لەشکرکێشی مەغۆلەکان بۆ سەر ژاپۆن
ھێرشی مەغۆلەکان بۆ سەر ژاپۆن (بە ئینگلیزی: Mongol invasions of Japan) مەبەست لێی دوو ھێرشی ئیمپراتۆریەتی یوانە بۆ ژاپۆن لە سەردەمی کاماکورا. بە شێوەیەکی سەرەکی دیمەنی ئەم شەڕانە کیوشو بووە لە باشووری ڕۆژاوای ژاپۆن. پاش داگیرکردنی باکوری چین و داگیرکردنی شانشینی گۆریۆ (نیمچەدوورگەی کۆریا)، ئیمپراتۆری مەغۆل کوبلای خان شەش جار باڵیۆزی بۆ ژاپۆن نارد و داوای ملکەچبوونی ژاپۆن و دانپێدانان و قبوڵکردنی باڵادەستی چین لە ڕۆژھەڵاتی ئاسیا لەلایەن ژاپۆنەوە کرد، بەڵام ھۆجۆ تۆکیمۆنێ، پارێزگاری سەربازیی ژاپۆن، ھەموو جارێک ڕەتی دەکردەوە، ئەمەش باڵیۆزەکانی بێ وەڵام ھێشتەوە و ئامادە بوو ھێرش بکات. یەکەم ھێرشی مەغۆلەکان ناوی شەڕی بۆنایە و لە ساڵی ١٢٧٤ی زایینی ڕوویدا. لەم ھێرشەدا سەرباری باڵادەستی سەربازی و پێشڕەوی سەربازانی ئیمپراتۆری مەغۆل، سەربازەکان شەوانە پاشەکشەیان کرد و دوای شەڕێکی توند گەڕانەوە بۆ کەشتییەکانیان. ئەو ڕووداوانەی دوای ئەوەی سەربازە داگیرکەرەکان سواری کەشتییەکان بوون و بوونە ھۆی گەڕانەوەی زیاتر لە نیوەی ئەو سەربازانە بۆ چین، تا ئێستاش لە پەردەی ناڕوونیدا ماونەتەوە.
ڕوودانی دووەم ھێرشی مەغۆلەکان کە بە شەڕی کوان ناسراوە لە ساڵی ١٢٨١ی زایینی بووە. لە ھێرشی دووەمدا دوو بەلەم لە وڵاتی گۆریۆ (کۆریا) و باشووری چینەوە بەڕێکەوتن کە تازە لەلایەن مەغۆلەکانەوە گیرابوو، بە جیاوازی کات و نەبوونی ھەماھەنگی. ھەرچەندە ھەندێک دوورگە لەلایەن بەلەمی یەکەمەوە ھێرشس کرایە سەر، بەڵام زریانێکی بەھێز ڕێگری لە سوپای ھێرشبەری ھاوبەش کرد کە ھێرشی سەرەکی ئەنجام بدات و لەسەر خاکی ژاپۆن دابەزێت؛ و ئەم ھێرشە بە شکستی تەواوەتی مەغۆلەکان کۆتایی ھات.
ئەو زریانە توندوتیژەی کە کەشتی ھێرشبەرەکانی ھەڵوەشاندەوە دواتر ناوی لێنرا بای ئیلاھی یان کامیکازێ. جگە لە داگیرکردنی ژاپۆن لە کاتی جەنگی جیھانی دووەمدا، ئەم دوو ھێرشە بۆ سەر ژاپۆن تاکە ھێرش بوون کە ئامانجیان داگیرکردنی ئەم خاکە بووە لەلایەن ھێزێکی بیانی لە ماوەی تەواوی مێژووی ئەم وڵاتەدا. ئەنجامی ساڵانێک ئامادەکاری سەربازی بۆ شەڕی مەغۆلەکان بۆ حکوومەتی کاماکورا کارەساتبار بوو. زۆرێک لە دڵسۆزەکان کە بۆ پاراستنی حکوومەت خەباتیان کردبوو ئێستا چاوەڕێی پاداشتێک بوون و جێبەجێکردنی ئەم داواکارییە لە دەرەوەی دەسەڵاتی دەسەڵاتداران بوو. لێرەوە کێشەی دارایی و دابەزینی دڵسۆزی لە نێوان ئاغای زلھێزدا بەشداربوو لە داڕمانی دەسەڵاتی کاماکورا.
