نێجیریا
پۆتانەکان: 8°N 10°E / 8°N 10°E
نێجیریا یان نەیجیریا، بە فەرمی کۆماری فیدراڵی نێجیریا (بە ئینگلیزی: Federal Republic of Nigeria) وڵاتێکە لە کیشوەری ئەفریقا لە ڕۆژهەڵاتەوە چاد و لە ڕۆژئاوای باکووری ئەفریقا کامیروون و لە رۆژاوا بێنین دەورەیان داوە، کەنار دەریاکەی لە باشووری گولفی گیونیایە لە ئۆقیانووسی ئاتلانتیکی، سیستەمی فیدرالی کۆمارییە، کە لە ٣٦ شار و ٣١ ناوچە پێکدێت، پایتەختەکەی ناوی ئەبووجایە و گەورترین شار بریتییە لە لاگۆس کە بە ناوبانگترین شارە لە وڵاتەکە و لە تەواوی ئەفریقادا.
کۆماری فیدراڵی نێجیریا Jamhuriyar Taraiyar Nijeriya کۆدی زمانی نادروست. Ȯha nke Ohaneze Naíjíríà کۆدی زمانی نادروست. Àpapọ̀ Olómìnira ilẹ̀ Nàìjíríà (یۆروبا) |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
دروشم: "یەکبوون و باوەڕ، ئاشتی و پێشکەوتن" | ||||||
سروود: "Arise, O Compatriots" | ||||||
ھەڵکەوتەی نێجیریا (dark blue) – لە ئەفریقا (light blue و dark grey) |
||||||
پایتەخت | ئابوجا 9°4′N 7°29′E / 9.067°N 7.483°E | |||||
گەورەترین شار | لاگووس | |||||
زمانە فەرمییەکان | ئینگلیزی | |||||
زمانە نیشتمانییەکان | هاوسا, ئیگبۆ, یۆروبا | |||||
زمانە ناوچەییەکان | ئێدۆ, ئێفیک, فولانی, ئیدۆما, ئیجاو کانوری[١] | |||||
ناوی هاووڵاتی | نێجیری | |||||
دەوڵەت | Presidential Federal republic | |||||
- | سەرۆک | موحەممەد بوخاری | ||||
- | Vice President | یەمی ئۆسینباجۆ | ||||
Independence | لە شانشینی یەکگرتوو | |||||
- | Unification of Southern and Northern Nigeria | ١٩١٤ | ||||
- | جیابونەوە و ناساندن | ١ تشرینی یەکەمی ١٩٦٠ | ||||
- | دامەزراندنی کۆمار | ١ تشرینی یەکەمی ١٩٦٣ | ||||
ڕووبەر | ||||||
- | سەرجەم | ٩٢٣٬٧٦٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (32nd) ٣٥٦٬٦٦٧ مایلی چوارگۆشە |
||||
- | ئاو (%) | ١٫٤ | ||||
ژمارەی دانیشتوان | ||||||
- | بەراوردی ٢٠١٢ | 170,123,740[٢] (7th) | ||||
- | چڕی | ١٨٤٫٢ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (71st) ٤٧٧٫٠کەس لە مایلی چوارگۆشە |
||||
GDP (PPP) | بەراوردی ٢٠١١ | |||||
- | سەرجەم | $415.132 billion[٣] | ||||
- | سەرانە | $٢٬٥٨٩ | ||||
GDP (nominal) | بەراوردی ٢٠١١ | |||||
- | سەرجەم | $247.128 billion[٣] | ||||
- | سەرانە | $١٬٥٤١ | ||||
Gini (٢٠٠٣) | ٤٣٫٧ (medium) | |||||
HDI (٢٠١١) | 0.459[٤] (low) (١٥٦th) | |||||
دراو | Naira (₦) (NGN ) |
|||||
ناوچەی کاتی | WAT (UTC+١) | |||||
- | ھاوین (DST) | not observed (UTC+١) | ||||
لای لێخوڕین | right | |||||
پاوانی ئینتەرنێت | .ng | |||||
کۆدی تەلەفۆن | +٢٣٤ |
نێجیریا کۆمەڵگایەکی فرە ڕەگەزییە کە تیابووی ٢٥٠ جۆر ڕەگەز و تیابووی ٥٠٠ زمانی جیایە، کە ھەموو ئەمانە بە مانای ھەبوونی کلتوری جیاواز دێن لە وڵاتەکە[٥][٦][٧] ھەروەھا زمانی فەرمی وڵاتەکە زمانی ئینگلیزییە کە بەکارھاتووە بۆ ئاسانکردنەوەی زمان لە وڵاتەکە[٨]، نێجێریا جیاکارییەکی ھەیە لەنێوان ڕێژەی دانیشتووانی دوو ئاین، بۆ نموونە وڵاتەکە دابەشبووە بەسەر دوو ئاراستە، ئاراستەی باکوور موسڵمانەکان تیای دەژین، و ئاراستەی باشوور مەسیحییەکان تیای دەژین، وڵاتەکە پێنجەمە لە زۆری دانیشتووانی موسڵمان لە وڵاتەکە و شەشەمە لە زۆری دانیشتووانی مەسیحی لە وڵاتەکە[٩]، دەستووری نێجێریا دڵنیایی لە ھەبوونی ئازادی ئاین دەکاتەوە لە وڵاتەکە.[١٠]
ئایین
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Languages of Nigeria». Ethnologue. لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە.
- ^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی
<ref>
؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەریfactbook
نەدراوە - ^ ئ ا «Nigeria». International Monetary Fund. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_Human_Development_Index#cite_note-UNDP-0
- ^ «Ethnicity in Nigeria». PBS. ٥ی نیسانی ٢٠٠٧. لە ٩ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ^ «Nigeria». Ethnologue (بە ئینگلیزی). لە ٤ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ Pereltsvaig، Asya (١٦ی حوزەیرانی ٢٠١١). «Linguistic diversity in Africa and Europe – Languages Of The World». لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ Mann، Charles C. (1990). «Choosing an Indigenous Official Language for Nigeria» (PDF).
- ^ «The countries with the 10 largest Christian populations and the 10 largest Muslim populations». Pew Research Center (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٢٥ی ئایاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ «Nigerian Constitution». Nigeria Law. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ^ بەختیاری، سەعی. جوگرافیا. تاران: ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. ISBN 978-964-342-431-2.
{{cite book}}
: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری- ماڵپەری فەرمی
- ئەتڵەسی نێجیریا لە ویکیمیدیا Wikimedia Atlas of Nigeria
- میدیای پەیوەندیدار بە Nigeria لە ویکیمیدیا کۆمنز
ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |