ئەلێکساندەری دووەمی ڕووسیا
ئەلێکساندەری دووەم (بە ڕووسی: Russian: Алекса́ндр II Никола́евич؛ ٢٩ی نیسانی ١٨١٨ – ١٣ی ئازاری ١٨٨١) ئیمپڕاتۆری ڕووسیا، پاشای پۆڵەندا و شازادەی فینلەندا بوو لە ٢ی ئازاری ١٨٥٥ تا تیرۆرکردنی لە ساڵی ١٨٨١. گرنگترین چاکسازی ئەلێکساندەر وەک ئیمپڕاتۆر ڕزگارکردنی کۆیلەکانی ڕووسیا بوو لە ساڵی ١٨٦١، کە بەھۆیەوە بە ئەلێکساندەری ڕزگارکەر ناسرا.
| ئەلێکساندەری دووەم Александр II | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
| ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی | |||||
| فەرمانڕەوایی | ٢ی ئازاری ١٨٥٥ – ١٣ی ئازاری ١٨٨١ | ||||
| ڕووسیا | ٧ی ئەیلوولی ١٨٥٦ | ||||
| پێشوو | نیکۆلاسی یەکەمی ڕووسیا | ||||
| جێگر | ئەلێکساندەری سێیەمی ڕووسیا | ||||
| |||||
| باوک | نیکۆلاسی یەکەم | ||||
| دایک | ئەلێکساندرا فیۆدۆرۆڤنا | ||||
| لەدایکبوون | ٢٩ی نیسانی ١٨١٨ کرێملین، مۆسکۆ، ئیمپڕاتۆریەتیی ڕووسیا | ||||
| مردن | ١٣ی ئازاری ١٨٨١ (٦٢ ساڵ ژیاوە) سەنت پیتەرزبورگ، ئیمپڕاتۆریەتیی ڕووسیا | ||||
| ئایین | ئۆرتۆدۆکسی ڕووسی | ||||
| واژوو |  | ||||
تزاری ڕووسیا، چەندین چاکسازیی دیکەی ئەنجامدا، لەوانە ڕێکخستنەوەی سیستەمی دادوەری، دامەزراندنی دادوەرە ناوخۆییە ھەڵبژێردراوەکان، ھەڵوەشاندنەوەی سزای جەستەیی،[١] پێشخستنی خۆبەڕێوەبەری ناوخۆیی، سەپاندنی خزمەتگوزاری سەربازی گشتگیر، کۆتایی ھێنان بە ھەندێک لە ماف و سەرچاوەی ئاغا و دەرەبەگەکان، ھەروەھا پێشخستنی خوێندنی زانکۆکان.
ھەروەھا ئەلێکساندەر بەھۆی سیاسەتی دەرەوەی خۆیەوە، بە کەسێکی ئاشتیخواز ناسراو بوو نەیدەویست وڵاتەکەی لە جەنگدا بێت. پشتیوانی ئەمریکا و پێچەوانەی بەریتانیا بوو. ئەلێکساندەر لە کاتی شەڕی نێوخۆییی ئەمریکادا پشتگیری لە یەکێتی و یەک ڕیزیی ئەمریکییەکان کرد و کەشتی جەنگی نارد بۆ بەندەرەکانی نیویۆرک و کەنداوی سانفرانسیسکۆ بۆ ڕاگرتنی یاخیبووانی ویلایەتە کۆنفیدڕاڵییەکانی ئەمریکا،[٢] و لە ساڵی ١٨٦٧دا ئالاسکای بە ئەمریکا فرۆشت.[٣]
حوکمڕانی
دەستکاری
مردنی باوکی سەرئێشەی دیپلۆماسی بە ئەلێکساندەر بەخشی، چونکە باوکی لە باشووری ڕۆژئاوای ئیمپراتۆریەتیەکەیدا سەرقاڵی شەڕێکی گەورە بوو. لە ١٥ی کانوونی دووەمی ١٨٥٦، تزاری نوێ ڕووسیای لە جەنگی کریمیا دەرھێنا، بەمەش ڕووسیا کەشتییەکانی دەریای ڕەشی لەدەستدا.
چاکسازییەکان
دەستکاریئەلێکساندەر بە ھاندانی بیروڕای گشتی، قۆناغێکی چاکسازی ڕیشەیی دەستپێکرد، لەوانە ھەوڵدان بۆ پشتبەستن بە چینی ھەژاران و پێدانی ھەلی کار، کە کۆنتڕۆڵ و ھاوسەنگی چینی ناوەند و ھەژاران دەکات، ھەوڵێکیشی بۆ پەرەپێدانی سامانە سروشتییەکانی ڕووسیا و چاکسازیکردن لە ھەموو لقەکانی ئیدارەکانی ڕووسیا.[٤]
تیرۆرکردن
دەستکاری
.jpg)
دوای دوایین ھەوڵی تیرۆرکردن لە شوباتی ساڵی ١٨٨٠، کونت لۆریس مێلیکۆڤ وەک سەرۆکی کۆمیسیۆنی باڵای جێبەجێکردن دەستنیشانکرا و دەسەڵاتی پێدرا بۆ بەرەنگاربوونەوەی شۆڕشگێڕان، و ھەرکەسێک کە گومانی لەسەربێت بۆ کوشتنی ئیمپڕاتۆر.
لە ١٣ی ئازاری ١٨٨١، ئەلێکساندەر لە سەنت پیتەرزبورگ تیرۆر کرا.[٥]
ڕەچەڵەک
دەستکاری| باوباپیرانی ئەلێکساندەری دووەمی ڕووسیا |
|---|
وێنەکان
دەستکاری-
وێنەی ئەلێکساندەری دووەم، ساڵی ١٨٥٦ -
وێنەی ئیمپڕاتۆر ئەلێکساندەری دووەم کە پۆشاک و کڵاوی ئەفسەری پاسەوانیی ئەسپەکانی ئیمپڕاتۆری لەبەردایە. (١٨٦٥) -
-
-
مۆنۆمێنتی ئەلێکساندەری دووەم -
مۆنۆمێنتی ئەلێکساندەری دووەم لە پۆڵەندا، دوای ئازادکردنی پۆڵەندا لابرا. -
مۆنۆمێنتی ئەلێکساندەری دووەم لە شاری پلۆڤدیڤ، بولگاریا.
.jpg)
_detail.jpg)
.jpg)
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Reformation by the Tsar Liberator». InfoRefuge. ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧. لە ١٨ی نیسانی ٢٠١٦ ھێنراوە.
- ^ Yegorov، Oleg (١٦ی ئابی ٢٠١٧). «What role did Russia play in the U.S. Civil War?». Russia Beyond.
- ^ Claus-M.، Naske (1987). Alaska, a history of the 49th state. Slotnick, Herman E. (2nd ed.). Norman: University of Oklahoma Press. p. 61. ISBN 978-0806125732. OCLC 44965514.
- ^ Wallace 1911.
- ^ «On the place of the emperor Alexander II assassination in St. Petersburg the Church of the Savior on Spilled Blood was founded». Presidential Library (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئەلێکساندەری دووەمی ڕووسیا تێدایە. |