ماساچووسیتس
پۆتانەکان: 42°18′N 71°48′W / 42.3°N 71.8°W ماساچووسیتس (بە ئینگلیزی: Massachusetts) ژمارەی دانیشتووترین ویلایەتە لە ناوچەی نیو ئینگلاند لە باکووری ڕۆژھەڵاتی ئەمریکا. لە ڕۆژھەڵاتەوە ھاوسنوورە لەگەڵ زەریای ئەتڵەسی، لە باشوورەوە لەگەڵ کۆنتێکتیکۆت و ڕۆد ئایلەند، لە باکوورەوە لەگەڵ نیوھامپشایر و ڤێرمۆنت، لە ڕۆژاواش لەگەڵ نیویۆرک. ناوی ویلایەتەکە بە ناوی ھۆزی ماساشوستسەوە ناونراوە کە ناوچەکەیان نیشتەجێ بووە. پایتەختی ویلایەتی ماساشوستس بریتییە لە بۆستن و پڕ دانیشتووترین شاری نیو ئینگلاند. زیاتر لە ٨٠٪ی دانیشتووانی ویلایەتی ماساشوستس لە ناوچەی بۆستنی گەورە دەژین، کە ناوچەیەکی کاریگەرە لە مێژوو و ئەکادیمی و پیشەسازی ئەمریکادا. لە بنەڕەتدا لەسەر بنەمای کشتوکاڵ و ماسیگرتن و بازرگانی بوو، ماساشوستس لە سەردەمی شۆڕشی پیشەسازیدا گۆڕدرا بۆ ناوەندێکی بەرھەمھێنان. ئابووری ویلایەتی ماساشوستس لە ماوەی سەدەی بیستەمدا لە بەرھەمھێنانەوە گۆڕا بۆ خزمەتگوزاری. ماساشوستسی مۆدێرن پێشەنگی جیھانە لە بواری بایووەتەکنەلۆژیا، ئەندازیاری، خوێندنی باڵا، دارایی و بازرگانی دەریایی.
ماساچووسیتس | |
---|---|
![]() | |
بەشێکە لە | ویلایەتە یەکگرتووە پێکلکاوەکان، نیو ئینگلاند |
دامەزران | ٦ی شوباتی ١٧٨٨ |
ناو بە زمانی فەرمی | Commonwealth of Massachusetts |
ناسناو | The Bay State |
کورتەناو | MA، Mass. |
وەرزش | تۆپی سەبەتە |
ئەرشیڤەکان لە | Massachusetts Archives |
ناونراوە لەدوای | Great Blue Hill |
ناسناوی خەڵک | Massachusettsan، Masaĉuseano، Bay Stater، Massachusite |
زمانی فەرمی | زمانی ئینگلیزی |
سروودی نیشتمانی | All Hail to Massachusetts |
دروشم بە کوردی | Ense petit placidam sub libertate quietem |
دروشم | Ense petit placidam sub libertate quietem |
کیشوەر | ئەمریکای باکوور |
وڵات | ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |
پایتەخت | بۆستن |
دابەشکاریی کارگێڕی | ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |
ناوچەی کاتی | ناوچەی کاتی ڕۆژھەڵات، ئەمریکا/نیویۆرک |
پۆتانی شوێن | ٤٢°١٨′٠″N ٧١°٤٨′٠″W |
Coordinates of geographic center | ٤٢°١٥′٣٥″N ٧١°٤٨′٣٠″W |
Coordinates of easternmost point | ٤١°٤٤′٢″N ٦٩°٥٥′٤٨″W |
Coordinates of northernmost point | ٤٢°٥٣′١٢″N ٧٠°٥٤′١٩″W |
Coordinates of southernmost point | ٤١°١٤′٠″N ٧٠°٦′٠″W |
بەرزترین خاڵ | Mount Greylock |
نزمترین خاڵ | ئۆقیانووسی ئاتلانتیک |
نووسینگەی بەڕێوەبردن | Governor of Massachusetts |
سەرۆک | Maura Healey |
دەستەی جێبەجێکردن | government of Massachusetts |
ئەنجومەنی یاسادانەر | Massachusetts General Court |
دەسەڵاتی دادوەری باڵا | Massachusetts Supreme Judicial Court |
دانیشتووان | ٧٬٠٢٩٬٩١٧ |
بەرزی لە ئاستی دەریا | ١٥٠ مەتر |
شوێنی بارەگاکان | بۆستن |
ھاوسنوورە لەگەڵ | ڕۆد ئایلەند، کۆنێتیکت، نیویۆرک، ڤێرمۆنت، نیوھەمپشیر |
