گیتۆ بەشێکە لە شارێک کە ئەندامانی گروپێکی کەمینە تێیدا دەژین، بە تایبەت لە ئەنجامی فشاری سیاسی، کۆمەڵایەتی، یاسایی، ژینگەیی یان ئابووری.[١] زۆرجار گێتۆکان بە هەژارتر لە ناوچەکانی تری شارەکە ناسراون. کۆمەڵگا گێتۆییەکان لە سەرانسەری جیهاندا هەن، هەریەکەیان ناو و پۆلێنکردن و گروپکردنی کەسانی خۆیان هەیە.

گۆڕەپانی سەرەکیی گێتۆی ڤێنیز, ئیتاڵیا
گەڕەکی جولەکەکانی کالتاژیرۆن، سیسیلی.

ئەم زاراوەیە لە بنچینەدا لە دەورووبەری ساڵی ١٥١٦ بۆ گێتۆی ڤێنیز لە ڤێنیز لە ئیتاڵیا بەکارهاتووە، بۆ وەسفکردنی ئەو بەشەی شارەکە کە خەڵکی جولەکە ناچار بوون تێیدا بژین و لە کۆمەڵانی دیکە جیا کرابوونەوە. بەڵام ڕەنگە کۆمەڵگا سەرەتاییەکان بەجۆرێک لە جۆرەکان کۆمەڵەی گیتۆیان هەبووبێت؛ وشەکان کە لە مانادا لە گێتۆ دەچن بە زمانەکانی عیبری و ییدیش و ئیتاڵی و ژێرمانی و فەرەنسی کۆن و لاتینی دەردەکەون. لە کاتی هۆلۆکۆستدا زیاتر لە هەزار گێتۆی نازی دامەزران بۆ ڕاگرتنی دانیشتوانی جولەکەکان، بە ئامانجی بەکارهێنان و کوشتنی جولەکەکان وەک بەشێک لە چارەسەری کۆتایی . [٢] [٣]

زاراوەی گێتۆ لە ئەمریکادا مانایەکی قووڵی کەلتووری هەیە بە تایبەت لە چوارچێوەی جیاکاری و مافە مەدەنییەکان; بەم شێوەیە، لە وڵاتدا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارهێنراوە بۆ ئاماژەدان بە گەڕەکە هەژارەکان. بەهەمان شێوە لە هەندێک وڵاتی ئەورووپی وەک ڕۆمانیا و سلۆڤینیا بەکاردێت بۆ ئاماژەدان بە گەڕەکە هەژارەکان. [٤]

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ "ghetto". Merriam-Webster. Retrieved 5 July 2017.
  2. ^ Holocaust Encyclopedia (2014). "Ghettos. Key Facts". United States Holocaust Memorial Museum. Archived from the original on August 15, 2012. Retrieved 28 September 2015 – via Internet Archive.
  3. ^ "The Ghettos | About the Holocaust." Yad Vashem. Retrieved 19 July 2020.
  4. ^ Domonoske, Camila (27 April 2014). "Segregated From Its History, How 'Ghetto' Lost Its Meaning". NPR.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2019-12-12.