سەقامگیری کیمیایی
ئەم وتارە پێویستی بە بەسەرداچوونەوەیە لەلایەن پسپۆڕێکی بابەتەکەوە. (فێربە کەی و چۆن ئەم داڕێژەیە لابەریت) |
لە کیمیادا، سەقامگیری کیمیایی سەقامگیری گەرمیداینامیکی سیستەمێکی کیمیایییە.[١]
سەقامگیری گەرمیداینامیک کاتێک ڕوودەدات کە سیستەمێک لە نزمترین دۆخی وزە، یان لە ھاوسەنگی کیمیایی لەگەڵ ژینگەکەیدا بێت. ئەمە ڕەنگە ھاوسەنگی داینامیکی بێت کە تێیدا ئەتۆم یان مۆلیکولە تاکەکەسییەکان فۆرم دەگۆڕن، بەڵام ژمارەی گشتییان لە فۆرمێکی تایبەتدا پارێزراوە. ئەم جۆرە ماددە کیمیایییە ھاوسەنگی گەرمیداینامیک بۆ ماوەیەکی نادیار بەردەوام دەبێت مەگەر سیستەمەکە نەگۆڕدرێت. سیستەمی کیمیایی لەوانەیە گۆڕانکاری لە قۆناغی ماددە یان کۆمەڵێک کارلێکی کیمیاییدا بەسەردا بێت.
دەوترێت دۆخی A لە ڕووی گەرمیداینامیکییەوە جێگیرترە لە دۆخی B ئەگەر وزەی ئازادی گیبسی گۆڕانکاری لە A بۆ B ئەرێنی بێت.
لە بەرامبەر کاردانەوە
دەستکاریسەقامگیری گەرمیداینامیک بۆ سیستەمێکی دیاریکراو دەگونجێت. کارلێککردن ماددەیەکی کیمیایی وەسفێکە بۆ ئەوەی کە چۆن ڕەنگە کارلێک بکات لە سەرانسەری سیستەمی کیمیایی جۆراوجۆری پۆتانسێل و بۆ سیستەمێکی دیاریکراو، کارلێکێکی لەو جۆرە چەندە خێرا دەتوانێت بەردەوام بێت.
ماددە کیمیایییەکان یان حاڵەتەکان دەتوانن بۆ ماوەیەکی نادیار بەردەوام بن ھەرچەندە لە نزمترین دۆخی وزەی خۆیاندا نین ئەگەر ئەزموونی جێگیری گوازراوەیی بکەن - دۆخێک کە تەنھا ئەگەر زۆر تێک نەدرێت جێگیرە. ھەروەھا ڕەنگە ماددەیەک (یان دۆخێک) بە «بەردەوامی جوڵەیی» ناوببرێت ئەگەر تاڕادەیەک بە ھێواشی بگۆڕێت (و بەمجۆرە لە ھاوسەنگی گەرمیداینامیکدا نەبێت، بەڵام بە ھەر شێوەیەک بێت چاودێری بکرێت). جۆر یان سیستەمی میتاستابڵ و جووڵەیی بەردەوام لە کیمیادا بە جێگیری ڕاستەقینە نازانرێت؛ بۆیە نابێت زاراوەی «جێگیر لە ڕووی کیمیایییەوە» لەلایەن کیمیازانەکانەوە وەک ھاوواتای «کارلێکنەکراو» بەکاربھێنرێت، چونکە چەمکە گەرمیداینامیک و جووڵەیییەکان تێکەڵ دەکات. لە لایەکی دیکەوە، جۆرە کیمیایییە زۆر ناجێگیرەکان مەیلیان ھەیە بە ڕێژەیەکی بەرز شیبوونەوەی یەک دانەیی گەرمی دەرەکییان ھەبێت. بەم شێوەیە، ناسەقامگیری کیمیایی بەرز ڕەنگە ھەندێک جار ھاوتەریب بێت لەگەڵ شیبوونەوەی یەک ددان بە ڕێژەیەکی بەرز.[٢]
کیمیای دەرەوە
دەستکاریلە زمانی ڕۆژانەدا، و زۆرجار لە زانستی ماددەدا، دەوترێت ماددەیەکی کیمیایی «جێگیرە» ئەگەر بە تایبەتی کارلێککەر لە ژینگەدا یان لە کاتی بەکارھێنانی ئاساییدا نەبێت، و خۆی بپارێزێت تایبەتمەندییە بەسوودەکان لەسەر پێوەرە کاتییەکانی سوودی چاوەڕوانکراو. بە تایبەتی سوودەکەی لە بوونی ھەوا، شێ یان گەرمی و لەژێر بارودۆخی چاوەڕوانکراوی بەکارھێناندا دەھێڵرێتەوە. بەم مانایە دەوترێت کە مادەکە ناجێگیرە ئەگەر بتوانێت لەژێر بارودۆخی بەکارھێنانی پێشبینیکراو یان بارودۆخی ژینگەیی ئاساییدا ژەنگاوی بێت، شیببێتەوە، پۆلیمر بکات، بسوتێت یان بتەقێتەوە.
ئاماژەکان
دەستکاری- ^ یەکێتی نێودەوڵەتی کیمیای پاک و کارپێکراو author-link = یەکێتی نێودەوڵەتی کیمیای پاک و کارپێکراو. «جێگیر». کۆمپێندیۆمی زاراوەی کیمیایی. doi:10.1351/کتێبی زێڕین. ISBN 978-0-9678550-9-7.
{{cite book}}:|author=has generic name (یارمەتی); ستوون لە|author=ونە (یارمەتی); نرخی|doi=بپشکنە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|بەروار=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|چاپ=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ یەکێتی نێودەوڵەتی کیمیای پاک و کارپێکراو author-link = یەکێتی نێودەوڵەتی کیمیای پاک و کارپێکراو. زێڕین.iupac.org/U06569.html «جێگیر». کۆمپێندیۆمی زاراوەی کیمیایی. doi:10.1351/کتێبی زێڕین. ISBN 978-0-9678550-9-7. لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
{{cite book}}:|author=has generic name (یارمەتی); ستوون لە|author=ونە (یارمەتی); نرخی|chapter-url=بپشکنە (یارمەتی); نرخی|doi=بپشکنە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|بەروار=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|چاپ=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)[بەستەری مردوو]
