پاشماوەخۆر
پاشماوەخۆرەکان ھێتێرۆتڕۆفەکانن کە ماددە خۆراکییەکان بەدەستدەھێنن بە خواردنی پاشماوە (شیبوونەوەی بەشەکانی ڕوەک و ئاژەڵ و ھەروەھا پیسایی).[١] چەندین جۆری بێ بڕبڕە و بڕبڕەدار و ڕووەک ھەن کە پیساییخۆری ئەنجام دەدەن. بەم کارە، ھەموو ئەم پاشماوەخۆرانە بەشدارن لە شیبوونەوە و خولەکانی خۆراکی. پێویستە خۆراکخۆرەکان لە شیکەرەوەکانی تر جیابکرێنەوە، وەک زۆرێک لە جۆرەکانی بەکتریا، قارچک و پرۆتیست، کە ناتوانن گرێی جیاواز لە ماددە بخۆن. لەبری ئەوە، ئەم شیکەرەوەکانی تر بە ھەڵمژینی و میتابۆلیزم لەسەر پێوەرێکی گەردیلەیی (خۆراکی ساپرۆتڕۆفیک) دەژین. زۆرجار زاراوەی detritivore و decomposer بە شێوەیەکی گۆڕاو بەکاردەھێنرێن، بەڵام باس لە زیندەوەرە جیاوازەکان دەکەن. بەزۆری پاشماوەخۆرەکان جومگەپێن و یارمەتیدەرن لە پرۆسەی دووبارە کانزابووندا. پاشماوەخۆرەکان قۆناغی یەکەمی کانزابوون ئەنجام دەدەن، بە پارچەپارچەکردنی مادەی ڕوەکی مردوو، ڕێگە بە شیکەرەوەکان دەدات قۆناغی دووەمی دووبارە کانزاکردنەوە ئەنجام بدەن.
شانەکانی ڕوەک لە مۆلیکولە خۆڕاگرەکان پێکھاتوون (بۆ نموونە سێلولۆز، لیگنین، زایلان) کە بە ڕێژەیەکی زۆر کەمتر لە مۆلیکولە ئۆرگانییەکانی تر دەشێوێن. چالاکیی پاشماوەخۆرەکان ھۆکارێکن بۆ ئەوەی کەڵەکەبوونی پاشماوەی ڕوەک لە سروشتدا نابینین.[٢][٣]
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Wetzel RG (2001). Limnology: Lake and River Ecosystems (3rd. ed.). Academic Press. pp. 700. ISBN 978-0-12-744760-5.
- ^ Keddy P (2017). Plant Ecology, Origins, Processes, Consequences 2nd Ed. New York: Cambridge University Press. pp. 92–93. ISBN 978-1-107-11423-4.Keddy P (2017). Plant Ecology, Origins, Processes, Consequences 2nd Ed. New York: Cambridge University Press. pp. 92–93. ISBN 978-1-107-11423-4.
- ^ Sagi N, Grünzweig JM, Hawlena D (November 2019). "Burrowing detritivores regulate nutrient cycling in a desert ecosystem". Proceedings. Biological Sciences. 286 (1914): 20191647. doi:10.1098/rspb.2019.1647. PMC 6842856. PMID 31662076.
