نێجیریا

(لە نەیجیریاەوە ڕەوانە کراوە)

پۆتانەکان: 8°N 10°E / 8°N 10°E / 8; 10

نێجیریا یان نەیجیریا، بە فەرمی کۆماری فیدراڵی نێجیریا (بە ئینگلیزی: Federal Republic of Nigeria) وڵاتێکە لە کیشوەری ئەفریقا لە ڕۆژهەڵاتەوە چاد و لە ڕۆژئاوای باکووری ئەفریقا کامیروون و لە رۆژاوا بێنین دەورەیان داوە، کەنار دەریاکەی لە باشووری گولفی گیونیایە لە ئۆقیانووسی ئاتلانتیکی، سیستەمی فیدرالی کۆمارییە، کە لە ٣٦ شار و ٣١ ناوچە پێکدێت، پایتەختەکەی ناوی ئەبووجایە و گەورترین شار بریتییە لە لاگۆس کە بە ناوبانگترین شارە لە وڵاتەکە و لە تەواوی ئەفریقادا.

کۆماری فیدراڵی نێجیریا

Jamhuriyar Taraiyar Nijeriya کۆدی زمانی نادروست.
Ȯha nke Ohaneze Naíjíríà کۆدی زمانی نادروست.
Àpapọ̀ Olómìnira ilẹ̀ Nàìjíríà (یۆروبا)
دروشم: "یەکبوون و باوەڕ، ئاشتی و پێشکەوتن"
سروود: "Arise, O Compatriots"
ھەڵکەوتەی  نێجیریا  (dark blue) – لە ئەفریقا  (light blue و dark grey) – لە یەکێتیی ئەفریقا  (light blue)  —  [ڕێنوێن]
ھەڵکەوتەی  نێجیریا  (dark blue)

– لە ئەفریقا  (light blue و dark grey)
– لە یەکێتیی ئەفریقا  (light blue)  —  [ڕێنوێن]

ھەڵکەوتەی  نێجیریا  (dark blue)

– لە ئەفریقا  (light blue و dark grey)
– لە یەکێتیی ئەفریقا  (light blue)  —  [ڕێنوێن]

پایتەختئابوجا
9°4′N 7°29′E / 9.067°N 7.483°E / 9.067; 7.483
گەورەترین شار لاگووس
زمانە فەرمییەکان ئینگلیزی
زمانە نیشتمانییەکان هاوسا, ئیگبۆ, یۆروبا
زمانە ناوچەییەکان ئێدۆ, ئێفیک, فولانی, ئیدۆما, ئیجاو کانوری[١]
ناوی هاووڵاتی نێجیری
دەوڵەت Presidential Federal republic
 -  سەرۆک موحەممەد بوخاری
 -  Vice President یەمی ئۆسینباجۆ
Independence لە شانشینی یەکگرتوو 
 -  Unification of Southern and Northern Nigeria ١٩١٤ 
 -  جیابونەوە و ناساندن ١ تشرینی یەکەمی ١٩٦٠ 
 -  دامەزراندنی کۆمار ١ تشرینی یەکەمی ١٩٦٣ 
ڕووبەر
 -  سەرجەم ٩٢٣٬٧٦٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (32nd)
٣٥٦٬٦٦٧ مایلی چوارگۆشە 
 -  ئاو (%) ١٫٤
ژمارەی دانیشتوان
 -  بەراوردی ٢٠١٢ 170,123,740[٢] (7th)
 -  چڕی ١٨٤٫٢ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (71st)
٤٧٧٫٠کەس لە مایلی چوارگۆشە
GDP (PPP) بەراوردی ٢٠١١
 -  سەرجەم $415.132 billion[٣] 
 -  سەرانە $٢٬٥٨٩ 
GDP (nominal) بەراوردی ٢٠١١
 -  سەرجەم $247.128 billion[٣] 
 -  سەرانە $١٬٥٤١ 
Gini (٢٠٠٣) ٤٣٫٧ (medium
HDI (٢٠١١) increase 0.459[٤] (low) (١٥٦th)
دراو Naira (₦) (NGN)
ناوچەی کاتی WAT (UTC+١)
 -  ھاوین (DST) not observed (UTC+١)
لای لێخوڕین right
پاوانی ئینتەرنێت .ng
کۆدی تەلەفۆن +٢٣٤

نێجیریا کۆمەڵگایەکی فرە ڕەگەزییە کە تیابووی ٢٥٠ جۆر ڕەگەز و تیابووی ٥٠٠ زمانی جیایە، کە ھەموو ئەمانە بە مانای ھەبوونی کلتوری جیاواز دێن لە وڵاتەکە[٥][٦][٧] ھەروەھا زمانی فەرمی وڵاتەکە زمانی ئینگلیزییە کە بەکارھاتووە بۆ ئاسانکردنەوەی زمان لە وڵاتەکە[٨]، نێجێریا جیاکارییەکی ھەیە لەنێوان ڕێژەی دانیشتووانی دوو ئاین، بۆ نموونە وڵاتەکە دابەشبووە بەسەر دوو ئاراستە، ئاراستەی باکوور موسڵمانەکان تیای دەژین، و ئاراستەی باشوور مەسیحییەکان تیای دەژین، وڵاتەکە پێنجەمە لە زۆری دانیشتووانی موسڵمان لە وڵاتەکە و شەشەمە لە زۆری دانیشتووانی مەسیحی لە وڵاتەکە[٩]، دەستووری نێجێریا دڵنیایی لە ھەبوونی ئازادی ئاین دەکاتەوە لە وڵاتەکە.[١٠]

ئایینەکان لە نێجیریا [١١]
ئایینەکان ڕێژە
ئیسلام
  
٥٢٫٠٪
مەسیحی
  
٤٨٫٠٪

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ «Languages of Nigeria». Ethnologue. لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە.
  2. ^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری factbook نەدراوە
  3. ^ ئ ا «Nigeria». International Monetary Fund. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١١ ھێنراوە.
  4. ^ http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_Human_Development_Index#cite_note-UNDP-0
  5. ^ «Ethnicity in Nigeria». PBS. ٥ی نیسانی ٢٠٠٧. لە ٩ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
  6. ^ «Nigeria». Ethnologue (بە ئینگلیزی). لە ٤ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  7. ^ Pereltsvaig، Asya (١٦ی حوزەیرانی ٢٠١١). «Linguistic diversity in Africa and Europe – Languages Of The World». لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  8. ^ Mann، Charles C. (1990). «Choosing an Indigenous Official Language for Nigeria» (PDF).
  9. ^ «The countries with the 10 largest Christian populations and the 10 largest Muslim populations». Pew Research Center (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٢٥ی ئایاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  10. ^ «Nigerian Constitution». Nigeria Law. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  11. ^ بەختیاری، سەعی. جوگرافیا. تاران: ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. ISBN 978-964-342-431-2.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

بەستەرە دەرەکییەکان

دەستکاری
  • ماڵپەری فەرمی
  • ئەتڵەسی نێجیریا لە ویکیمیدیا   Wikimedia Atlas of Nigeria
  •   میدیای پەیوەندیدار بە Nigeria لە ویکیمیدیا کۆمنز