سیلڤیا پلات
سیلڤیا پلات (بە ئینگلیزی: Sylvia Plath؛ بە ئای پی ئەی:/plæθ/؛ لەدایکبووی ١٩٣٢ – مردووی ١٩٦٣) شاعیر و نووسەرێکی ژنی ئەمریکی بوو. ئەو لەو کەسایەتییە گرنگانەیە کە لە بەرەوپێشبردنی شێعری ھاوچەرخی ئەمریکیدا دەوری ھەبووە. ئەم شاعیرە خاوەنی چەندین خەڵاتە وەک خەڵاتی پولیتزەر بۆ ھۆنراوە.[١] لەگەڵ تێد ھیووز شاعیری بەناوبانگی ئینگلیز ژیانی ھاوبەشی پێک ھێنا و دوو مناڵی بوو. لە ساڵی ١٩٦٣دا کۆتایی بە ژیانی خۆی ھێنا.[٢]
| سیلڤیا پلات | |
|---|---|
 | |
Sylvia Plath  | |
| لەدایکبوون | ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٣٢ بۆستن |
| مەرگ | ١١ی شوباتی ١٩٦٣ (٣٠ ساڵ ژیاوە) لەندەن |
| گۆڕ | Heptonstall |
| زانکۆ |
|
| پیشە | شاعیر، نووسەر، ڕۆماننووس، essayist، خوودژیاننامەنووس، diarist، children's writer |
| شوێنکار |
|
| کارەکان | Ariel، The Bell Jar، The Colossus |
| شێواز | confessional poetry |
| ھاوسەر | تێد ھیووز |
| مناڵ | Frieda Hughes، Nicholas Hughes |
| باوان |
|
| خێزان | Warren Joseph Plath |
| خەڵاتەکان |
|
| واژوو | |
.svg){kind=small} | |
ژیان
دەستکاریپلات لە ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٣٢ لە شاری بۆستن لە ویلایەتی ماساچوسێتسی خۆرھەڵاتی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمێریکا لە دایک بووە. پلات شاعیرێکی بەھرەداری پڕ کێشە بوو، بە شێوازی شیعری دانپیانانەکەی ناسراوە. حەزی بۆ نووسین لە تەمەنێکی زوودا دەرکەوت، و بە مانەوەی لە ڕۆژنامەیەک دەستی پێکرد دوای بڵاوبوونەوەی ژمارەیەک لە کارەکانی، پلات لە ساڵی ١٩٥٠ بەخششی خوێندن (زەمالە) ـی بۆ کۆلێژی سمیز بردەوە لەکاتێکدا قوتابی بوو، پلات لە ھاوینی ١٩٥٣ لە شاری نیویۆرک کاتی بەسەر برد و وەک سەرنووسەری گۆڤاری مادمۆسێڵی کاری دەکرد. ھەر زوو پلات ھەوڵیدا خۆی بکوژێت بە خواردنی حەبی خەو. بەڵام چاک بویەوە؛ و لەکاتی مانەوەی لە بنکەی تەندروستی دەروونی چارەسەری بۆ کرا. دواتر پلات گەڕایەوە بۆ سمیز و لە ساڵی ١٩٥٥ بڕوانامەی زانکۆی بەدەست ھێنا.
پەیوەندی و شیعرە بڵاوکراوەکان
دەستکاریزەمالەی فۆڵبرایت پلاتی برد بۆ زانکۆی کامبریج لە ئینگلتەرا. لە کاتی خوێندنی لە کۆلێژی نیونھام، چاوی بە تێد ھیوزی شاعیر کەوت؛ و ئەم دووانە لە ساڵی ١٩٥٦ھاوسەرگیریان کرد و پەیوەندییەکی شڵەژاویان ھەبوو. لھ ساڵی١٩٥٧ پلات لە ماساچوسێتس کاتی بەسەر برد بۆ خوێندن لەگەڵ شاعیر ڕۆبێرت لۆوێڵ و چاوی بە ھاوڕێی شاعیری ئان سێکستۆن کەوت. ئەویش لە ھەمان کاتدا لە کۆلێژی سمیز وانەی ئینگلیزی وتووەتەوە ھاوکات پلات ساڵی ١٩٥٩ گەڕاوەتەوھ ئینگڵتەڕا. پلات لە پەرەسەندن دابوو، یەکەم کۆکراوەی شیعری خۆی (The Colossus) لە ساڵی ١٩٦٠ لە ئینگلتەرا چاپ کرا. ھەر لەو ساڵە یەکەم منداڵی بوو، کچێک بەناوی (فریدە) دوای دوو ساڵ پلات و ھیوزی ھاوسەری پێشوازیان لە منداڵی دووەم کرد، کە کوڕێک بوو بەناوی نیکۆلاس. بەداخەوە ھاوسەرگیری ئەو دووانە جوانە ھەڵوەشایەوە
مەرگ
دەستکاریدوای ئەوەی ھیوز لە ساڵی ١٩٦٢ پلاتی لەبەر ژنێکی دیکە بەجێ ھێشت، پلات کەوتە خەمۆکییەکی قووڵەوە، و تێکۆشاوە لەگەڵ نەخۆشییە دەروونییەکەی، ڕۆمانی (the bell jar) ی (١٩٦٣)، تاکە ڕۆمانی ئەوە کە لە ژیانی خۆی وەرگیراوە و باس لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئافرەتێکی گەنجی دەروون و ھزر تێکشکاو دەکات. پلات ڕۆمانەکەی لەژێر ناوی ڤیکتۆریا لۆکاس دا بڵاوکردەوە. ئەو شیعرانەشی دروستکرد کە کۆکراوەکەی ئاریێڵ بوو و لە ساڵی بڵاوبۆوە ە غەمگینییەکی زۆرەوە سیلڤیا پلات لە ڕۆژی ١١ شوباتی ١٩٦٣ لە تەمەنی سی ساڵی لە لەندەن کۆتایی بە ژیانی خۆی ھێنا کاتێک دوو منداڵەکەی لە نزیکیدا خەوتبوون. جێگای باسە کوڕەکەی نیکۆڵاس ھیوز لە١٦ ئازاری ٢٠٠٩ بەھۆی خەمۆکییەوە لە تەمەنی ٤٧ ساڵی لە ئالاسکا خۆی ھەڵواسی و کۆتایی شە ژیانی ھێنا کە باسی زۆری لەسەرە. بێگومان سیلڤیا پلات تا ئەمڕۆش یەکێکە لەو شاعیرانەی زۆرترین خوێنەری ھەیە بەو شێوە شیعرانەی نوسیویەتی لە ماوەی تەمەنی کورتیدا.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Poets، Academy of American. «About Sylvia Plath | Academy of American Poets». poets.org. لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ «سیلڤیا پلات لەلایەن ھاوژینە شاعرەکەیەوە ئازار دراوە!». Mehr News Agency. ١٣ی نیسانی ٢٠١٧. لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە سیلڤیا پلات تێدایە. |
- سیلڤیا پلات لە کێرلی
