نامەکانی محەممەد
لە ساڵی ٦ی کۆچی دا ڕووداوەکانی پەیمانی حودەیبییە لە نێوان موسڵمانان و کافرەکانی قوڕەیشدا ڕوویدا، کاتێک موسڵمانان لەو ساڵەدا بۆ عومرە ھاتبوون، بەڵام قوڕەیش ڕێگری لێکردن، بۆیە پێغەمبەر ئاشتەوایی لە نێوان موسڵماناندا کرد و موشریکەکان، و لە نێو مەرجەکانی ئەم ئاشتەوایییەدا وەستانی شەڕی نێوان ئەو دوو لایەنە بۆ ماوەی ١٠ ساڵ بوو. ھەر بۆیە پێغەمبەری خودا دەرفەتی پەیمانی ئاشتی (کە دوو ساڵ بەردەوام بوو پێش ئەوەی قوڕەیشەکان لە ساڵی ٨ی کۆچی دا بیشکێنن) قۆستەوە بۆ ئەوەی خۆی تەرخان بکات بۆ جوولەکەکانی خەیبەر (کە خەریکی ھاندانی ھۆزە گەورەکانی عەرەب بوون تاوەکوو کۆببنەوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی موسڵمانان و بنبڕکردنیان).[١] ھەروەھا بانگەواز و فراوانکردنی بڵاوبوونەوەی ئیسلام.[٢]
ئەو ناماناەی کە پێغەمبەر محەممەد بۆ پاشا و سەرکردەکانی گەل و ھۆز و گرووپەکانی سەردەمی خۆی ناردبوو، لاپەڕەیەکی دیارە لە لاپەڕەکانی ژیاننامەی پێغەمبەر و مێژووی ئیسلامیدا، چونکە ئەو پەیامانە لایەنێکیگشتگیربوونی بانگەوازی ئیسلام پیشان دەدەن.
ئیسلام لە ڕێگەی نێردراوەکانی پێغەمبەرەوە لە نۆ وڵاتدا بە شێوەیەکی بەرفراوان بڵاوبووەوە: یەمامە، عومان، بەحرەین و یەمەن لە چوار ناوچەی فراوانیان لەگەڵ حەزرەمەوت، بەڵام بڵاوبوونەوەی لە حەبەشە سنووردار بوو، چونکە مەرج نییە ئیسلامی نەجاشی بووبێتە ھۆی مسوڵمانبوونی گەلەکەی، وەک خودا لە قورئانی پیرۆزدا باسی کردووە:﴿لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ٢٥٦﴾ [بەقەرە:٢٥٦] (کوردی: بەهیچ جۆرێک زۆر کردن نیه له وەرگرتنی بیروباوەڕی ئیسلامدا (دینداری بەزۆر نابێت بکرێت و دین بەزۆر نادرێت بەسەر کەسدا)، چونکه بەڕاستی ڕێبازی چاک و دروست؛ ڕوون و ئاشکرا بووه و جیابۆتەوه له گومڕایی و سەرکەشی، جا ئەوەی باوەڕی نەبێت به ـ تاغوت ـ (که بریتیه لە: هەموو ڕێگەو ڕێبازو هێزو بەرنامەو لادان و بتێک)و باوەڕی دامەزراو بهێنێت بەخوا، جا بێگومان ئەوکەسه دەستی گرتووه به بەهێزترین هۆکاری ڕزگارییەوە، شوێن دامەزراوترین بیروباوەڕ کەوتووە، که هیچ پسان و هەڵوەشاندنەوەیەکی بۆ نی یه و هەمیشه پتەو و دامەزراوە، خوای گەورەش بیسەرو زانایە.)[٣]
ھەندێک لە نامەکانی پێغەمبەر
دەستکارینامەی پێغەمبەر بۆ ھەرقل
دەستکاری
"بسم اللە الرحمن الرحیم من محمد رسول اللە إلی ھرقل عظیم الروم: سلام علی من اتبع الھدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوة الإسلام، أسلم تسلم یؤتک اللە أجرک مرتین وإن تولیت فإن علیک إثم الأریسیین. ﴿قُلْ یَا أَھْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّھَ وَلَا نُشْرِکَ بِھِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّھِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْھَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ٦٤﴾"
»
نامەی پێغەمبەر بۆ خوسرەوی فارس
دەستکاری"بسم اللە الرحمن الرحیم، من محمد رسول اللە إلی کسری عظیم فارس، سلام علی من اتبع الھدی، وآمن باللە ورسولە، وشھد أن لا إلە إلا اللە وحدە لا شریک لە، وأن محمدا عبدە ورسولە، وأدعوک بدعایة اللە، فإنی أنا رسول اللە إلی الناس کافة، لینذر من کان حیا ویحق القول علی الکافرین فأسلم تسلم، فإن أبیت فإن إثم المجوس علیک."
