بەنی قورەیزە

بەنی قورەیزە
بنی قریظة
بەنی قورەیزە; بنی قریظة
ھۆز
شوێن	یەسریب، حیجاز
ئایین	جوویەتی

ھۆزی قورەیزە یان بەنی قورەیزە (بە عیبری שבט בני קוריט'ה) ھۆزێکی جوولەکە بوون کە لە باکووری نیمچەدوورگەی عەرەبی نیشتەجێ بوون، لە مێرگەی یەسریب (کە ئێستا بە مەدینە ناسراوە).

بەپێی ڕاپۆرتەکان ھۆزە جووەکان لە دوای شەڕی جووەکان و ڕۆمەکان گەیشتنە حیجاز و کشتوکاڵیان ناساند و لە ڕووی کلتوری و ئابووری و سیاسییەوە لە پێگەیەکی زاڵدا بوون.^[١]^[٢] بەڵام لە سەدەی پێنجەمدا، ھۆزی ئەوس و ھۆزی خەزرەج دوو ھۆزی عەرەب کە لە یەمەنەوە ھاتبوون، زاڵ بوون. کاتێک ناکۆکی کەوتە نێوان ئەم دوو ھۆزە، ھۆزە جوولەکەکان کە ئێستا کڕیار و ھاوپەیمانی عەرەبەکان بوون، لە بەرەی جیاوازەوە شەڕیان کرد، ھۆزی قورەیزە لایەنگیری ھۆزی ئەوسی کرد.^[٣]

لە ساڵی ٦٢٢دا پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە مەککە گەیشتە یەسریب و بەپێی ڕاپۆرتەکان پەیمانی نێوان لایەنە ناکۆکەکان دامەزراند.^[٤]^[٥] لەکاتێکدا شارەکەی خۆی لە شەڕ لەگەڵ ھۆزی ڕەسەنی محەممەد، قورەیش دا دۆزییەوە، گرژی و ئاڵۆزی لەنێوان ژمارەی گەشەسەندووی موسڵمانان و کۆمەڵگە جوولەکەکان کە بەرز بوو.^[٦]

لە ساڵی ٦٢٧دا کاتێک قورەیش و ھاوپەیمانەکانی شارەکەیان گەمارۆدا لە شەڕی خەندەق، بەنی قورەیزە سەرەتا ھەوڵیدا بێلایەن بمێنێتەوە بەڵام لە کۆتاییدا چووە ناو دانوستان لەگەڵ سوپای گەمارۆدەر و ئەو پەیمانە کە چەند ساڵ پێش ئەوە ڕێککەوتبوون پێشێلیان کرد.^[٧] لەئەنجامدا، ھۆزەکە بە خیانەت تاوانبار کرا و بە فەرمانی محەممەد لەلایەن موسڵمانانەوە گەمارۆ دران.^[٨]^[٩] لە کۆتاییدا ھۆزی قورەیزە خۆیان بەدەستەوە دا و پیاوەکانیان سەربڕدران.^[١٠] مێژووی ئەم ڕووداوە لەلایەن زانایانی ئیسلام^[١١] لە مەکتەبی پێداچوونەوەی خوێندنی ئیسلامی^[١٢]و لەلایەن ھەندێک پسپۆڕی ڕۆژاواوە لێپرسینەوەی لێکراوە.^[١٣]