پێناسە دەستکاری
گێنکۆ (بە ژاپۆنی: 元寇 Genkō) لە ڕووی وشەیییەوە لە دوو کانجی "元" بە واتای "شانشینی یوان" و "寇"ی دیکە بە واتای "ھێرش" پێکھاتووە و مانای وشەیی "ھێرشی مەغۆلەکان"ە. جێنکۆ ناوی دوو ھێرشی ئیمپراتۆرییەتی مەغۆلەکانە بۆ سەر ژاپۆن، ھەروەھا لە دوو شەڕ پێکدێت، یەکەم ھێرشی شەڕی بۆنێی لە پاییزی ساڵی ١٢٧٤ی زایینیدا کە ھاوتایە لەگەڵ ساڵی ١١ی سەردەمی بۆنێی و دوای حەوت ساڵێکی دیکە ھێرشی شەڕی کوان لە ھاوینی ساڵی ١٢٨١ی زایینی کە ھاوتایە لەگەڵ ساڵی چوارەمی ئەو ماوەیەی کوان ڕوویدا.
دۆخی سیاسی و سەربازی سەردەمی کاماکورا دەستکاری
شۆگوناتی کاماکورا لە ساڵی ١١٨٥ دامەزراوە و بارەگاکەی لە شاری کاماکورا بووە. لەم ماوەیەدا ئیمپراتۆر و دەربار و حکوومەتی ناوەندی نەریتی گۆڕدرا بۆ دامەزراوەی ڕێوڕەسمی. لەم کاتەدا بناغەی دیکتاتۆری سەربازی شۆگونەکان دانرا و بنەما و یاساکانی پەرەیان پێدرا و داڕێژرا؛ فەیلەقی سامورای پێکھێنرا و فۆرماتێکی سەرەتایی خۆی دۆزییەوە. لە ھەمان کاتدا لەگەڵ سەردەمی کاماکورا، داب و نەریتی خۆکوشتنی سامورای یان ھاراکیری لەدایک بوو و بووە جێی بایەخ. دوای لەناوچوونی نەوەی مینامۆتۆ نۆ یۆریتۆمۆ یەکەم شۆگون و دامەزرێنەری شۆگوناتی کاماکورا، بنەماڵەی ھاوسەرەکەی، ھۆجۆ ماساکۆ, دەسەڵاتیان لە وڵاتەکەدا گرتە دەست. زۆربەی شۆگونەکانی سەردەمی کاماکورا بێدەسەڵات بوون و لە ڕاستیدا بە تەواوی لەژێر کۆنترۆڵی شانشینی ھۆجۆ بوون. پۆستی شیکێن (جێگری شۆگون) بە تایبەتی لەلایەن بنەماڵەی ھۆجۆوە بوو و بۆ زۆربەی ئەم ماوەیە شیکنەکان حوکمڕانی وڵاتیان دەکرد.[١]
پەیوەندی نێوان سامورای و شۆگون لە سەردەمی کاماکورادا لەسەر بنەمای خزمەتکردنی پاداشت بوو. لە بەرامبەر خزمەتکردنی شۆگونەکاندا، سامورایییەکان پاراستنی خاوەندارێتی زەوییەکانیان بۆ دابین دەکرا و ئەگەر لە شەڕەکاندا بتوانن زەوییە نوێیەکان بگرن، ئەوا خاوەندارێتی زەوییە نوێیەکانیشیان بەدەست دەھێنا. لە بەرامبەر وەرگرتنی پاداشتێکی لەو شێوەیە، دەبوو بە دڵسۆزی شۆگون بمێننەوە و بە فەرمانی ئەو بەشداری شەڕەکان بکەن و بەشداری لە دابینکردنی دارایی شەڕەکەدا بکەن. ھەروەھا لە ئەگەری ئەنجامدانی خزمەتێکی نایاب و گرنگدا، زەوی نوێ یان پۆستی پلە بەرز دەدرا بە سامورایییەکان.
