یاقووتەکان
یاقووتەکان یان ساخەکان نەتەوەیەکی تورکن کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە کۆماری ساخە لە ڕووسیا دەژین. زمانی یاکوت سەر بە لقی سیبیریای زمانە تورکییەکان.
 ئاڵای یاقووتەکان | |
 خێزانەی یاقووت | |
| ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان | |
|---|---|
| ٥٠٠،٠٠٠ | |
| ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو | |
 ڕووسیا | ٥٠٠،٠٠٠[١] |
| زمانەکان | |
| زمانی یاقووتی، زمانی ڕووسی | |
| ئایین | |
| تەنگرییەت، مەسیحییەت | |
| گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان | |
| تورکەکان | |
مێژوودەستکاری
لە ساڵانی ١٦٢٠ ئیمپراتۆرییەتی ڕووسیا دەستی کرد بە جووڵەکردن بۆ ناو خاکەکەیان و لکاندنی یان نیشتەجێبوونی بەسەریدا، باجێکی سەپاند و توانی چەندین یاخیبوونی یاکووت لە نێوان ساڵانی ١٦٣٤ بۆ ١٦٤٢ سەرکوت بکات یاکوت و ھۆزەکانی تری تورک بەدرێژایی ڕووباری لێنا لە ساڵی ١٦٤٢. پیتەر گۆلۆڤین، سەرۆکی ھێزەکانی ڕووسیا، بە حوکمڕانییەکی تیرۆر وەڵامی دایەوە: نیشتەجێبوونی ڕەسەن سووتێنران و سەدان کەس کوژران. ژمارەی دانیشتووانی یاکوت بەتەنھا لە نێوان ساڵانی ١٦٤٢ بۆ ١٦٨٢ بە ڕێژەی لەسەدا ٧٠ دابەزیوە، ئەمەش بە شێوەیەکی سەرەکی بەھۆی نەخۆشییە درمەکانەوە.[٢][٣]
لە سەدەی ١٨دا ڕووسەکان فشارەکانیان کەمکردەوە، ھەندێک ئیمتیازیان بە سەرۆک یاکوتەکان دا، ئازادییان پێدا، ھەموو زەوییەکانیان پێدا و قەشە مەسیحییە ئۆرتۆدۆکسەکانیان بۆ نارد و خەڵکی یاکوتیان لەبارەی کشتوکاڵەوە پەروەردە کرد. تا ساڵانی ١٨٢٠ نزیکەی ھەموو یاکوتەکان ئیدیعایان دەکرد کە گۆڕاون بۆ کەنیسەی ئۆرتۆدۆکسی ڕووسیا، بەڵام کۆمەڵێک پراکتیزەی تێنگریستیان پاراست. زۆربەی یاکوتەکان دواتر جارێکی تر دەگۆڕنەوە بۆ تێنگریزم. ئەدەبیاتی یاکوت لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمەوە دەستی بە بەرزبوونەوە کرد.[٤]
سەرچاوەکاندەستکاری
- ^ Russia 2010a.
- ^ Richards 2003, p. 238.
- ^ Levene & Roberts 1999, p. ١٥٥.
- ^ Davis, Harrison & Howell 2007, p. ١٤١.