حوروفیزم
حوروفیزم بزووتنەوەیەکی سۆفی بوو لەسەر بنەمای عیرفانی پیتەکان (حوروف)[١] کە لە ئەسترابادەوە سەریھەڵدا و لە کۆتایییەکانی سەدەی ١٤ و سەرەتای سەدەی پازدەدا بۆ ناوچەکانی ڕۆژاوای ئێران (فارس) و ئەنادۆڵ بڵاوبووەوە.
دامەزراوە دەستکاری
دامەزرێنەر و بەرپرسی مەعنەوی بزووتنەوەی حوروفی فەزڵوڵڵا ئەستارئابادی بوو (١٣٤٠-١٣٤٠-٩٤). لە شاری ئەستراباد (ئێستا گورگانی ئێران) لەدایکبووە، لە تەمەنێکی بچووکدا بە توندی بەلای تەسەوف و فێرکارییەکانی مەنسووری حەلاج و مەولەویدا ڕاکێشراوە. لە ناوەڕاستی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا فەزڵڵا دەستی کرد بە پڕوپاگەندەی فێرکارییەکانی لە سەرتاسەری ئێران و ئازەربایجان. فەزڵڵا لە کاتی نیشتەجێبوونی لە تەبرێز، شوێنکەوتووی نوخبەیەکی لە دەرباری سوڵتانی جەلەیریدا بەدەستھێنا. لەو سەردەمەدا فەزڵڵا ھێشتا لە ڕەوتی سەرەکی نەریتی سۆفیدا بوو. دواتر، ئەو بەڕاستی بەرەو ڕۆحانییەتێکی ڕازیتر ھەنگاوی نا و، کە نەیتوانی تەیمور بگۆڕێت، لە ساڵی ١٣٩٤ لە نزیک تاوەری ئەلینجە لە نەخچیڤان لەلایەن کوڕی فەرمانڕەوا، میران شاھ لە سێدارە درا. ڕاپەڕینە گەورەی حوروفییەکان چەقێندرا، بەڵام بزووتنەوەی جەماوەری بۆ ماوەی دە ساڵێکی دیکە یان زیاتر بە پۆشاکی جیاواز مایەوە
بەپێی کتێبی «مێژووی کامبریج لە ئێران»ی ڕ. حوروفیزم دەربڕینێکی ئیسماعیلیزم بوو لە ناسینەوەی عیرفانییانەی فیگەری مرۆڤدا بەڵام لە ناسینی حەقیقەدا لە جەوھەری پیتەکاندا جیاواز بوو نەک لە کەسایەتی ئیمامدا.[٢]
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Bolle, Kees W. (1987). Secrecy in Religions. Brill Archive. pp. 89. ISBN 90-04-08342-1.
- ^ Frye, Richard; Fisher, William Bayne (1968). The Cambridge History of Iran. Cambridge University Press. pp. 624. ISBN 0-521-20094-6.