ھاری ھامۆند ھێس
هاری هامۆند هێس (بە ئینگلیزی : Harry Hammond Hess ) لە ٢٤ی ئایاری ١٩٠٦ - ٢٥ی ئابی ١٩٦٩ زانای جیۆلۆجی ئەمریکی و ئەفسەر بوو لە هێزی دەریایی ئەمریکا لە کاتیجەنگی جیھانیی دووەم، هێس بە یەکێک لە دامەزرێنەرانی تیۆری تەکتۆنیکی پلێت دادەنرێت، دەریاوان هاری هامۆند هێس کە لە نیویۆرک لەدایک بووە، بەناوبانگە بە تیۆری فراوانبوونی بنی دەریا، پسپۆڕە لە کارکردن لەسەر پەیوەندی نێوان کێشانی دوورگەکان و ناتەواوییەکانی کێشکردنی بنی دەریا، و بەردی مار و پەریدۆتایت. پێشنیاری کرد کە گواستنەوەی گەرمی لە بەرگەهەوای زەویدا هێزی بزوێنەری ئەم پرۆسەیە. ئەم کارە بنەمایەکی چەمکی بۆ پەرەپێدانی تیۆری تێکتۆنیکی پەڕەیی دابین کرد.[١]
هاری هامۆند هێس | |
|---|---|
 | |
| لەدایکبوون | ٢٤ی ئایاری ١٩٠٦ |
| مەرگ | ٢٥ی ئابی ١٩٦٩ (٦٣ ساڵ) |
| ھۆکاری مەرگ | جەڵدەی دڵ |
| شوێنی گۆڕ | گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن |
| پیشە | زەوی ناس و ئەفسەر و کانزاناس و جیۆفیزیکزان |
| خەڵاتەکان | خەڵاتی فێڵترینێلی |
| وێبگە | لاپەرەی هاری هامۆند هێس لە Encyclopædia Britannica Online |
ژیانی خوێندن
دەستکاریهێس بۆ ماوەی ساڵێک لە زانکۆی ڕوتگێرز (١٩٣٢-٣٣) لە ویلایەتی نیوجێرزی وانەبێژ بووە، ساڵێک وەک یاریدەدەری توێژینەوە لە تاقیگەی جیۆفیزیکی لە واشنتۆن بەسەر بردووە. پێش ئەوەی لە ساڵی ١٩٣٤ پەیوەندی بە فاکەڵتییەکە بکات لە زانکۆی پرینستۆن، تا کۆتایی ژیانی لەوێ بەردەوام بووە و وەک سەرۆکی بەشی جیۆلۆجی (١٩٥٠ - ١٩٦٦) کاری کردووە. مامۆستای سەردانکەر بووە لە زانکۆی کیپ تاون لە ئەفریقای باشوور (١٩٤٩-١٩٥٠) و زانکۆی کامبریج لە ئینگلتەرا (١٩٦٥).[٢]
ژیانی سەربازیی
دەستکاریلە ساڵی ١٩٦٠دا هێس گرنگترین دەستکەوتی خۆی بەدەستهێنا، کە بە بەشێک لە پێشکەوتنێکی گەورە لە زانستی جیۆلۆجیدا دادەنرێت لە سەدەی بیستەمدا ، کە توێکڵی زەوی بە شێوەیەکی ئاسۆیی جووڵەی کردووە و بە درێژایی دوور کەوتۆتەوە، زەریای دەوروبەری بە شێوەیەکی گڕکان چالاکە.[٣] [٤]
مردن
دەستکاریهاری هێس لە ٢٥ی ئابی ١٩٦٩ لە ویلایەتی ماساشوستس بەهۆی جەڵتەی دڵەوە کۆچی دوایی کرد، لەکاتێکدا سەرۆکایەتی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی زانستی بۆشایی ئاسمانی ئەکادیمیای نیشتمانی زانستەکان دەکرد. لە گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن بە خاک سپێردرا و دوای مردنی خەڵاتی خزمەتگوزاری گشتی بەرزی بەڕێوەبەرایەتی فڕۆکەوانی و بۆشایی ئاسمانی نیشتمانی وەرگرت.
یەکێتی جیۆفیزیکی ئەمریکی لە ساڵی ١٩٨٤دا مەدالیای هاری هێسی بە یادی ئەو دامەزراند، بۆ ڕێزلێنان لێی بەهۆی دەستکەوتە دیارەکانی لە توێژینەوە و پەرەپێدانی زانستی زەوی و هەسارەی مەریخ
سەرچاوە
دەستکاری- ^ «"هاری هێس: یەکێکە لە دۆزینەوەکانی بڵاوبوونەوەی بنی دەریا". مۆزەخانەی ئەمریکی بۆ مێژووی سروشتی. لە ڕێکەوتی ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣».
- ^ «مێنارد، هێنری ویلیام. زەریای ڕاستی: مێژوویەکی کەسی لە تەکتۆنیکی جیهانی، ل. 108. دەستگەیشتن بە 5ی حوزەیرانی 2020. "لە ساڵی 1923 هاری لە قوتابخانەی ئامادەیی ئاسبێری پارک لە نیوجرسی چووە یێڵ، لەوێ سەرەتا پسپۆڕی ئەندازیاری کارەبای تەواو کردووە."».
- ^ «کۆلینز، ئێلمێر بیوچامپ: هێس هاری هامۆند براون، تۆماس تاونسێند (١٩٣٣). گەشتی کێشکردنی هێزی دەریایی و پرینستۆن بۆ وێست ئیندیز لە ساڵی ١٩٣٢. نووسینگەی چاپخانەی حکومەت».
- ^ «"گەشتی کێشکردنی هێزی دەریایی-پرینستۆن بۆ وێست ئیندیز لە ساڵی ١٩٣٢، سیستەمی زانیاری توێژینەوەی دامەزراوەی سمیسۆنی».
بەستەری دەرەکی
دەستکاری
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ھاری ھامۆند ھێس تێدایە. |