دۆخی سیاسی و سەربازی مەغۆل دەستکاری
لە سەدەی دوازدە و ١٣دا گەورەترین ھێزی سەربازی کە جیھان بینیبێتی لە ئاسیای ناوەڕاست لە سەردەمی مەغۆلخانە بەناوبانگەکەدا سەریھەڵدا. مەغۆلەکان لە چەند دەیەیەکدا ھێرشیان کردە سەر خاکەکانی ئاسیا و گەیشتنە بەشەکانی ڕۆژھەڵاتی ئەورووپاش.
گرتنی گۆریۆ دەستکاری
لە ناوەڕاستی سەدەی ١٣ و لە ساڵی ١٢٣١ی زایینی، ئیمپراتۆرییەتی مەغۆلەکان ھێرشی خۆی بۆ سەر شانشینی گۆریۆ (٩١٨–٢٠١٣ زایینی حوکمڕانی کرد) لە نیمچە دوورگەی کۆریا بە فەرمانی ئوگتا خان دەستی پێکرد. سوپای بە ئەزموونی مەغۆل توانی پایتەختی ئەو ڕۆژە کایسۆنگ بگرێت. پاشا گۆریۆ دوای ئەوەی زانی کە ناتوانێت بەرەنگاری داگیرکەرانی مەغۆل ببێتەوە بە ڕووخانی پایتەخت، داوای ئاشتی دەکات. مەغۆلەکان بە قبوڵکردنی داواکاری ئاشتی، داوای فیدییە و باجێکی زۆر قورسیان لە گۆریۆ کرد و حەفتا و دوو بەرپرسی ئیداری مەغۆلیان لە شارە جیاوازەکانی باکووری ڕۆژاوای گۆریۆ جێگیر کرد بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بە مەرجەکانی ئاشتی.[٢]
لە مانگی ئابی ساڵی ١٢٣٢ی زایینی، شا گۆریۆ پایتەختەکەی لە کایسۆنگەوە گواستەوە بۆ دوورگەی گانگوا بۆ ئەوەی بەردەوام بێت لە بەرەنگاربوونەوەی ئەم ھێرشە و بە لەبەرچاوگرتنی لاوازی ھێزی دەریایی مەغۆل. ھەروەھا فەرمانی دا کە خەڵکی ئاسایی لە لادێکان ھەڵبێن و پەنا بۆ شارە گەورەکان، قەڵا شاخەکان، یان دوورگە بگرن. دوای ئەوە سوپای مەغۆل دەستیان کرد بە ھێرشکردنە سەر گۆریۆ و شەڕی نێوان خەڵکی ئەم وڵاتە و سوپای مەغۆل بۆ ماوەی سێ دەیە بەردەوام بوو. لە ماوەی ئەم شەڕە سی ساڵەیەدا، زۆرێک لە پەرستگا و ناوەندە ڕۆشنبیرییەکانی گۆریۆ ئاگریان تێبەردرا و خەڵکێکی زۆر گیانیان لەدەستدا. لە ساڵی ١٢٦٠ پاشا گۆریۆ کە ھیوای سەرکەوتنی لەدەستدابوو، ئاشتیی لە بەردەوامبوونی شەڕەکە پێ باشتر بوو، و بەم شێوەیە، گۆریۆ تەسلیم بوو و ئیمپراتۆرییەتی مەغۆلەکانی گرتەوە، بەڵام گرووپێکی دیکە کە دژی ئەم تەسلیمبوونە بوون لە ساڵی ١٢٧٠دا فەیلەقی سانبێتسوشۆیان پێکھێنا و ئەوان بەردەوام بوون لە شەڕ لەگەڵ سوپای مەنگۆل تا ساڵی ١٢٧٣. ئەم یاخیبوونە دواجار سەرکوت کرا. تێوەگلانی سوپای مەغۆل لەم یاخیبوونەدا بە یەکێک لەو ھۆکارانە دادەنرێت کە ھێرشی مەغۆلەکانی بۆ سەر ژاپۆن دواخست.
