تو یویو
تو یویو (بە چینی: 屠呦呦؛ لە دایکبووی ٣٠ی کانووننی یەکەمی ١٩٣٠)[١] کیمیاگەرێکی دەرمانیی چینییە.[٢] ئەو دەرمانەکانی ئەرتێمیسینننین ھەروەھا دایھایدرۆوارتێمیسینین دۆزییەوە بۆ چارەسەرکردنی مەلاریا، بەھۆیەوە ژیانی ملیۆنەھا کەسی لە باشووری چین و باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا و ئەفریقا و ئەمریکای باشوور ڕزگار کرد.
| تو یویو | |
|---|---|
| بە Chinese (China): 屠呦呦 | |
_(cropped).jpg) | |
| لەدایکبوون | ٣٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٣٠ Ningbo، چین |
| باوک | Tu Liangui |
| بواری کار | دەرمانناسی، traditional Chinese medicine |
| پۆستەکان | پڕۆفیسۆر |
| پەروەردە | Peking University، Beijing University of Chinese Medicine، Peking University Health Science Center، Ningbo High School، Xiaoshi Middle School |
| دانیشتووی | چین |
| ئەندامی حیزبی | حیزبی کۆمۆنیستی چین |
| نەژاد | Han Chinese people |
تو یویو لە ماوەی ژیانیدا بەھۆی کارەکانییەوە کۆمەڵێک جار خەڵاتکراوە.[٣][٤][٥] ئەو لەبەرامبەر کارەکانیدا، لە ساڵی ٢٠١١ خەڵاتی لاسکەری پێدرا لە بابەتی کلینیکی پیزشیکی.[٦] ئەو یەکەم ژنە چینییە ئەم خەڵاتەی وەرگرتبێت. لە ساڵی ٢٠١٥، خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی وەرگرت، ئەمەش بەھاوبەشی بوو لەگەڵ ھەریەکە لە ویلیام سی کامپێل و ساتۆشی ئۆمورا. تو یەکەم چینییە کە خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی وەربگرێت، ھەروەھا یەکەم ژنە چینییە کە خەڵاتی نۆبێلی بە گشت پۆلینەکان وەرگرتبێت. لە ساڵی ٢٠١٦، بەرزترین خەڵاتی ڕێزلێنانی لەلایەن حکوومەتی چینییەوە پێبەخشرا.[٧][٨] لە ساڵی ٢٠١٩، خەڵاتێکی دیکەی ڕێزلێنانی لەلایەن دەوڵەتی چینەوە پێدرا.[٩]
تو لە ماوەی ساڵانی ١٩٥١ بۆ ١٩٥٥، لە زانکۆی پەکین لە بەشی دەرمان سازی پزیشکی خوێندوویەتی.[١٠] دوای تەواوکردنی خوێندن لە ساڵی ١٩٥٥، بەردەوام بووە لە تووێژینەوەکانی.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Magic Drug Saved Half Billion People» (بە چینی). Hong Kong: Phoenix Television News. ١٦ی ئازاری ٢٠٠٧. لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ «Artemisinin: Discovery from the Chinese herbal garden». Cell. 146 (6): 855–858. 2011. doi:10.1016/j.cell.2011.08.024. PMC 3414217. PMID 21907397.
- ^ «Chen Zhili Congratulates Lasker Award Winner Tu Youyou». Women of China. ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠١١. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
- ^ «Tu Youyou 屠呦呦». China Vitae. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
- ^ «Alpert Prize Recognizes Malaria Breakthroughs». Warren Alpert Foundation. ٤ی حوزەیرانی ٢٠١٥. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ^ «Tu Youyou». Lasker Foundation. ١٢ی ئەیلوولی ٢٠١١. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ «Nobel Laureate Tu Youyou Becomes First Female to Win China's Top Science Award». Caixin Global. ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧. لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «屠呦呦、赵忠贤获2016年度国家最高科学技术奖 习近平颁奖». guancha.cn (بە چینی). ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧. لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «袁隆平、屠呦呦等被授予"共和国勋章"(全名单)». sina.com.cn (بە چینی). ١٧ی ئەیلوولی ٢٠١٩.
- ^ «Youyou Tu – Biographical». www.nobelprize.org. لە ٢٢ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تو یویو تێدایە. |
