تراجان
تراجان (مارکۆس ئولپیۆس نێرڤا تریانۆس، ١٨ی ئەیلول ٥٣ – ٩ی ئابی ١١٧) لە ساڵانی ٩٨ تا ١١٧ ئیمپراتۆری ڕۆم بووە. تراجان لە خێزانێکی غەیرە پیاوسالاری لە پارێزگای ھیسپانیا [١] لەدایکبووە، لە سەردەمی ئیمپراتۆر دۆمیتیاندا ناوبانگی بەدەستھێناوە
| تراجان | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ئیمپراتۆری ئیمپراتۆریی ڕۆم | |||||
 پەیکەری مەڕمەڕیی تراجان. | |||||
| فەرمانڕەوایی | ٢٧ تا ٢٨ی ژانویەی ٩٨ —
٩ی ئاب ١١٧ (١٩ ساڵ و ١٩٣ ڕۆژ) | ||||
| پێشوو | نێرڤا | ||||
| جێگر | ھادریان | ||||
| ھاوسەرەکان |
| ||||
| منداڵ(ەکان) | ھادریان (ھەڵگیراوە) | ||||
| |||||
| باوک | مارکوس ئولپیۆس تریانۆس | ||||
| دایک | ماریکا | ||||
| لەدایکبوون | 18ی ئەیلوولی 53 ئیتالیکا، ھیسپانیای کۆن | ||||
| مردن | ٩ی ئابی ١١٧ (٦٣ ساڵ ژیاوە) سێلینۆس، سیلیسیا ناشتنی ڕۆما | ||||
| ناشتن | Rome | ||||
تراجان کە وەک ژەنەڕاڵێک لە سوپای ڕۆمدا بەدرێژایی سنووری ئەڵمانیا خزمەت دەکات، بە سەرکەوتوویی ڕاپەڕینی ئەنتۆنیۆس ساتورنینۆسی لە ساڵی ٨٩دا کۆتایی پێھێنا.
لە ئەیلوولی ٩٦دا، دۆمیتیان جێنشینی نێرڤا بوو کە سیناتۆرێکی پیر و بێ منداڵ بوو و و بەدڵی سەربازان نەبوو. دوای ساڵێکی کورت و پڕ لە گێژاو لە دەسەڵاتدا، ڕاپەڕینێکی ئەندامانی پاسەوانی پریتۆریان ناچاری کرد کە تراجان کە بەناوبانگتر بوو وەک میراتگر و جێنشینی خۆی دیاری بکات. نێرڤا لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٩٨ کۆچی دوایی کرد، و تراجان شوێنی گرتەوە.
تراجان وەک ئیمپراتۆر
دەستکاریوەک کارگێڕێکی مەدەنی، تراجان بە بەرنامەی بەرفراوانی بیناسازی گشتی ناسراوە کە شاری ڕۆمای گۆڕی و چەندین شوێنی لە دوای خۆی جێھێشت وەک کۆڕبەندی تراجان، بازاڕی تراجان و ستوونی تراجان کە تا ئێستاش ماون.
لە سەرەتای دەسەڵاتی خۆیدا نەباتایا (لە نێوان نیمچە دوورگەی عەرەبی و سینا )ی داگیرکرد، پارێزگای عەرەبی پێترایای دروست کرد. داگیرکردنی داسیا ئیمپراتۆریەتەکەی زۆر دەوڵەمەند کرد - پارێزگا نوێیەکە خاوەنی چەندین کانگای زێڕی بەنرخ بوو. شەڕەکەی دژی ئیمپراتۆریەتی ئەشکانی بە دەرکردنی پایتەختەکەی کتسیفۆن و لکاندنی ئەرمینیا و میزۆپۆتامیا کۆتایی ھات . ھەڵمەتەکانی ئیمپراتۆریەتی ڕۆمانی تا گەورەترین ئاستی خاکی خۆی فراوانتر کرد.
لە کۆتایی ساڵی ١١٧دا، لەکاتی گەڕانەوەیدا بۆ ڕۆما، تراجان نەخۆش کەوت و بەھۆی جەڵتەی مێشکەوە لە شاری سێلینۆس گیانی لەدەستدا. لەلایەن ئەنجومەنی پیرانەوە وەک خوداوەند دیاری کرا، و ھادریان کە کوری ھەڵگیراوەی بوو شوێنی گرتەوە.
وەک ئیمپراتۆرێک ناوبانگی تراجان بەردەوام بووە — ئەو یەکێکە لەو کەمترین فەرمانڕەوایانەی کە ناوبانگەکەی بۆ ماوەی نۆزدە سەدە ماوەتەوە. ھەر ئیمپراتۆرێکی نوێ دوای ئەو لەلایەن ئەنجومەنی پیرانەوە بە دوعای felicior Augusto, melior Traiano ڕێزی لێدەگیرا ، کە بە واتای "لە ئۆگستۆس بەختەوەرتر بێت و لە تراجان باشتر بێت". لە نێو زانایانی ئایینی مەسیحی سەدەی ناوەڕاستدا ، تراجان بە "بتپەرستێکی لەخواترس" دادەنرا، لە کاتێکدا مێژوونووسی سەدەی ١٨ ئێدوارد گیبۆن چەمکی پێنج ئیمپراتۆری باشی بەناوبانگ کرد، کە تراجان دووەمیان بوو. [٢]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Julian Bennett, Trajan: Optimus Princeps, 2nd Edition, Routledge 2000, 12.
- ^ Nelson، Eric (2002). Idiots guide to the Roman Empire. Alpha Books. pp. 207–209. ISBN 0-02-864151-5.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تراجان تێدایە. |