سەرچاوەکان

^ The encyclopaedia of Islam (بە ئینگلیزی) (New ed.). Leiden: Brill. p. 436. ISBN 90-04-07819-3. لە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ Muhammad and the origins of Islam (بە ئینگلیزی). Albany: State University of New York Press. p. 192. ISBN 978-0-7914-1876-5. لە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ The Central Islamic lands from pre-Islamic times to the first World War (بە ئینگلیزی) (1st pbk. ed.). Cambridge [England]. ISBN 978-1-139-05502-4. لە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ Muhammad and the Origins of Islam (بە ئینگلیزی). State University of New York Press. ی ی 1994. p. 118،170. ISBN 978-0-7914-1876-5. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ The encyclopaedia of Islam (بە ئینگلیزی) (New ed.). Leiden: Brill. ISBN 9789004161214. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ The Central Islamic lands from pre-Islamic times to the first World War (بە ئینگلیزی) (1st pbk. ed.). Cambridge [England]. p. 39-49. ISBN 978-1-139-05502-4.
^ Destiny disrupted: a history of the world through Islamic eyes (بە ئینگلیزی) (1st ed.). New York. ISBN 978-1-58648-813-0. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ Muhammad, prophet of God (بە ئینگلیزی). Grand Rapids, Michigan. 2007. p. 125-127. ISBN 978-0-8028-0754-0. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)
^ [In The Footsteps Of The Prophet Lessons From The Life Of Muhammad In the footsteps of the prophet: lessons from the life of Muhammad] (بە ئینگلیزی). New York, NY: Oxford University Press. p. 140. ISBN 978-0-19-530880-8. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخی |url= بپشکنە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ The venture of Islam: conscience and history in a world civilization (بە ئینگلیزی). Chicago: University of Chicago Press. p. 191. ISBN 978-0-226-34686-1.
^ Buku Muhammad His Life Based on The Earliest Sources Karya Martin Lings: Sebuah Kajian Historiografi (بە ئینگلیزی). ی ی 2020. p. 229-233. {{cite book}}: زیاتر لە یەک دانە لە |pages= و |page= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Muhammad and the Believers at the Origins of Islam: By Fred M. Donner , 2010, hbk. ,) (بە ئینگلیزی). (Cambridge, MA, Harvard University Press. ی ی 2011. p. 73. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ Theorizing Islam: Disciplinary Deconstruction and Reconstruction (بە ئینگلیزی). Equinox Pub. ی ی 2012. p. 73. ISBN 978-1-908049-36-0. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[1] The encyclopaedia of Islam (بە ئینگلیزی) (New ed.). Leiden: Brill. p. 436. ISBN 90-04-07819-3. لە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[2] Muhammad and the origins of Islam (بە ئینگلیزی). Albany: State University of New York Press. p. 192. ISBN 978-0-7914-1876-5. لە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[3] The Central Islamic lands from pre-Islamic times to the first World War (بە ئینگلیزی) (1st pbk. ed.). Cambridge [England]. ISBN 978-1-139-05502-4. لە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[4] Muhammad and the Origins of Islam (بە ئینگلیزی). State University of New York Press. ی ی 1994. p. 118،170. ISBN 978-0-7914-1876-5. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[5] The encyclopaedia of Islam (بە ئینگلیزی) (New ed.). Leiden: Brill. ISBN 9789004161214. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[6] The Central Islamic lands from pre-Islamic times to the first World War (بە ئینگلیزی) (1st pbk. ed.). Cambridge [England]. p. 39-49. ISBN 978-1-139-05502-4.

[7] Destiny disrupted: a history of the world through Islamic eyes (بە ئینگلیزی) (1st ed.). New York. ISBN 978-1-58648-813-0. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[8] Muhammad, prophet of God (بە ئینگلیزی). Grand Rapids, Michigan. 2007. p. 125-127. ISBN 978-0-8028-0754-0. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)

[ramadan-9] [In The Footsteps Of The Prophet Lessons From The Life Of Muhammad In the footsteps of the prophet: lessons from the life of Muhammad] (بە ئینگلیزی). New York, NY: Oxford University Press. p. 140. ISBN 978-0-19-530880-8. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخی |url= بپشکنە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[10] The venture of Islam: conscience and history in a world civilization (بە ئینگلیزی). Chicago: University of Chicago Press. p. 191. ISBN 978-0-226-34686-1.

[11] Buku Muhammad His Life Based on The Earliest Sources Karya Martin Lings: Sebuah Kajian Historiografi (بە ئینگلیزی). ی ی 2020. p. 229-233. {{cite book}}: زیاتر لە یەک دانە لە |pages= و |page= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[12] Muhammad and the Believers at the Origins of Islam: By Fred M. Donner , 2010, hbk. ,) (بە ئینگلیزی). (Cambridge, MA, Harvard University Press. ی ی 2011. p. 73. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[13] Theorizing Islam: Disciplinary Deconstruction and Reconstruction (بە ئینگلیزی). Equinox Pub. ی ی 2012. p. 73. ISBN 978-1-908049-36-0. لە 30ی کانوونی یەکەمی 2021 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]