منارەی چۆلی

منارەی چۆلی یان منارەی مزەفەریە یەکێکە لە شوێنەوارە دێرینەکانی شاری ھەولێر دەکەوێتە باشووری رۆژاوای قەڵای ھەولێر. لە کاتی فەرمانڕەوایی سوڵتان موزەفەرەدین کۆکبری لە دەورانی دەوڵەتی بەکتکینی دروستکراوە و مەزندە دەکرێ ئەم منارەیە پاشکۆی مزگەوتێکی گەورە بێت کە لەو سەردەمەدا دروستکراوە. بەرزییەکەی ٢٢ مەتر لە رووی زەوییە.^[١]

لە سەردەمی سوڵتان موزەفەر بەھۆی گەشەسەندنی شار و ئارامی و دڵنیایی ھاووڵاتیان، بۆ یەکەم جار خەڵک لە دەرەوەی قەڵات جێگر دەبن و سوڵتان بەم مەبەستەش دوو قوتابخانە و مزگەوتێک و بازاڕی قەیسەری لە خوارووی قەڵات دروستکردووە، بەڵام دوای کۆچی دوایی سوڵتان و ھێرشەکانی مەغول و جەلائیری و ئیلخانی و تورکمانی و سەفەوی بۆ سەر ھەولێر ئەم بەشەی شار لە دەرەوەی قەڵات تووشی ڕووخان و کاوڵبون ھاتووە. شوێنی منارە تا سەرەتای سەدەی ڕابردوو چۆڵەوانی بووە و کەسی لێ نەژیاوە بۆیە ناونراوە «مناری چۆلی» و ھەر لەبەر ئەم ھۆیەش دەستکاری و فەرامۆشی کردووە تاوەکوو لە ساڵی ١٩٣٥ حکومەتی عێراق بە فەرمی بە شوێنەواری داناوە و دواتر لە ساڵی ١٩٦٠ بەڕێوەبەرایەتی گشتیی شوێنەواری عێراقی شورای بۆ دروستکرد و کاری نۆژەنکردنەوەی بۆ ئەنجامدا.

شێوەی منارە

بناغەی دیواری مزگەوتەکە نزیکەی ١٤٥ سانتیمەتر پانییەتی. منارەی چۆلی لە گەچ، کەرپوچ و قسڵ دروست کراوە. لە لایەن وەستا «مەسعوود مراد» شێوەی نەخش نیگاری ڕەنگاو ڕەنگی بۆ دروستکراوە.

منارەی چۆلی لە دوو بەشی پێک دێت:

بنکەی منارە: بریتیە لە بەشی خوارەوەی منارە کە بە شێوازی ئەندازیاری دیار ناکەویت چونکە شێوەی ٧ پاڵووە لەوانەشە لەسەرتای خۆی ٨ پاڵوو بووبێت بەڵام بە ھۆکاری دروستکردنی لەپال دیواری مزگەوت بەم شێوازە دروستکراوە چونکە دوای ٧ مەتر دیوارەکە دووبارە دەبێتەوەشێوەیەکی ھەشت پاڵوی رێک. ئەم بەشە کە درێژیەکەی بریتی یە لە ١٥ مەتر دوو دەرگای ھەیە یەکیان ڕۆژاوا و ئەوەی تر رووە و رۆژھەڵات کە ھەر یەکیان پلیکانەیەکی ھەیە بۆ سەرکەوتن بۆ سەرەوەی منارەکە بەشێوازی پێچاو پێچ کە یەکتری نابڕن و ئەوەی لە دەرگایەک سەرکەوتبێت تا کۆتایی منارەکە ئەوی تر نابینێت. سەرجەم نەخشەکانی ئەم بەشە لە خشتەو تاق و پەنجەرەی داخراو پێک دێت و دوو شریتی ھەیە بە شێوازی پیتەکانی X و W.

لوولەی منارە: بریتییە لە بەشی سەرەوەی منارەکە و بە تیرەی ٢١ پێ و بەرزایی ٢٢٫١٠ م راستەوخۆ دەکەوێتە سەر بەشی دووەم و لە شێوەی لوولەیی دایە و لە وانەیە لە کاتی دروستکردن بەرزتر بێت، بەڵام بەھۆی کەش و ھەوا و چاکنەکردنەوەی بەشی سەرەوەی رووخا بێت.^[٢]

ئەمانەش ببینە

قەڵای ھەولێر

سەرچاوەکان

[1] ttp://erbiltourism.info/ku/?p=1203^{[بەستەری مردوو]}^{[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]}^{[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]}^{[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]}

[2] ttp://www.kurdipedia.org/?q=20081216224102796&lng=1^{[بەستەری مردوو]}

[١]

[٢]