دەقی بنەڕەتی | Constitution of Massachusetts |
جێگەی دەگرێتەوە | Province of Massachusetts Bay |
زمانەکان | Massachusett |
ڕەنگ | شین، سەوز |
کەشتی | Effie M. Morrissey |
ڕووبەر | ٢٧٬٣٣٦ کیلۆمەتر چوارگۆشە |
وێبگە | https://www.mass.gov/ |
Official map URL | https://www.mass.gov/orgs/massgis-bureau-of-geographic-information |
ھاشتاگ | Massachusetts، massachusetts |
وەسفی ئاڵا | flag of Massachusetts |
مۆر (نیشانە) | Seal of Massachusetts |
ھێمای فەرمی | Poecile atricapillus |
جوگرافیای ئەم بابەتە | geography of Massachusetts |
ئابووری بابەت | economy of Massachusetts |
دیمۆگرافیای بابەت | demographics of Massachusetts |
ئاستی زوومکردنی نەخشەی شەقامی کراوە | 7 |
![]() | |
شاری پلیمۆس شوێنی یەکەم کۆلۆنی ئینگلیزی بوو لە نیو ئینگلاند، کە لە ساڵی ١٦٢٠ لەلایەن تایەفەی دیدەنەکانەوە دامەزراوە کە لەسەر کەشتیی مایفلۆوەر بوون. لە ساڵی ١٦٩٢ شاری سەیڵم و دەوروبەری یەکێک لە بەناوبانگترین حاڵەتەکانی ھیستریای بەکۆمەڵ لە ئەمریکادا بەخۆیەوە بینی کە دادگاییکردنی جادووگەرەکانی سەیڵم بوو. لە ساڵی ١٧٧٧ ژەنەڕاڵ ھێنری نۆکس کۆگای سپرینگفیڵدی دامەزراند، کە لە سەردەمی شۆڕشی پیشەسازیدا چەندین پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای گرنگی بەرھەمھێنا، لەوانە پارچەی گۆڕاو. لە ساڵی ١٧٨٦دا، یاخیبوونی شایس، کە ڕاپەڕینێکی جەماوەری بوو کە جەنگاوەرە دێرینەکانی شەڕی شۆڕش سەرکردایەتییان دەکرد، کاریگەری لەسەر کۆنفرانسی دەستووری ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ھەبوو. لە سەدەی ھەژدەھەمدا یەکەم بەئاگاھاتنەوەی پرۆتستانتەکان کە بەسەر جیھانی ئەتڵەسیدا بڵاوبووەوە، لە مینبەری بانگخواز جۆناسان ئێدواردزی نۆڕثامپتۆنەوە سەریھەڵدا. لە کۆتایی سەدەی ھەژدەھەمدا، بۆستن بەھۆی ھاندانی خەڵکەکەی بۆ شۆڕشی ئەمریکا، بە «شانەی ئازادی» ناسرا.[١][٢][٣][٤][٥][٦][٧][٨]
تەواوی کۆمۆنوێڵتی ماساشوستس ڕۆڵێکی بەھێزی بازرگانی و کولتووری لە مێژووی ئەمریکادا بینیوە. پێش شەڕی ناوخۆ، ماساشوستس ناوەندێکی بزووتنەوە ھەڵوەشێنەرەوە و زاڵخوازەکان بووە. لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمدا، تۆپی باسکە و بالە لە شارەکانی سپرینگفیڵد و ھۆلیۆک لە ڕۆژاوای ویلایەتی ماساشوستس بە لەسەریەک داھێنران. لە ساڵی ٢٠٠٤ ویلایەتی ماساشوستس بووە یەکەم ویلایەتی ئەمریکا کە بە شێوەیەکی یاسایی دان بە ھاوسەرگیری ھاوڕەگەزبازاندا نانێت لە ئەنجامی بڕیارەکەی دادگای باڵای ماساشوستس لە دۆسیەی گودریج دژی وەزارەتی تەندروستی گشتی. زۆرێک لە بنەماڵە سیاسییە دیارەکانی ئەمریکا، وەک بنەماڵەی ئادەمز و کێنێدی، لەوێوە سەرچاوەیان گرتووە.[٩][١٠][١١][١٢][١٣][١٤][١٥][١٦]
