ماددە

ماک یان ماددە تەنێکە بارستایی و قەبارەی ھەبێت و لە گەردوون بۆشایییەک داگیر بکات پێی دەگوترێت ماددە. لە فیزیای نوێی گەردوونیدا ماددە بو چەند شێوەیەک پۆلین دەکرێت.

• ماددەی ڕوشن: کە نزیکەی ٠٬٤٪ لە بارستایی گەردوون پێک دێنێت، و ئەو ماددەیە دەگرێتەوە کە بە چاو دەبینرێت و ڕوشنە.
• ماددەی نا ڕوشن: ئەو ماددانە دەگرێتەوە کە لە گەردووندا ھەن و ڕوشناییان نیە، و نزیکەی ٣٬٤٪ لە بارستایی گەردوون دەگرێتەوە.
• مادەەی تاریک: ئەەو ماددەیەیە کە لە بوشایی گەردوون ھەستی پێ دەکرێت و تاقیکردنەوەکا بەردەوامن بو زیارتر ئاشکراکردنی ئەو ماددەیە، کە نزیکەی ٢٣٪ لە ماددەی گەردوون پێک دێنێت.
• بەشی ھەرە زوری رێژەی ماددە لە گەردوون کە دەکاتە ٧٣٪ بریتیە لە وزی تاریک

ماددە

بە شێوەیەکی گشتی ماددە پۆلێن دەکرێت بۆ چوار دۆخ، دۆخی ڕەقی، دۆخی شلی، دۆخی گازی، دۆخی پلازما.

دۆخەکانی ماددە

بە شێوەیەکی گشتی پۆلێن دەکرێت بۆ سێ دۆخ.

1. دۆخی ڕەقی.
2. دۆخی شلی.
3. دۆخی گازی.
4. دۆخی پلازما. (کە بە شێوەیەکی گشتی ئەو ماددانە دەگرێتەوە گە لە پلەی گەرمی بەرز دانە و بە نزمبوونەوەی پلەی گەرمی خەست نابنەوە)

سەرچاوەکان

1. زانیاری بۆ پۆلی پێنجەمەی سەرەتایی / ھەرێمی کوردستان
2. زانستپەروەرانی کورد / بنەمای پاراستنی ماددە و وزە ٩ی ئازاری ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.