گرتنی چین دەستکاری
لە سەدەی دوازدەھەمدا چین لە نێوان دوو شانشینیدا دابەش بوو: یەکێکیان شانشینی چین بوو (١١١٥–١٢٣٤) کە زاڵ بوو بەسەر باکووری چین و ئەوی دیکەیان شانشینی سۆنگی باشوور (١١٢٧–١٢٧٩) بوو، کە حوکمڕانی باشووری چینیان دەکرد. لە ساڵی ١٢١١ جەنگیز خان بە ھەموو ھێزی خۆیەوە ھێرشی کردە سەر شانشینی چین. ئامانج لەم ھێرشە بەدەستھێنانی ئەسپ و لەوەڕگەی حکوومەت بوو کە ئەسپی سەربازی تێدا بەخێو دەکرا. لەو سەردەمەدا ئەسپ بە یەکێک لە گرنگترین ئامرازەکانی جەنگ دادەنرا. شانشینی چین دوای لەدەستدانی چەندین ئەسپ و لەوەڕگە لاواز بوو. لەگەڵ کۆنتڕۆڵکردنی پەکین کە پایتەختی باکووری چین بوو لەلایەن مەغۆلەکانەوە، شانشینی چین پاشەکشەی کرد بۆ ناوچەکانی باشوور و بووە پایتەختی کایفێنگ. شەڕی مەغۆل و چین لە نێوان ئیمپراتۆرییەتی مەغۆل و شانشینی چین لە باکووری چین بۆ ماوەی ٢٣ ساڵ بەردەوام بوو و لە کۆتاییدا بووە ھۆی کەوتنی شانشینی چین بۆ مەغۆلەکان لە ساڵی ١٢٣٤ی زایینی.
مانگۆقان (١٢٠٩ تا ١٢٥٩)، کوڕی تۆلی خان (چوارەم و بچووکترین کوڕی جەنگیزخان)، کە چوارەم خاگانی حکوومەتی مەغۆل بوو، کوبلای خانی برا بچووکەکەی بۆ داگیرکردنی گۆرانی باشوور ڕاسپارد. کۆبلای تا ساڵی مردنی مەنگوقان سەرقاڵی داگیرکردنی ئەو خاکە بوو و بەشێکی لێ کردەوە، لەگەڵ مەنگوقان کە لە ناوچەکانی دیکەوە ھێرشیان کردبووە سەر ئەم وڵاتە. لە کاتی شەڕدا، مانگوقان بەھۆی نەخۆشییەوە گیانی لەدەستدا، و بە جێھێشتنی ھێرشەکەی، چووە باکووری چین بۆ دانانی خاکانێکی نوێی مەغۆل، و توانی لەگەڵ دوو براکەی، ئێریق بۆقا و ھولاکۆ خان، لە پێشبڕکێکەدا سەربکەوێت و ببێتە مانگوقا جێنشینی 'an'. کوبلای خۆی وەک جێنشینی ئیمپراتۆری پێشووی چین ڕاگەیاند و کورسی شاھانەی خۆی لە شاری کۆنی پەکین دانا. پاشان کوبلای توانی ھەموو باشووری چین بە چەندین شەڕدا ببات، شانشینی سۆنگی باشووری ڕووخاند و شانشینی یوان (١٢٧١–١٩٨٩ ز) لە چین دامەزراند. لە سەردەمی شانشینی یوان، بۆ یەکەمجار ھەموو چین لەلایەن ئیمپراتۆرییەتێکی نا چینییەوە بەڕێوەدەبرا. بەم شێوەیە کوبلای خان بوو بە ئیمپراتۆری مەنگۆلیا و چین و شاری پەکینی وەک پایتەختی ئیمپراتۆرییەتەکەی ھەڵبژارد.
