جووڵانەوەی سیاسیی کورد لە تورکیا

دوای گۆڕین بۆ سەردەمی فرە پارتی تورکیا لە ساڵی ١٩٤٥، چەندین پارتی نەتەوەیی کوردی دامەزراون. یەکەم پارتی بەرژەوەندیی کوردییەکان لە ساڵی ١٩٩٠ لەگەڵ دامەزراندنی پارتی کاری گەل (HEP) ھاتە گۆڕەپانی سیاسییەوە، کە لە ساڵی ١٩٩٣ لەلایەن دادگاوە قەدەغەکرا بە تۆمەتی جوداخوازی.^[١] ئەو پارتانەی کە داکۆکی لە بەرژەوەندییەکانی کورد دەکەن لەو کاتەوە کاتی بوون، زۆرجار پێش ئەوەی لەلایەن دادگای دەستوورییەوە قەدەغە بکرێن، بەشداری ھەڵبژاردنێک یان دوو ھەڵبژاردنیان دەکرد، تەنیا بۆ ئەوەی لەژێر دەسەڵاتی پارتێکی سیاسی دیکەدا ڕێکبخرێنەوە.

جوڵانەوەی بەرژەوەندیی کورد لە گۆڕەپانی سیاسی تورکیادا مشتومڕێکی زۆری لەسەر بووە و زۆر کەس ئەو جووڵانەوەیان وەک ڕێڕەوێک بۆ جیابوونەوە و سەکۆیەک بۆ ئایدۆلۆژیاکانی لایەنگری پەکەکە داناوە.^[٢] لە کاتێکدا پەکەکە پەیوەندییەکی پێکھاتەیی یان کۆنترۆڵی پلەبەندی بەسەر پارتەکانی وەک پارتی دیموکراتی گەلان، ھەدەپەدا نییە، بەڵام دیدگای سیاسی یەکگرتوو و پەیوەندی نێوان کەسی و بنەماڵەیی و ئەزموونێکی ھاوبەشی سەرکوتکردنی سیاسییان ھەیە.^[٣]^[٤]

خەباتێکی دیکەی سیستماتیکی کە جوڵانەوەی سیاسی کورد ڕووبەڕووی بووەوە، بەربەستی ھەڵبژاردنی ١٠٪ بوو. ڕێکخراوی مافی کەمینەکانی نێودەوڵەتی کە ڕێکخراوێکی ناحکومییە و بنکەکەی لە بەریتانیادایە، ڕای گەیاندووە کە ئاستی ١٠٪ ڕێگری دەکات لە نوێنەرایەتیکردنی لایەنە کەمینەکان لە گۆڕەپانی سیاسیدا. ڕاپۆرتی ساڵی ٢٠٠٧ تیشک دەخاتە سەر ئەو ڕاستییەی کە لە کاتێکدا پارتی لایەنگری کوردەکان بە بەردەوامی زۆرترین ڕێژەی دەنگیان لەو ناوچانەدا بەدەستھێناوە کە دانیشتووانی کورد تێیدا چڕ بووەتەوە، بەڵام نەیانتوانیوە بگەنە بەربەستی نیشتمانیی ١٠٪.^[٥]

ئەمانەش ببینە

ئاپۆیزم

سەرچاوەکان

^ «Halkın Emek Partisi – MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ». ٤ی شوباتی ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی شوباتی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Watts، Nicole F. (1999). «Allies and Enemies: Pro-Kurdish Parties in Turkish Politics». International Journal of Middle East Studies. 31: 631–656. doi:10.1017/S0020743800057123. JSTOR 176465 – via JSTOR.
^ O'Connor, Francis (Researcher on Kurdish and Turkish politics) (2017). The Kurdish movement in Turkey: between political differentiation and violent confrontation. Peace Research Institute Frankfurt (PRIF). ISBN 978-3-946459-21-7. OCLC 1051056786.
^ Kibris، Arzu (2010-10-04). «Funerals and Elections: The Effects of Terrorism on Voting Behavior in Turkey». Journal of Conflict Resolution. 55 (2): 220–247. doi:10.1177/0022002710383664. ISSN 0022-0027.
^ International.، Minority Rights Group (2007). A quest for equality: minorities in Turkey. Minority Rights Group International. ISBN 978-1-904584-63-6. OCLC 192073088.

[1] «Halkın Emek Partisi – MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ». ٤ی شوباتی ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی شوباتی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[2] Watts، Nicole F. (1999). «Allies and Enemies: Pro-Kurdish Parties in Turkish Politics». International Journal of Middle East Studies. 31: 631–656. doi:10.1017/S0020743800057123. JSTOR 176465 – via JSTOR.

[3] O'Connor, Francis (Researcher on Kurdish and Turkish politics) (2017). The Kurdish movement in Turkey: between political differentiation and violent confrontation. Peace Research Institute Frankfurt (PRIF). ISBN 978-3-946459-21-7. OCLC 1051056786.

[4] Kibris، Arzu (2010-10-04). «Funerals and Elections: The Effects of Terrorism on Voting Behavior in Turkey». Journal of Conflict Resolution. 55 (2): 220–247. doi:10.1177/0022002710383664. ISSN 0022-0027.

[5] International.، Minority Rights Group (2007). A quest for equality: minorities in Turkey. Minority Rights Group International. ISBN 978-1-904584-63-6. OCLC 192073088.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]