شێوازی ھابەر

شێوازی ھابەر،^[١] کە پێی دەوترێت شێوازی ھابەر-بۆش، ڕێکاری سەرەکی پیشەسازییە بۆ بەرھەمھێنانی ئامۆنیا.^[٢]^[٣] کیمیاکارانی ئەڵمانی فریتز ھابەر و کارل بۆش لە دەیەی یەکەمی سەدەی بیستەمدا پەرەیان پێداوە. پرۆسەکە نایترۆجینی بەرگەھەوا (N ₂) دەگۆڕێت بۆ ئامۆنیا (NH ₃) بە کارلێککردن لەگەڵ ھایدرۆجین (H ₂) بە بەکارھێنانی کاتالیستێکی کانزای ئاسن لەژێر پلەی گەرمی و پەستانی بەرزدا. ئەم کارلێکە کەمێک گەرمی دەرەکییە (واتە وزە ئازاد دەکات)، واتە کارلێکەکە لە پلەی گەرمی نزمتر ^[٤] و پەستانی بەرزتردا لە دڵ. ^[٤] ئەنترۆپی کەم دەکاتەوە، پرۆسەکە ئاڵۆز دەکات. ھایدرۆجین لە ڕێگەی چاکسازی ھەڵمەوە بەرھەم دێت، دواتر خولێکی داخراو دووبارە دەبێتەوە بۆ کارلێککردنی ھایدرۆجین لەگەڵ نایترۆجین بۆ بەرھەمھێنانی ئامۆنیا.

سەرچاوەکان

^ Habers process chemistry. India: Arihant publications. 2018. p. 264. ISBN 978-93-131-6303-9.
^ Appl، M. (1982). «The Haber–Bosch Process and the Development of Chemical Engineering». A Century of Chemical Engineering. New York: Plenum Press. pp. 29–54. ISBN 978-0-306-40895-3.
^ «Ammonia». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. {{cite encyclopedia}}: بیرخستنەوەکە پارامەترێکی نەناسراوی ھەیە: |authors= (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا Clark 2013.

[1] Habers process chemistry. India: Arihant publications. 2018. p. 264. ISBN 978-93-131-6303-9.

[2] Appl، M. (1982). «The Haber–Bosch Process and the Development of Chemical Engineering». A Century of Chemical Engineering. New York: Plenum Press. pp. 29–54. ISBN 978-0-306-40895-3.

[Appl-3] «Ammonia». Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. {{cite encyclopedia}}: بیرخستنەوەکە پارامەترێکی نەناسراوی ھەیە: |authors= (یارمەتی)

[FOOTNOTEClark2013-4] ئ ^ا Clark 2013.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]