مەیدانی جەنگ دەستکاری
زۆرێک لە زانایان پێیان وایە مەغۆلەکان بۆ بەدەستھێنانی سەروەت و سامان ھێرشیان کردووەتە سەر ژاپۆن. مارکۆ پۆلۆ کە نزیکەی ١٧ ساڵ لە چین مایەوە، لە ساڵی ١٢٧٥ تا ١٢٩٢، لە ھەمان کاتدا لەگەڵ ھێرشی مەغۆلەکان بۆ سەر ژاپۆن، لە کتێبەکەیدا، گەشتەکانی مارکۆ پۆلۆ, دوای ناساندنی ژاپۆن، باسی گرنگیدانی کوبلای خانی کردووە لە داگیرکردنی ژاپۆن و ئەو سامانی ئەم وڵاتەی بە ھۆکاری بەرژەوەندی کۆبلای خان زانی.
ژاپۆن و سۆنگی باشوور مێژوویەکی دۆستایەتی ٣٠٠ ساڵیان ھەبووە و لە کاتی داگیرکردنی شانشینی سۆنگ لەلایەن مەغۆلەکانەوە (١٢٧٩–١٢٣٥)، ژاپۆن یارمەتی بەھێزکردنی سەربازی وڵاتەکەی دا بە ھەناردەکردنی گۆگرد بۆ چین. چینییەکان لە شەڕەکانی ١٠٠ ساڵ پێش لەشکرکێشی مەغۆلەکاندا باروتیان بەکارھێناوە. مادەی خاو بۆ دروستکردنی باروت بریتییە لە گۆگرد، کە لە چین دەگمەنە، بەڵام لە ژاپۆن زۆر دەبینرێت بەھۆی بوونی ناوچە گڕکانەکانەوە. کۆبلای خان بە پێویستی زانی ڕێگای ھەناردەکردنی گۆگرد بۆ چین دابخات و بە داگیرکردنی ژاپۆن بەنیازی ئەوە بوو ئەم سەرچاوە گرنگەی چەک بخاتە ژێر کۆنترۆڵی خۆیەوە.
ناردنی شاندێک بۆ ژاپۆن بە ناوی کۆبلای خان دەستکاری
کۆبلای خان لە ساڵی ١٢٦٦ی زایینی پەیامێکی داڕشت کە ھۆشداری دیپلۆماسی تێدابوو کە ئاراستەی ئیمپراتۆری ژاپۆن کرابوو و فەرمانی دا کە ئەم نامەیە لەلایەن شاندێکەوە بگەیەنرێتە ژاپۆن. بڕیار بوو شاندەکە لە ڕێگەی گۆریۆوە بگاتە ژاپۆن، و دوای گەیشتن بەم وڵاتە، داوای لە پاشای گۆریۆ، وێن یۆنگ کرا، ڕۆڵی نێوەندگیری وەربگرێت و ڕێکخستنێک کرا کە ئەو کەسانەی خەڵکی گۆریۆ کە ئاشنای ڕێگاکانی ژاپۆن بوون، شاندەکە یاوەری مەنگۆلییەکان بکەن بۆ شوێنی مەبەست. لە لایەکی ترەوە گۆریۆ لە ھێرشی مەغۆلەکان بۆ سەر ژاپۆن و ئەو بارگرانییەی خەرجییە سەربازییەکان کە دوای ھێرشەکە لەلایەن ئیمپراتۆرییەتی مەغۆلەکانەوە دەخرێتە سەر ئەم وڵاتە دەترسا. شاندەکەی مەنگۆلیا بە ڕێنوێنی بەرپرسانی گۆریۆ گەیشتنە دوورگەی جیۆنجیدۆی کۆریا لەسەر سنووری دەریایی لەگەڵ ژاپۆن. لەم دوورگەیەدا ئەفسەرانی گوریۆیی، با و دەریای تۆفاناوییان کردە بیانوو و درێژەدان بەو گەشتەیان بە مەترسیدار زانی. بەھۆی ئەمەوە وەفدی کۆبلای خان ناچار بوو ئەرکەکە بە تەواونەکراوی جێبھێڵن و بگەڕێنەوە بۆ چین.
