ھێشووی ئەستێرەیی

کۆی ئەستێرەکان یان ‌هێشووی ئەستێرەکان بریتین لە کۆمەڵێک ئەستێرە کە وەک کۆکراوە بەیەکەوە کۆبوونەتەوە، وەک بۆڵی پێروو کە دەکەوێتە سەرووی شانی ڕاستی ئۆریۆن لە ئەستێرەبۆشایی تاورسدا. کۆی ئەستێرەکان بەسەر دوو جۆردا دابەش دەبن: پۆلی کراوە و پۆلی داخراو.

پۆلی پلیادس، کە حەوت ئەستێرەی درەوشاوە لە وێنەکەدا نیشان دەدات، کە پێیان دەوترێت حەوت خوشک.

لە ڕاستیدا ئەستێرەکانی ئەو پۆلە ئەگەر وا دەرکەون، نزیک نین و گرووپێکی دیکەی کراوە هەیە کە پێی دەوترێت فیلترۆم یان گروپی ناهلی. لە نێو کۆکراوەکاندا ئەو شتانە هەن کە پێیان دەوترێت کۆکراوەی گۆشەیی یان (کۆمەڵە گۆشەییەکان) چونکە وەک تۆپێک کۆکراونەتەوە، بەڵام مەودای جیاکردنەوەیان لە واقیعدا دەگاتە ملیۆنان کیلۆمەتر، یەکەم کەس کە ئەم کۆکراوەی دۆزیەوە ویلیام ھێرشل بوو، ئەو فەلەکناسەی کە دۆزییەوە، هەسارەی یورانۆس، و دوای ئەوە جۆن هێرشێلی کوڕی توانی کۆمەڵە ئەستێرەکان ببینێت، گەشتێکی کرد بۆ باشووری ھێڵی کەمەرەیی و لە ناوچەی باشووری ئەفریقا، ماوەیەک بەسەر برد بۆ دۆزینەوەی کۆمەڵە ئەستێرەکان لە بۆشایی ئاسمانی باشوور، و بۆی دەرکەوت کە ئەوان ئەو ژمارانەی کە لە باشووری ئیستواییدا دیارن زیاترن لەوەی لە نیوەگۆی باکووردا دەردەکەون.

هێشووی کراوە

پۆلە کراوەکان ئەستێرەکانیان لەیەکترەوە دوورن و بەزۆری چەند سەدێک تا چەند دەیان هەزار ئەستێرەیەک لەخۆدەگرن، نموونەی ڕوونی ئەمەش ئەوەیە کە لە ئاسماندا دەیبینین لە ئەستێرەبۆشایی پلیادسدا کە دەکەوێتە ناوچەی تاورس، کۆمەڵە ئەستێرەیەکە پێکهاتووە لە سەدان ئەستێرە، کە تەنها حەوت ئەستێرەیان بە چاوی ڕووت دیارە. ئەم پۆلە نزیکەی ١٢٠ پارسێک لە دوورییەوەیە (نزیکەی ٣٩١ ساڵی ڕووناکی). زۆربەی ئەستێرەکانی پۆلی کراوە تازە دروست بوون، بۆیە گەرم و سپین.

هێشووە داخراوەکان (گۆشەیی)

کۆمەڵە ئەستێرە داخراوەکان شێوەیان گۆشەیە و لە سەرەوە و خوارەوەی گەلەئەستێرەکە دابەش دەبن و بەدوایدا دەڕۆن و خولگەیان بە دەوری ناوەکی گەلەئەستێرەکەدا هەیە. پۆلە داخراوەکان ئەستێرەیەکی زۆر نزیک و ژمارەیەکی زۆریان هەیە و شێوەیان زیاتر گۆشەییە، هەربۆیە ناوی لێنراوە، بەڵام لە ڕاستیدا مەودای نێوانیان زۆر گەورەیە. ئەستێرەی پۆلە داخراوەکان لە پێکهاتندا کۆنن و بە هەمان تەمەن وەسف دەکرێن. ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ لێکۆڵینەوەی. پۆلە داخراوەکان سەدان هەزار و ملیۆنان ئەستێرە لەخۆدەگرن و ئاماژە بەوە دەکرێت کە هەموو ئەو ئەستێرە چالاکانەی لە پۆلە داخراوەکاندا ناسراون ئێستا بارستەیان کەمترە لە ٠.٨ بارستەی خۆر، ئەمەش لەبەر ئەوەیە کە ئەو ئەستێرەانەی زۆرترین بارستەیان هەیە قۆناغی زیندوویییان تێپەڕاندووە و چالاکییەکان بۆ قۆناغەکانی پیربوون و بوونەتە زەبەلاحی سوور یان زەبەلاحی سوور.کوێرە سپییەکان یان بە شێوەیەکی تر.

بەستەری دەرەکی

• کۆمەڵە ئەستێرەکان، لاپەڕەکانی SEDS Messier
• کۆمەڵە ئەستێرەکان - بابەتێکی تەواو Encyclopædia Britannica,
• پۆلی سوپەر ستار لە ڕێڕەوی شیری خۆمان دۆزرایەوە