»
"بسم اللە الرحمن الرحیم، من محمد رسول اللە إلی المقوقس عظیم القبط: سلام علی من اتبع الھدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوة الإسلام، أسلم تسلم یؤتک اللە أجرک مرتین. ﴿قُلْ یَا أَھْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّھَ وَلَا نُشْرِکَ بِھِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّھِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْھَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ٦٤﴾"
»
نامەی پێغەمبەر بۆ نەجاشی
دەستکاری«بسم اللە الرحمن الرحیم، من محمد رسول للە إلی النجاشی ملک الحبشة: سلام علیک، إنی أحمد اللە إلیک، اللە الذی لا إلە إلا ھو الملک القدوس السلام المؤمن المھیمن، وأشھد أن عیسی بن مریم روح اللە وکلمتە ألقاھا إلی مریم البتول الطیبة الحصینة، فحملت بعیسی فخلقە اللە من روحە کما خلق آدم بیدە، وإنی أدعوک وجنودک إلی اللە عز وجل، وقد بلغت ونصحت فاقبلوا نصحی، والسلام علی من اتبع الھدی.»
»
نامەی پێغەمبەر بۆ حەزرەمەوت
دەستکاری«مِنْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّھِ إِلَی الأَقْیَالِ الْعَبَاھِلَةِ، وَالأَرْوَاعِ الْمَشَابِیبِ مِنْ أَھْلِ حَضْرَمَوْتٍ بِإِقَامِ الصَّلاةِ الْمَفْرُوضَةِ، وَأَدَاءِ الزَّکَاةِ الْمَعْلُومَةِ عِنْدَ مَحِلِّھَا، فِی التِّیعَةِ شَاةٌ، لا مُقَوَّرَةُ الأَلْیَاطِ وَلا ضِنَاکٌ، وَأنْطُوا الثَّبَجَةَ، وَفِی السُّیُوبِ الْخُمْسُ، وَمَنْ زَنَی مِم بِکْرٍ فَاصْقَعُوھُ مِائَةً وَاسْتَوْفِضُوھُ عَامًا، وَمَنْ زَنَی مِم ثَیِّبٍ فَضَرِّجُوھُ بِالأَضَامِیمِ، وَلا تَوْصِیمَ فِی الدِّینِ وَلا غُمَّةَ فِی فَرَائِضِ اللَّھِ، وَکُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ، وَوَائِلُ بْنُ حُجْرٍ یَتَرَفَّلُ عَلَی الأَقْیَالِ، أَمِیرٌ أَمَّرَھُ رَسُولُ اللَّھِ فَاسْمَعُوا وَأَطِیعُوا.»
»
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Mubārakfūrī، Ṣafī al-Raḥmān. (2005). al-Raḥīq al-makhtūm: baḥth fī al-sīrah al-Nabawīyah (al-Ṭabʻah al-ūlá ed.). Bayrūt, Lubnān: Muʼassasat al-Risālah Nāshirūn. ISBN 9953-32-099-3. OCLC 1041149331. لە ڕەسەنەکە لە 2023-04-12 ئەرشیڤ کراوە.
- ^ صلح الحدیبیة.
- ^ «رسائل النبي ـ صلى الله عليه وسلم ـ إلى الملوك والأمراء». Islamweb إسلام ويب (بە عەرەبی). لە ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
ئاماژەکان
دەستکاری
- الصحیحان: البخاری ومسلم.
- تاریخ الأمم والملوک: الطبری ٢ /٦٤٤–٦٥٧.
- تاریخ الواقدی: ٢/ ٣٣ وما بعدھا.
- الأموال: لأبی عبید ص٢٠–٢٤.
- زاد المعاد: ابن القیم ١/ ٣٠–٣٣.
- الروض الأنف: السھیلی ١/ ٢٥٠.
- الأغانی الأصفھانی ٦/ ٣٤٨٬٣٤٩.
- السیرة النبویة: ابن ھشام ٢/ ٣٥٢٬٣٥٣.
- فتوح مصر وأخبارھا: ابن الحکم ص٤٠ وما بعدھا.
- تھذیب الأسماء: ٢/ ١٥٠ وما بعدھا.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە نامەکانی محەممەد تێدایە. |