دوای ئەوەی ئیمپراتۆری ژاپۆن لە ناوەڕۆکی نامەکەدا زانی، گفتوگۆیەک لەسەر چۆنییەتی کاردانەوەی ئەم پەیامە کرا، بەھۆی تۆنی بێ ئەدەبی و ھەڕەشەئامێزی نامەکەی کە نێردراوە؛ و لە کۆتاییدا، ھۆجۆ تۆکیمۆنێ، کە لە ھەمان ساڵدا لە تەمەنی ھەژدە ساڵیدا بۆ ئەم پۆستە دەستنیشانکرا، بڕیاریدا وەڵامی ئەم پەیامانە نەداتەوە.[٣] جگە لەم دوو شاندە، مەغۆلەکان چوار جاری دیکە نێردراویان نارد بۆ ژاپۆن، لە ساڵی ١٢٦٩ (دوو جار) و ١٢٧١ و ١٢٧٢. بەڵام تۆکیمونێ ھەموو جارێک بریکارەکانی کوبلای خانی بێ وەڵام بەجێدەھێشت و تەنانەت ڕێگەی نەدەدا بچنە پایتەختی ژاپۆن.
مێژوونووسی سەردەمی کاماکورا کاوازو شۆجی ڕوونی دەکاتەوە کە مەغۆلەکان سەرەتا ھەوڵیان داوە پەیوەندی لەگەڵ ژاپۆن دروست بکەن بۆ ئەوەی ڕێگری لە یارمەتییەکانی ژاپۆن بکەن بۆ سۆنگی باشوور، بەڵام ژاپۆنییەکان داواکارییەکەی مەغۆلیان بە ڕاگەیاندنی شەڕ زانیوە. لەو سەردەمەدا ژاپۆن کۆمەڵگەیەک بوو کە لەلایەن سەربازییەوە حوکمڕانی دەکرد و فەرمانڕەواکانی ئەم وڵاتەش تووشی شەڕ بوون. ھەروەھا ئەگەری ئەوە ھەیە کە تێگەیشتنی ژاپۆن لە پەیامەکانی مەغۆلەکان لایەنگری بووبێت. ھۆجۆ تۆکیمونێ باوەڕێکی قووڵی بە زن ھەبوو، ئەو زانیاریانەی کە لەبارەی چینەوە وەری گرتبوو، زیاتر لە دەروێشەکانی زینەوە ھاتبوون کە لە باشووری چین ھەڵھاتبوون، کە لەگەڵ مەغۆلەکان لە شەڕدا بوو، و لەژێر پاراستنی تۆکیمونێدا بوون لە ژاپۆن. دژایەتی توندیان بۆ دانوستان و قبوڵکردنی داواکارییەکەی کۆبلای خان یەکێک بوو لەو ھۆکارانەی کە کاریگەری زۆری لەسەر بڕیاری ئەو فەرمانڕەوا سەربازییە گەنجە ھەبوو.
دەقی ھەڕەشەئامێزی پەیامەکانی کۆبلای خان بووە ھۆی ئەوەی ژاپۆن لە ئامادەباشیدا بێت لە بەرامبەر ھێرشە دەرەکییەکان. ماوەیەکی کەم پێش ھێرشەکە، ئیمپراتۆری ژاپۆن دەچێتە پەرستگایەکی شینتۆ بۆ ئەوەی دوعای سەرکەوتن بکات و تۆکیمۆنی فەرماندەی سەربازی ژاپۆن بە نووسینی نوێژی بوودیزمی بە خوێنی نوێژەکانی ئەنجامدا.