زانکۆی ھارڤارد لە کامبریج کۆنترین دامەزراوەی خوێندنی باڵایە لە ئەمریکا، یارمەتی دارایی زیاتری ھەیە لە ھەموو زانکۆکان، ھەروەھا قوتابخانەی یاسایی ھارڤارد زۆرینەی دادوەرەکانی دادگای باڵای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لێیەوە دەرچوونە. ھەردوو زانکۆی ھارڤارد و پەیمانگای تەکنەلۆژیای ماساشوستس کە ھەروەھا لە کامبریج ھەڵکەوتوون، لە ڕیزبەندی بەناوبانگترین دامەزراوە ئەکادیمییەکانی جیھانن. خوێندکارانی قوتابخانە حکومییەکانی ویلایەتی ماساشوستس لە جیھاندا پلەی بەرزیان ھەیە لە ڕووی دەدای خوێندنەوە.[١٧][١٨]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ https://web.archive.org/web/20190428184557/https://www.bizjournals.com/boston/stories/2010/03/22/daily22.html?page=all
- ^ https://web.archive.org/web/20190428185254/https://www.nps.gov/nr/travel/maritime/commerce.htm
- ^ https://web.archive.org/web/20171219122642/http://www.lowell.com:80/city-of-lowell/lowell-history
- ^ https://web.archive.org/web/20190428184800/http://masstech.org/sites/mtc/files/documents/Staying_Power.pdf
- ^ https://web.archive.org/web/20180711010807/http://www.mass.gov:80/hed/economic/industries/
- ^ https://web.archive.org/web/20190524234859/http://salemwitchmuseum.com/education/
- ^ https://web.archive.org/web/20190428184852/https://www.nps.gov/spar/learn/education/upload/Springfield
- ^ https://web.archive.org/web/20190428184927/http://www.ushistory.org/us/15a.asp
- ^ https://web.archive.org/web/20161108111100/http://www.revival-library.org:80/pensketches/revivals/1st_edwards.html
- ^ https://web.archive.org/web/20190428184956/http://www.celebrateboston.com/sites/faneuil-hall.htm
- ^ https://web.archive.org/web/20190428184345/http://www.teachushistory.org/second-great-awakening-age-reform/articles/temperance-issue-election-1840-massachusetts
- ^ Packer, Barbara. The Transcendentalists. University of Georgia Press; First edition (April 25, 2007). ISBN 978-0-8203-2958-1.
- ^ https://web.archive.org/web/20190428184841/http://www.masshist.org/online/abolition/index.php
- ^ https://web.archive.org/web/20150924105324/http://www.springfieldcollege.edu/welcome/birthplace-of-basketball/
- ^ https://web.archive.org/web/20190428185118/https://www.volleyhall.org/about-us.html
- ^ https://web.archive.org/web/20170525212110/http://www.cnn.com/2003/LAW/11/18/gay.marriage.reut/
- ^ https://web.archive.org/web/20170930132620/https://www.nytimes.com/2015/01/29/us/harvards-endowment-remains-biggest-of-all.html?_r=0
- ^ https://web.archive.org/web/20180506225945/https://www.usatoday.com/story/news/2016/03/16/merrick-garland-supreme-court-obama-nominee/81529760/
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاریئەم «جوگرافیا» وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |