تاھیر پاشا (پارێزگار)
تاھیر پاشا (لە دایکبووی ١٨٤٨ ‒ ١٩١٣ کۆچی دوایی کردووە[١]) ژەنەڕاڵێکی عوسمانی بووە (بە پلەی مرلیڤا) کە لە ناوچەی کرایێ چالاکی ھەبووە، کە ئێستا بەشێکە مۆنتینیگرۆی مۆدێرن؛ تاھیر پاشابە ڕەچەڵەک ئەلبانی بووە.[٢] لە ساڵانی کۆتایی ژیانیدا وەک پارێزگاری (والی) مووسڵ و بەتلیس کاری کردووە.[٣]
| تاھیر پاشا | |
|---|---|
.jpg)
| |
| وردەکاریی تاکەکەسی | |
| لەدایکبوون | ١٨٤٨ شکۆدەر، ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی |
| مردن | ١٩١٣ (٦٤−٦٥ ساڵ ژیاوە) ئەستەمبوڵ، ئیمپراتۆرییەتیی عوسمانی |
| منداڵ(ەکان) | ٤ |
| خەڵاتەکان | |
| دڵسۆزی | سوپای عوسمانی |
| پلە | مرلیڤا |
کورتە
دەستکاریتاھیر پاشا پێش ساڵی ١٨٧٦ چووەتە لای شازادەی جێنشینی عوسمانی و بووە بە متمانەپێکراوی، دوای ئەوەی شازادە بوو بە سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم تا کۆتایی دەسەڵاتی لەگەڵیدا مایەوە.[٢] لەوکاتەی عەبدولحەمیدی دووەم لە دەسەڵاتدا بوو، تاھیر پاشا سەرۆکایەتی پاسەوانی کۆشکی دەکرد و پلەی مارشاڵی بەدەست ھێنا، ئەمەش بەھۆی گەشەکردنی ھێزی پاراستن و بەرپرسیارێتییەکەیەوە بوو. تاھیر پاشا لە ساڵی ١٨٨٩ تا ١٨٩١ وەک والی مووسڵ لە ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی کاری کردووە، پاشان بووەتە والی وان و بەتلیس.
پیشە
دەستکاریتاھیر پاشا لە دەوروبەری سەردەمی ڕاپەڕینەکانی تورکیا لە ساڵانی ١٩٠٦–١٩٠٧ لە شاری وانەوە گواسترایەوە بۆ بەتلیس.[٤] تاڵانکارییەکانی دژی گەلی کورد زۆر بوون، کاتەکانی بوجدەی قوتابخانە ئەرمەنییەکانی دەبڕی؛ ھەروەھا لە سەردەمی حوکمڕانیدا کوشتنەکان زیاتر بوون. چەندین جار بانگەوازی دەرکردنی تاھیر لەلایەن پێکھاتە کورد و ئەرمەنییەکان و بەتایبەتی فیدراسیۆنی شۆڕشگێڕی ئەرمەنستان و کارمەندانی حکوومەتەوە ئاراستەی کۆمیتەی یەکێتی و پێشکەوتنی عوسمانی کرا. لە مانگی تەممووزدا ڕاگەیەندرا کە جێگرەوەی تاھیر، ئیسماعیل حەکی دەبێت کە وەلی ئەسگەتی بوو.[٥]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Sukran Vahide (16 February 2012). Islam in Modern Turkey: An Intellectual Biography of Bediuzzaman Said Nursi. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-8297-1.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی) - ^ ئ ا Gawrych، George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. London: IB Tauris. p. 83. ISBN 978-1-84511-287-5.
- ^ William Warfield (1916). The Gate of Asia: A Journey from the Persian Gulf to the Black Sea. G. P. Putnam's Sons. p. 147.
- ^ Aykut Kansu (1997). The Revolution of 1908 in Turkey. BRILL. p. 340. ISBN 90-04-10791-6.
- ^ Dikran Mesrob Kaligian (31 December 2011). Armenian Organization and Ideology under Ottoman Rule: 1908-1914. Transaction Publishers. ISBN 978-1-4128-4834-3.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی)