پێش شەڕەکە دەستکاری
لە ڕۆژی سەری ساڵی ١٢٦٨دا، باڵیۆزەکانی گۆریۆ نامەی ھەڕەشەئامێزی کوبلای خانیان گەیاندە حکوومەتی ناوخۆیی دازایفو لە کیوشو لە باشووری ڕۆژاوای ژاپۆن. لە مانگی سێیەمی شۆگوناتی کاماکورا کە چاوەڕوانی ھێرشی مەغۆلەکان بوو، بۆ ئەوەی دەسەڵاتەکە یەکبخات، ھۆجۆ تۆکیمۆنێی کە لە بنەماڵەی سەرەکی ھۆجۆ بوو، وەک شیکنی ھەشتەم دەستنیشان کرد. لە مانگی دەیەمی ساڵی ١٢٧١دا نیچیرێن دامەزرێنەری ئایینی بوودیزمی نیچیرێن دەربەدەر کرا. نیچیرێن پێی وابوو کە جەوھەری فێرکارییەکانی بوودا لە سوورای نیلوفەردایە. بە بڕوای نیچیرێن، ئەو مەزھەبانەی تر کە لەو کاتەدا لە ژاپۆن بوونیان ھەبووە، بە ھەڵە لە ڕاستییەکان تێگەیشتبوون و ئەم باوەڕە وای کرد نیچیرێن ڕەخنەی توند لە قوتابخانەکانی تری ئایینی بوودا و ئەو حکوومەتە بگرێت کە پشتگیریان دەکرد.
لەم کاتەدا زۆربەی پارێزگارەکانی ناوچەی کیوشو لە لقێکی دیکەی شانشینی ھۆجۆ بوون کە شانشینی ھۆجۆ (لقی ناگۆیا) بوو. دوای لقی سەرەکی ئەم لقە زۆرترین دەسەڵاتی لە ژاپۆن ھەبووە و لە ساڵی ١٢٤٦ی زایینی بەھۆی ناکۆکی لەگەڵ بنەماڵەی سەرەکی سەبارەت بە پشک و مافی دەسەڵات، بووە ھۆی یاخیبوونی میا. لە حەوتەمین ڕۆژی مانگی دووەمی ساڵی ١٩٩٣، یاخیبوونێک لە کاماکورا ڕوویدا. لە ڕۆژی ١١دا ھۆجۆ نۆریتۆکی و ھۆجۆ تۆکیاکی، دوو برای بنەماڵەی ھۆجۆ (لقی ناگۆ) بەھۆی تێوەگلانیان لە یاخیبوونەکەدا کوژران. دوای کوشتنەکە، ھۆجۆ تۆکیاکی بە بێتاوان دۆزرایەوە و پێنج سامورای بەرپرسیار لە کوشتنەکەی سەربڕدرا. دوای کوشتنی ھۆجۆ تۆکیاکی کە پارێزگاری سێ پارێزگا بوو لە کیوشو، پارێزگاری ئەو ناوچانە بۆ خەڵکی لقی سەرەکی بنەماڵەی ھۆجۆ گوازرایەوە. ئەم گۆڕانکارییە بە ھۆکارێک دادەنرێت کە لە ئەگەری ھێرشی مەغۆلەکاندا، پارێزگار و کەسانی سەر بە لقی لاوەکی بنەماڵەی ھۆجۆ (لقی ناگۆ) لە پێکھاتەی دەسەڵات لە ناوچەی باشووری وڵاتەکە دوور دەخرێنەوە، و… لە ڕووی ئاسایشەوە ئەوانەی زیاتر گوێڕایەڵی ھۆجۆ تۆکیمۆنێ بوون جێگەیان دەگرتەوە.
سەرچاوەکان دەستکاری
- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «حمله مغول به ژاپن»، ویکیپیدیای فارسی. سەردان لە ١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣.
- ^ "The Kamakura Period" (بە ئینگلیزی).
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ^ "Ch 6 - Koryo Under the Mongols" (بە ئینگلیزی).
- ^ "元寇はなぜおきたか（文永の役）" (بە ژاپۆنی).
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help)
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە لەشکرکێشی مەغۆلەکان بۆ سەر ژاپۆن تێدایە. |