تەورێز
تەورێز (بە فارسی: تبریز، بە ئازەربایجانی: Təbriz) دووەم شاری گەورەی ئازەری زمان، شەشەم شاری گەورەی ئێران و ناوەندی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵاتی ئێرانە.
| تەورێز تبریز | |
|---|---|
| شار | |
 چەند دیمەنێکی شاری تەورێز | |
  تەورێز | |
| پۆتانەکان: 38°04′N 46°18′E / 38.067°N 46.300°Eپۆتانەکان: 38°04′N 46°18′E / 38.067°N 46.300°E | |
| وڵات |  ئێران |
| پارێزگا | ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات |
| شارستان | تەورێز |
| ڕووبەر | |
| • شار | ٣٢٤ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٢٥ میلی چوارگۆشە) |
| • شاری | ٢٬٣٥٦ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٩١٠ میلی چوارگۆشە) |
| بەرزایی | ١٣٥٠ مەتر (٤٬٤٣٠ پێ) |
| ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٣) | |
| • شار | ١٬٥۹٣٬٣٧۳ کەس[١][٢][٣][٤][١][٥] |
| • پلەی لە ئێراندا | شەشەم |
| ناوچەی کاتی | IRST (UTC+٣:٣٠) |
| • ھاوین (DST) | IRDT (UTC+٤:٣٠) |
| کۆدی تەلەفۆن | ٠٤١ |
| وێبگە | tabriz.ir |
مێژوودەستکاری
تەورێز مێژوویەکی کۆنی ھەیە و شارێکی گرینگ بووە لە ڕووداوە سیاسییەکانی ناوچەکەدا. ریشەی ناوی (تەورێز) دەبێت ئازەری بێت، لە کۆندا تەورێز وتەبریز باووبوون و تەبرێز دەبێت لە تەڤرێزەوە ھاتبێت و کە لە ژێر کاریگەری فەرھەنگی فارسی بووەتە (تەبریز). کاتی خۆی کئازەریوردانی ھەدبانی کە ھاوەڵی صەلاحەدینی ئەیوبی بوون لە شام و میسر . ئەوانەی لە تەورێزەوە بوون ئاسەوارەکانیان ھەر بە تەورێزی ماوە. وەک مزگەوت و کۆلانی تەورێزی لە شاری دیمەشق نزیک گۆڕی عاتگە درووستکراوی سالی 1419ز و یادگارێکی میر غرس الدین خلیل التوریزی یە کە حاجب الحجابی میری مەملووکی دیمەشق بووە.[٦] ھەروەھا کاشی تەورێزی کە لە میسر ناودارە . لە کەسایەتیە ناودارەکان کە نازناویان تەورێزیە : عەلی شاە کوڕی ئەبوبەکری تەورێزی وەزیری سولتان ئیبن سەعیدی مەغۆلی بوو و لە تەورێز مزگەوتێکی مەزنی بنیات نابوو.[٧] ابن بطوطە لە باسی گەڕەکەکانی بەصرە ناوی میر رکن الدین العجمی التوریزی دێنێت کە حوکمڕانی شارەکە بوو.[٨] ھەروەھا ناوی (الشیخ الصوفی أبی العباس أحمد بن التوریزی) کە ھاوچەرخی محی الدین بن عربی بووە. و إسماعیل بن محمد بن أبی یزید بن الشیخ جمال الدین التوریزی.[٩] شاری تەورێز پێش ھاتنی مەغؤل و ئوغووزو سەلجووق ، شارێکی بچووک بوو لە ژێر دەسەڵاتی ئازەری بووه لە میرە ھەرە ناودارەوەکانی رەوەندی (روادی) میر حسینی رەوادی و میر وھشودان و میر مەملانن. ساڵی 1042 بومەلەرزەیەکی بەھێز نیوەی شارەکەی بە دانیشتووانەوە لە ناوبرد. لە ساڵی 1046 گەڕیدە ناصر خوسرەو بە تەورێزدا رەتبووەو باسی میر وھشودان دەکا کە میری ئەوسای تەورێز بووەو لە (سەفەرنامە)کەی شاعێرێکی دیوە ناوی قەطران بووە کە شیعری بە زمانی باوی ئەوسای ئازەربێجان ھۆنیوەتەوە بەڵام زمانی تورکی ئازەری.[١٠]
دانیشتوواندەستکاری
ژمارەی دانیشتووانی تەورێز لە ساڵی ٢٠١٦ زیاتر لە ١٫٥٠٠,٠٠٠ کەس بوە کە زوربەیان ئازەربایجانین و بە زمانی ئازەری قسە دەکەن.
ئەمانەش ببینەدەستکاری
سەرچاوەکاندەستکاری
- ^ ی ا ب پ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەریamar95نەدراوە - ^ ی ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەریRahنەدراوە - ^ ی ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەریAnajنەدراوە - ^ ی ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەریIrna2020نەدراوە - ^ ی ا داڕێژە:یادکرد وب
- ^ "وەشانی ئەرشیڤکراو". لە ڕەسەنەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٦ی تەممووزی ٢٠١٢. لە ڕێکەوتی ٧ی ئایاری ٢٠١٢ ھێنراوە. أهم مساجد دمشق
- ^ [١] تاريخ الإسلام - ج 53 : ذيل تاريخ الإسلام : 701 - 750
- ^ [٢] Archived ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢, لە وەیبەک مەشین. ابن بطوطه : تحفة النظار في غرائب الأمصار وعجائب الأسفار
- ^ [٣] الموسوعة الشاملة - الضوء اللامع للسخاوى
- ^ [٤] سفرنامه - ناصر خسرو - الصفحة ٣٨
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |