٠ کیلۆمەتری ھەرێمی کوردستاندا بنکەیەکی سەربازیی کردووەتەوە، بەڵام ئاماژەیەک بە شوێنی بنکەکە نەکردووە. زەمەن پرێس ھەروەھا ئاماژە بەوە کردووە کە دانیشتوانی چەندین گوندی سەر سنوورەکانی ھەرێمی کوردستان پێیان وابووە کە ئێران لە سنوورەکانی لەگەڵ کوردستان چەندین بنکەی سەربازیی کردووەتەوە.[١٣]
لە حوزەیرانی ٢٠١٦ ڕۆژنامەی ئەلشەق ئەلئەوسەت سەر بە عەرەبستانی سعوودی ڕایگەیاند ئێران خەریکە لە ناوچەی سەید سادق لە ھەرێمی کوردستان پێگەیەکی سەربازی ساز دەکات.[١٤] بەڵام نازم دەباغ نوێنەری ھەرێمی کوردستان لە تاران ئەو ھەواڵەی ڕەت کردەوە.[١٥]
لە ئێستادا باردۆخی بنکە سەربازیەکانی ئێران لە ھەرێمی کوردستاندا نادیارە.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ ئ ا ب پ کوردپرێس: ژمارە و شوێنی پێگە سەربازییەکانی تورکیا لە ئاخی ھەرێمی کوردستان (بە فارسی)، نووسراو لە ٥ی تەممووزی ٢٠١٩؛ ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. سەردان لە ١٩ی تەممووزی ٢٠١٩.
- ^ ھەواڵنێریی خوێندکارانی ئێران (ئیسنا): تورکیا ٢٠ پێگەی سەربازیی لە کوردستانی عێراق دا ھەیە (بە فارسی)، نووسراو لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١١؛ سەردان لە ١٩ی تەممووزی ٢٠١٩.
- ^ ڕۆژنامەی دونیای ئیقتیساد: تورکیا ٢٠ پێگەی سەربازیی لە عێراق دا ھەیە (بە فارسی)، نووسراو لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١١؛[بەستەری مردوو] سەردان لە ١٩ی تەممووزی ٢٠١٩.
- ^ کوردپرێس: تورکیا لە ھەرێمی کوردستاندا چەند پێگە سەربازیی ھەیە؟ (بە فارسی)، نووسراو لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠٢١؛ سەردان لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠٢١.
- ^ کوردپرێس: ژماری پێگەکان و قووڵایی ئامادەبوونی سەربازیی تورکیا لە خاکی عێراق (بە فارسی)، نووسراو لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢؛ سەردان لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٢.
- ^ شارپرێس: تورکیا بنکەی سەربازیی نوێ لە ھەرێمی کوردستان دادەمەزرێنێت (بە کوردیی سۆرانی)، نووسراو لە ٢ی ئابی ٢٠٢٢؛[بەستەری مردوو] سەردان لە ٢ی ئابی ٢٠٢٢.
- ^ ئ ا ڕۆژنیوز: باقر زوبێدی: درووستکردنی بنکەی سەربازیی لەلایەن تورکیاوە پێشێلکردنى سەروەریی خاكی عێراقە (بە سۆرانی)، نووسراو لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤؛ ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. سەردان لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤.
- ^ ئەلعەرەبی ئەلجەدید: سوپای تورکیا بنکەیەکی نوێ لەسەر لوتکەی چیای کیستە لە باکووری عێراق دروست دەکات (بە عەرەبی)، نووسراو لە ١٧ی ئایاری ٢٠٢٤؛ ٢١ی ئایاری ٢٠٢٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. سەردان لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٤.
- ^ ئەلمەعلوومە: کەنانی ژمارەی بنکە سەربازییەکانی تورکیا لە عێراق ئاشکرا دەکات (بە عەرەبی)، نووسراو لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٤؛ ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. سەردان لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٤.
- ^ «وەزیری بەرگریی تورکیا سەردانی بنکەیێکی سوپای وڵاتەكەی کرد لە ھەرێمی کوردستان». کوردپرێس. ٣ی ئایاری ٢٠٢١. لە ٣ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ کوردپرێس: ئەمریکا چەند سەرباز و پێگەی سەربازیی لە ڕۆژھەڵاتی ناوێندا ھەیە؟ (بە فارسی)، نووسراو لە ١٨ی تەممووزی ٢٠١٩؛ ١٠ی ئابی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. سەردان لە ١٩ی تەممووزی ٢٠١٩.
- ^ «ئەمریکییەکان پێگەی بەلەد بە جێدەھیلێن؛ ٥٠ کەس بۆ ئەمریکا ھەڵدەگەڕێنەوە و ٢٠ کەسیشیان دەچێت بۆ ھەولێر» (بە فارسی). کوردپرێس. ١٤ی ئایاری ٢٠٢١. لە ١٤ی ئایارئ ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) - ^ https://www.zamenpress.com/Details.aspx?jimare=16783 ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ ئیکورد دەیلی: ئەلشەرق ئەلئەوسەت: ئێران خەریکە پێگەیەکی سەربازی لە ھەرێمی کوردستان ساز دەکات (بە ئینگلیزی)، نووسراو لە ٢٩ی ئایاری ٢٠١٦؛ سەردان لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤.
- ^ دیپلۆماسیی ئێرانی: ئیدیعای سازکردنی پێگەیەکی سەربازیی ئێران لە ھەرێمی کوردستاندا (بە فارسی)، نووسراو لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١٦؛[بەستەری مردوو] سەردان لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤.